Shërbimet sekrete thuhet se monitoruan anëtarët e Komitetit Holandez të Aushvicit dhe depërtuan në mbledhjet e tij.
Të mbijetuarit hebrenj të Holokaustit të Amsterdamit dyshohet se janë monitoruar dhe spiunuar nga Shërbimi Holandez i Sigurisë së Brendshme (BVD) deri në vitet 1980, duke i konsideruar ata një kërcënim për demokracinë, përcjell Euronews.
Një analizë e 71,000 dosjeve të deklasifikuara të ish-BVD-së, botuar nga gazeta Het Parool, pretendon se shumë hebrenj që u kthyen pas Luftës së Dytë Botërore ishin spiunuar.
Dosjet e pa redaktuara, të mbajtura nga Arkivi Kombëtar, janë të hapura për publikun që nga viti 2022 dhe faqet e tyre zbulojnë përgjimin e gjerë të kryer nga shërbimet sekrete.
BVD monitoroi anëtarët e Komitetit Holandez të Aushvicit, të themeluar nga të mbijetuarit në vitin 1956, dhe depërtoi në mbledhjet e tij, duke e konsideruar atë ekstremist.
Ata kishin një nishan brenda organizatës dhe përpiluan raporte mbi përkujtimet e ardhshme të Holokaustit dhe organizuan udhëtime për të vizituar kampet e përqendrimit në vende të tjera.
Në këto takime, hebrenjtë holandezë ndanë reflektimet e tyre mbi dëmet ekonomike dhe problemet mjekësore që kishin pësuar si rezultat i dëbimit të tyre nga Holanda në kampet e përqendrimit.
Kur u pyet nga gazetarët e Het Parool në lidhje me këtë zbulim, një qytetar hebre deklaroi: “Çfarë është ekstremist në një grup hebrenjsh të vjetër që dolën nga kampi? Këta njerëz bënë një punë të mirë për të tërhequr vëmendjen ndaj viktimave.”
“Askush nuk dinte për këtë”, shtoi ai. “Dhe kur e lexon, me të vërtetë të vjen të qash. Të gjithë emrat që lexon janë njerëz që kanë hequr shumë. Pothuajse të gjithë kanë humbur familjet e tyre. E megjithatë ata ishin në shënjestër si armiq të shtetit.”
Në spiunazh për shërbimet sekrete ishte përfshirë edhe policia doganore. Detyra e tyre ishte të raportonin për njerëzit që shkonin ose vinin nga Polonia, ku ndodhej kampi më i madh i përqendrimit.
Euronews ka kontaktuar Ministrinë e Brendshme holandeze për koment.
Mediat holandeze raportojnë se ish-BVD, tani Shërbimi i Përgjithshëm i Inteligjencës dhe Sigurisë (AIVD), lëshoi një deklaratë duke thënë se “hetimet duheshin parë në kontekstin e Luftës së Ftohtë dhe kërcënimit të komunizmit”.
“Të mbijetuarit e Holokaustit si të tillë nuk konsideroheshin ekstremistë apo kërcënim për demokracinë, por një përjashtim u bë për njerëzit e lidhur me Komitetin Kombëtar të Aushvicit, të cilin BVD e konsideronte si një organizatë të frontit komunist”.
‘Padrejtësi e madhe’
Në një nga takimet e raportuara nga BVD, Komiteti i Aushvicit diskutoi dhe protestoi kundër kriminelit gjerman të luftës Willy Lages, i cili drejtonte shërbimin sekret nazist SD.
Lages koordinoi dëbimin e rreth 70.000 hebrenjve në kampet e përqendrimit.
Gjermani u gjykua në Holandë dhe u dënua me vdekje. Kjo nuk u krye asnjëherë pasi u ndryshua me burgim të përjetshëm. Duke pretenduar se ishte i sëmurë terminal, Lages u lirua nga burgu, udhëtoi për në Gjermani dhe kaloi pesë vitet e fundit të jetës së tij në liri.
Lirimi nuk i ka pëlqyer komisionit, siç vëren shtypi holandez: “Të gjithë të pranishmit e konsideruan si skandaloz lirimin e një personi, vendi i të cilit është burgu”.
Shërbimet e sigurisë thuhet gjithashtu se ishin infiltruar në jetën e ish-kryetares së Komitetit të Aushvicit, Annetje Fels-Kupferschmidt, bashkëshorti i së cilës u arrestua nga nazistët dhe vdiq në një kamp përqendrimi.
Vajza e saj tha se ishte e tronditur që BVD nuk mbante një dosje personale për Lages, por mbante një dosje për nënën e saj, duke e përshkruar atë si një ekstremiste: “Unë e shoh këtë si një padrejtësi shumë të madhe“.
Partia Komuniste Holandeze, me anëtarë që ishin pjesë e Komitetit të Aushvicit, ngjalli gjithashtu dyshime dhe u spiunua.
Arkivat e deklasifikuara përmbajnë detaje të takimeve në të cilat komiteti diskutoi për të kërkuar kompensim për hebrenjtë që i mbijetuan luftës.
Dymbëdhjetë vjet më parë, gazeta Het Parool raportoi se më shumë se 300 banorë hebrenj të Amsterdamit duhej të paguanin taksa për apartamentet ose pronat që zotëronin, por ku askush nuk jetonte, sepse ishin dërguar në një kamp përqendrimi.
Skandali u zbulua nga një holandeze që punonte si praktikante në digjitalizimin e arkivave të qytetit.
