Parlamenti Evropian do të ngrejë një padi kundër Komisionit Evropian për lëvrimin e 10.2 miliardë eurove të fondeve të e ngrira për Hungarinë.
Lëvizja, e parashikuar të hënën në mbrëmje, u vulos mëngjesin e së enjtes nga kryetarja e Parlamentit, Roberta Metsola, gjatë një takimi me krerët e grupeve politike. Metsola ka autoritetin përfundimtar për të nisur veprime ligjore kundër institucioneve të tjera përpara Gjykatës Evropiane të Drejtësisë.
Afati i fundit për paraqitje është 25 mars.
Me padinë, Metsola ushtron presion mbi Ursula von der Leyen teksa ajo kërkon një mandat të dytë në krye të Komisionit dhe zotohet të qëndrojë e palëkundur në sundimin e ligjit, një çështje e ndjeshme që ka thithur energji të konsiderueshme të mandatit të saj të parë.
Familja politike e Von der Leyen, Partia Popullore Evropiane (EPP), nuk e kundërshtoi votimin e së enjtes, por, në një deklaratë, fajësoi të gjithë Kolegjin e Komisionerëve, në vend të presidentes.
“Ne duam të sigurohemi që paratë e taksapaguesve të jenë trajtuar në përputhje me Traktatet. Kjo nuk është një çështje politike për EPP-në, kjo nuk është një çështje zgjedhore – ne duam vetëm të kemi qartësi ligjore,” tha eurodeputeti Petri Sarvamaa.
Zemërimi i ligjvënësve rrjedh nga vendimi i marrë nga Komisioni në dhjetor që zhbllokoi 10.2 miliardë euro në fondet e kohezionit për Hungarinë, të cilat vendi nuk kishte mundur t’i merrte për shkak të mangësive të vazhdueshme në sundimin e ligjit.
Ekzekutivi argumentoi se lirimi ishte i justifikuar sepse Budapesti kishte miratuar në maj të vitit të kaluar një reformë për të forcuar pavarësinë e gjyqësorit dhe për të zbutur ndërhyrjen politike në gjykata, në përputhje me katër “super piketa” që kishte vendosur Brukseli.
Ligjvënësit, duke i bërë jehonë shqetësimeve të shprehura nga shoqëria civile, kundërshtuan arsyetimin dhe thanë se rishikimi nuk ishte në lartësinë e detyrës. Ata u ankuan gjithashtu se paratë ishin shkrirë një ditë përpara një samiti vendimtar të liderëve të BE-së, në të cilin kryeministri Viktor Orbán kishte kërcënuar të vërë veton ndaj marrëveshjeve kryesore për Ukrainën.
Në një rezolutë të miratuar gjerësisht në janar, eurodeputetët ngritën mundësinë e veprimit ligjor dhe theksuan se “në asnjë mënyrë BE-ja nuk mund të dorëzohet para shantazhit dhe tregtisë së interesave strategjike të BE-së dhe aleatëve të saj duke hequr dorë nga vlerat e saj“.
“Hungaria nuk përmbush standardin e pavarësisë gjyqësore të përcaktuar në (traktatet e BE-së) pasi masat e miratuara nuk sigurojnë mbrojtje të mjaftueshme kundër ndikimit politik dhe mund të anashkalohen ose të zbatohen në mënyrë joadekuate,” shkruan ata.
Ditë më vonë, eurodeputetët kritikuan komisionerët Didier Reynders (Drejtësia), Nicolas Schmit (Punësimi) dhe Johannes Hahn (Buxheti) për arritjen e asaj që ata thanë se ishte një marrëveshje prapaskene me Orbanin për të siguruar heqjen e vetos së tij në këmbim të 10.2 miliardë eurove. Ata u ankuan gjithashtu se vleftësimi i reformës në drejtësi ishte i nxituar dhe ekzekutivi duhet të priste të shihte rezultatet në terren përpara se të lironte paratë.
Tre Komisionerët qëndruan në pozicionin e tyre dhe këmbëngulën se Hungaria kishte ofruar prova të mjaftueshme për të demonstruar pajtueshmërinë me katër “super piketa”, të cilat përfshinin masa për të forcuar Këshillin Gjyqësor Kombëtar, një bord mbikëqyrës vetëqeverisës dhe goditjen e ndërhyrjes politike brenda Gjykatës së Lartë.
Një argument i ngjashëm u shpreh të enjten nga një zëdhënës, i cili tha se Komisioni ishte “nën një detyrim ligjor” për të liruar pjesërisht paratë sepse Hungaria kishte demonstruar “pavarësinë e gjyqësorit të saj”.
“Komisioni kujton se kur merr një vendim të tillë ai është i lidhur me afate dhe kushte strikte të përcaktuara në legjislacionin e zbatueshëm të Bashkimit,” tha një zëdhënës, në reagim ndaj padisë së Parlamentit. “Komisioni konsideron se ka vepruar në përputhje të plotë me ligjin e BE-së dhe do të mbrojë vendimin e tij përpara gjykatës së BE-së.”
Që nga sot, Brukseli po mban ende gati 12 miliardë euro nga pjesa e ndarë e fondeve të kohezionit të Hungarisë dhe pjesa më e madhe e planit të rimëkëmbjes dhe elasticitetit prej 10.4 miliardë eurosh, një situatë që Orbán e ka denoncuar vazhdimisht si “shantazh financiar”.
Çdo zarf i nënshtrohet grupeve të ndryshme të kushteve që kërkojnë ndryshime legjislative në fusha si të drejtat e LGBTQ+, politikat e azilit, prokurimet publike dhe antikorrupsioni. Zyrtarët e Komisionit kanë thënë se pak ose aspak përparim është bërë në këtë drejtim.
Në rezolutën e tyre të janarit, eurodeputetët paralajmëruan se fondet që mbeten të bllokuara “duhet të trajtohen si një paketë e vetme, integrale dhe se asnjë pagesë nuk duhet të bëhet edhe nëse është bërë përparim në një ose më shumë fusha, por mangësitë vazhdojnë ende në një tjetër”.
Kjo nuk është hera e parë që Parlamenti i drejtohet Gjykatës së Lartë në Luksemburg për të detyruar Komisionin. Në tetor 2021, legjislativi ngriti një padi kundër ekzekutivit për “moszbatimin” e tij të një mekanizmi të ri që lidhte pagesat e fondeve të BE-së me respektimin e të drejtave themelore të bllokut.
