SHBA-ja dhe Britania e Madhe nisën të enjten sulme duke goditur objektiva të shumta të rebelëve Houthi në Jemen, duke shënuar një përshkallëzim të rëndësishëm në konfliktin më të gjerë të Lindjes së Mesme.
Në tetor, menjëherë pas fillimit të luftës Izrael-Hamas, Houthi-t filluan të nisnin sulmet me raketa ndaj anijeve të mallrave që kalonin përmes Detit të Kuq, të drejtuara drejt porteve izraelite.
“Për keqardhjen time të madhe, jemenasit nuk mund ta përballojnë situatën vetë. Por lojtarët kryesorë në rajon dhe komuniteti ndërkombëtar mund të ndihmojnë, sepse zgjidhja është në duart e tyre. Prandaj, ne kërkojmë nga ata që të ndihmojnë vendin dhe popullin tonë për t’i dhënë fund luftës, për të ulur palët ndërluftuese në tryezën e bisedimeve, për të filluar një kërkim për një zgjidhje që do të përmbushë interesat e të gjitha forcave në Jemen, në rajon dhe në botë. Siguria dhe stabiliteti në Jemen janë pjesë integrale e sigurisë dhe stabilitetit në rajon dhe në botë.” – deklaronte në vitin 2018, Ali Nasir Muhammad, ish-president i Jemenit Jugor.
Çfarë duhet ditur për rebelët Houthi të Jemenit dhe vendin që po zënë në përplasjen e fundit
Kush janë rebelët Houthi të Jemenit?
Rebelët Houthi janë një nga dy fraksionet kryesore që kontrollojnë territorin në mes të luftës civile të vijueshme prej shumë vitesh në Jemen. Tani për tani ata kontrollojnë bregun perëndimor të vendit, duke përfshirë kryeqytetin, Sana’a.
Houthi-t fillimisht filluan si një lëvizje ringjallëse kulturore në vitet 1990 për sektin Zajdi të Islamit, i cili, që nga viti 2022, praktikohej nga afërsisht 35% e popullsisë jemenase.
Sipas Stacey Philbrick Yadav, kryetare e marrëdhënieve ndërkombëtare në ‘Kolegjet Hobart dhe William Smith’ dhe autore për Jemenin në hijen e tranzicionit, shumë muslimanë zejdi po bëheshin gjithnjë e më të frustruar me rëndësinë në rritje të islamit selefi saudito-arab në vend, duke u ndjerë të shtypur për sa i përket trashëgimisë së tyre kulturore dhe fetare zejdi.
Për më tepër, Houthi-t u zemëruan me atë që ata e perceptuan si korrupsion të përhapur dhe keqmenaxhim në qeverinë e Jemenit gjatë viteve 2000. Kjo bëri që ata të nisin disa kryengritje kundër qeverisë së Jemenit midis viteve 2004 dhe 2010.
Në vitin 2011, gjatë Pranverës Arabe, ankesat e popullatës jemenase arritën në pikën e vlimit dhe shpërthyen protesta të mëdha duke kërkuar dorëheqjen e presidentit Ali Abdullah Saleh, i cili kishte qeverisur vendin për më shumë se tridhjetë vjet.
Pasi Saleh dha dorëheqjen, Arabia Saudite mbështeti Abdrabbuh Mansur Hadi si udhëheqësin e ri të vendit. Houthi-t e kundërshtuan këtë zgjedhje dhe nisën një fushatë ushtarake kundër qeverisë së re, e cila çoi në një luftë civile që është ende në vazhdim.
Husein Badreddin al-Houthi
Kryengritja u drejtua nga udhëheqësi shiit Husein Badreddin al-Houthi, i cili u vra në fund të vitit 2004.
Kjo është arsyeja pse luftëtarët e lëvizjes tani quhen “Houthis”. Megjithatë, zyrtarisht lëvizja quhet ‘Ensar Allah’ (Mbështetësit e Zotit). Pas vdekjes së Huseinit, vëllai i tij Abdul-Malik al-Houthi mori postin e tij dhe luftimet vijuan.
Autoritetet jemenase i quajtën Houthi-t “kolona e pestë pro-iraniane”. Si kundërpërgjigje, lëvizja akuzoi establishmentin politik të Jemenit për tradhti dhe për shërbim ndaj interesave të lëvizjes fetare vehabiste të Arabisë Saudite. Megjithatë, në vitin 2010 palët arritën të arrinin një marrëveshje dhe u vendos një armëpushim i shumëpritur. Por kjo nuk zgjati shumë.
Konflikti i tyre me qeverinë e mbështetur nga Arabia Saudite ka bërë që Houthi-t të bëhen aleatë më të ngushtë me Iranin, nga i cili marrin njëfarë mbështetjeje. Megjithatë, disa ekspertë thonë se nuk është plotësisht e saktë të quash rebelët Houthi një përfaqësues të drejtpërdrejtë të Iranit.
“Ata kanë një marrëdhënie dhe mbështetje nga Irani, por nuk janë një përfaqësues i drejtpërdrejtë i interesave iraniane. Ata kanë interesat e tyre të përcaktuara në nivel lokal dhe kështu mendoj se veprimet e tyre në dy muajt e fundit e kanë pasqyruar këtë,” tha Philbrick Yadav për TIME në dhjetor.
Pse Houthi-t sulmojnë anijet në Detin e Kuq?
Në botën arabe, kauza palestineze është jashtëzakonisht popullore dhe shpesh një tregues i vlerave progresive. Duke sulmuar anijet izraelite, Houthi-t mund të zgjerojnë bazën e tyre mbështetëse në të gjithë Jemenin dhe botën arabe. Për më tepër, besohet se grupi po shpreson të sabotojë normalizimin saudit me Izraelin, i cili kishte qenë në veprim kohët e fundit.
Çfarë po ndodhte në Jemen para luftës së Gazës?
Houthi-t kishin fituar mbështetje rreth fundit të shekullit nga jemenasit shiitë të frustruar me korrupsionin dhe mizoritë e pretenduara nga presidenti autoritar prej shumë kohësh në pushtet dhe aleatit saudit, Ali Abdullah Saleh, veçanërisht gjatë pasojave të 11 shtatorit dhe sulmit amerikan ndaj Irakut. Protestat popullore dhe disa përpjekje për vrasje e detyruan Saleh të jepte dorëheqjen në vitin 2012.
Në vitin 2014, Houthi-t u bashkuan me ish-armikun e tyre Saleh për të pushtuar kryeqytetin, Sana’a, dhe rrëzuan presidentin e ri të mbështetur nga perëndimi, Abd Rabbu Mansour Hadi, një vit më vonë.
Pasi Hadi u detyrua të ikte, qeveria e Jemenit në mërgim u kërkoi aleatëve të saj në Arabinë Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe të nisnin një fushatë ushtarake, të mbështetur edhe nga perëndimi, për të dëbuar Houthi-t.
Ali Abdullah Saleh
Pasoi një luftë civile katastrofike që OKB-ja vlerësoi se çoi në 377,000 vdekje dhe zhvendosi 4 milionë njerëz deri në fund të vitit 2021.
Houthi në fakt e fituan luftën. Një armëpushim i prillit 2022 shkaktoi një rënie të ndjeshme të dhunës dhe luftimet kanë mbetur kryesisht në pritje, pavarësisht skadimit zyrtar të armëpushimit në tetor.
Pse SHBA dhe Britania e Madhe po godasin Jemenin?
Mbi 80% e të gjitha mallrave të tregtuara ndërkombëtarisht transportohen nëpërmjet anijeve të mallrave, pasi udhëtimi ajror është një mënyrë shumë më pak efektive për të transportuar sende dhe pajisje të mëdha ose sasi të mëdha mallrash. Anijet duhet të udhëtojnë përmes Detit të Kuq për të hyrë në Kanalin e Suezit, që është e vetmja rrugë ujore që lejon kalimin e drejtpërdrejtë midis Evropës dhe Azisë.
Përndryshe, anijet që udhëtojnë midis Evropës dhe Azisë duhet të udhëtojnë rreth kontinentit afrikan, i cili mund të shtojë mbi 30 ditë në kohë udhëtimi. Për shkak të sulmeve nga rebelët Houthi, çmimet e sigurimeve në anije janë rritur në mënyrë dramatike dhe shumë kompani transporti kanë zgjedhur të marrin rrugë më të gjata, si një masë paraprake sigurie. Kjo pritet të rrisë çmimet e shumë mallrave të konsumit, që nga veshjet e deri te kafeja.
“Këto sulme janë në përgjigje të drejtpërdrejtë ndaj sulmeve të papara të Houthi-ve kundër anijeve detare ndërkombëtare në Detin e Kuq, duke përfshirë përdorimin e raketave balistike kundër anijeve për herë të parë në histori”, tha presidenti amerikan Biden në një deklaratë.
“Nuk do ngurroj të urdhëroj masa të mëtejshme për të mbrojtur popullin tonë dhe rrjedhën e lirë të tregtisë ndërkombëtare sipas nevojës.”
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Time e RT
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
