Me SHBA-në dhe aleatët e saj që premtojnë nivele të papara të mbështetjes ushtarake për Ukrainën, një raport i fundit i CBS News sugjeroi se vetëm rreth 30% e armëve të dërguara nga Perëndimi arrijnë në vijën e frontit. Raporti shton thashethemet e vazhdueshme për shpërdorime, korrupsion dhe përfitime në tregun e zi.
SHBA-ja ka miratuar më shumë se 54 miliardë dollarë ndihmë ekonomike dhe ushtarake për Ukrainën që nga shkurti, ndërsa Britania ka dhënë gati 3 miliardë dollarë vetëm ndihmë ushtarake dhe BE-ja ka shpenzuar 2.5 miliardë dollarë të tjerë për armët për Kievin.
Një spektër i tërë pajisjesh, nga pushkët dhe granatat deri te raketat antitank dhe sistemet e shumta të raketave lëshuese janë furnizuar nga Perëndimi për në Ukrainë, ku shumica kanë hyrë në vend përmes Polonisë.
Sidoqoftë, kjo rrallë shkon pa probleme, zbuloi CBS News këtë javë.
“Të gjitha këto gjëra shkojnë përtej kufirit dhe më pas ndodh diçka, vetëm 30% e saj arrin destinacionin e saj përfundimtar.” – tha për rrjetin amerikan Jonas Ohman, themeluesi i një organizate me bazë në Lituani që furnizon ushtrinë ukrainase. Ohman tha se marrja e armëve te trupat përfshin lundrimin në një rrjet kompleks të ‘zotërve të pushtetit, oligarkëve dhe lojtarëve politikë’.
“Në të vërtetë nuk ka asnjë informacion se ku po shkojnë ata.” – tha për CBS Donatella Rovera, një këshilltare e lartë për krizën në Amnesty International.
“Ajo që është vërtet shqetësuese është se disa vende që po dërgojnë armë nuk duket se mendojnë se është përgjegjësia e tyre të vendosin një mekanizëm shumë të fuqishëm mbikëqyrës.”
Ukraina këmbëngul që ajo të gjurmojë çdo armë që kalon kufijtë e saj, me Yuri Sak, një këshilltar i ministrit të Mbrojtjes Alexey Reznikov, duke i thënë Financial Times muajin e kaluar se raportet për të kundërtën ‘mund të jenë pjesë e luftës së informacionit të Rusisë për të shkurajuar partnerët ndërkombëtarë që sigurojnë Ukrainën me armatim’.
Megjithatë, disa zyrtarë në Perëndim u kanë rënë kambanave të alarmit. Një burim i inteligjencës amerikane i tha CNN në prill se Uashingtoni nuk ka idenë se çfarë ndodh me këto armë, duke i përshkruar dërgesat si ‘në një vrimë të madhe të zezë’ sapo të hyjnë në Ukrainë. Burimet kanadeze thanë muajin e kaluar se ata ‘nuk e kanë idenë’ se ku përfundojnë dërgesat e tyre të armëve.
Europol ka pohuar se disa nga këto armë kanë përfunduar në duart e grupeve të krimit të organizuar në BE, ndërsa qeveria ruse ka paralajmëruar se ato po shfaqen në Lindjen e Mesme.
Një hetim nga RT në qershor gjeti tregje në internet ku hardueri i sofistikuar perëndimor – si sistemet antitank Javelin dhe NLAW ose dronët shpërthyes Phoenix Ghost dhe Switchblade – me sa duket shiteshin për një grusht dollarë.
Ukraina renditet vazhdimisht si një nga vendet më të korruptuara në botë, duke shënuar 122/180 në ‘Indeksin e Perceptimit të Korrupsionit’ të Transparency International 2021, ku 180 përfaqëson më të korruptuarin dhe 0 më pak.
Në Uashington, tërheqja e vëmendjes ndaj këtij korrupsioni është kundërshtuar nga të dyja palët në Kongres. Përfaqësuesja Victoria Spartz, një ligjvënës me origjinë ukrainase, thuhet se është paralajmëruar nga kolegët e saj dhe Shtëpia e Bardhë për sugjerimin që Kongresi duhet të vendosë ‘mbikëqyrjen e duhur’ të dërgesave të tij të armëve për shkak të korrupsionit të supozuar brenda qeverisë së Vladimir Zelensky.
“Nëse siguroni furnizime, ose një tubacion logjistik, duhet të ketë një organizim për të, apo jo?” – tha për CBS Andy Milburn, një Kolonel në pension i marinës amerikane, tha për CBS.
Skenarë të ngjashëm kanë ndodhur më parë në zonat e luftës në botë, me pasoja shkatërruese.
“Ne pamë shumë armë që erdhën në vitin 2003 me pushtimin e Irakut të udhëhequr nga SHBA.” – tha CBS, ‘dhe më pas në vitin 2014 ndodhi kur ISIS pushtoi pjesë të mëdha të vendit dhe mori rezerva të mëdha armësh që ishin menduar për forcat irakiane.”
Në mënyrë të ngjashme, forcat amerikane që pushtuan Afganistanin në vitin 2001 u përballën me luftëtarë, paraardhësit e të cilëve ishin armatosur nga SHBA-ja në vitet 1980. Kur SHBA u tërhoqën përfundimisht nga Afganistani në vitin 2021, talebanët u lanë të merrnin miliarda dollarë pajisje ushtarake të mbetura pas.
Kjo pajisje ishte menduar për ushtrinë afgane, megjithëse raportet nga më shumë se një dekadë më parë sugjeruan se armët, automjetet dhe ndihmat zhdukeshin rregullisht në Afganistan përpara se të arrinin ndonjëherë tek përdoruesit e tyre përfundimtar.
Në Siri, armët amerikane të destinuara për t’u përdorur nga të ashtuquajturit ‘rebelë të moderuar’ përfunduan në duart e xhihadistëve të ISIS dhe Al-Nusra, ndërsa armët e shitura Arabisë Saudite përfunduan të kapura nga rebelët Houthi në Jemen.
Mikhail Podoliak, një këshilltar i presidentit ukrainas Vladimir Zelensky, tha të dielën se nuk ka ‘asnjë provë’ që armët që hyjnë në vendin e tij janë zhdukur.
“Rusia kërkon të diskreditojë Ukrainën në sytë e shoqërive perëndimore me akuza për ‘tregun e zi të armëve.” – shtoi ai, në një përpjekje të dukshme për të akuzuar CBS dhe të tjerët se po bëjnë ofertën e Moskës.
