Gjykata Europiane e të Drejtave të Njeriut, ka dhënë sot një vendim, që i hap rrugën pranimit të padive nga ana e gjyqtarëve dhe prokurorëve të shkarkuar nga Komisioni i Pavarur i Kualifikimit dhe Kolegji i Posaçëm i Apelimit gjatë procesit të vetingut.
Shumë nga gjyqtarët dhe prokurorët e shkarkuar më herët kanë deklaruar se do e çonin çështjen në Gjykatën e Strasburgut.
Në vendimin e sotëm, në rastin e një gjyqtari islandez, Gjykata Europiane e të Drejtave të Njeriut, theksoi se çështja e tij ishte gjykuar nga një gjykatë jo e themeluar nga ligji duke i dhënë të drejtë në përplasjen e tij me Gjykatën e re Islandeze të Apelit.
Sipas anëtarit të Këshillit Kombëtar të PD-së, Enri Ceno, vendimi i sotëm i Gjykatës së Strasburgut, i hap rrugën pranimit të padive të gjykatësve e prokurorëve të shkarkuar nga vetingu.
Ai shton se KPK-ja e KPA-ja nuk i plotësojnë kushtet e një gjykate normale sipas Gjykatës së Strasburgut ndërsa komisionerët e KPK-së e KPA-së nuk i plotësojnë kushtet magjistratë sipas konventës europiane.
Ceno thekson se dëmi ekonomik që duhet paguar nga taksapaguesit shqiptarë për vendimet e marra nga drejtësia e re do jetë tejet i madh.
Vendimi i Gjykatës së Strasburgut
Në vendimin e sotëm të Dhomës së Madhe në çështjen Gudmundur Andri Ástrádsson kundër Islandës
(kërkesa nr. 26374/18) Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut vendosi, unanimisht, se kishte
qenë: një shkelje e nenit 6 § 1 (e drejta për një gjykatë të themeluar nga ligji) të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.
Çështja kishte të bënte me pretendimet e paditësit se Gjykata e re Islandeze e Apelit (Landsréttur),
e cila kishte mbështetur dënimin e tij për shkelje të trafikut rrugor nuk ishte ‘një gjykatë e themeluar me ligj’, në llogari të parregullsive në emërimin e njërit prej gjykatësve që dëgjuan çështjen e tij.
Duke pasur parasysh implikimet e mundshme të gjetjes së një shkeljeje dhe interesat e rëndësishme në fjalë, Gjykata mori mendimin se e drejta për një ‘gjykatë të themeluar me ligj’ nuk duhet të interpretohet shumë gjerësisht, në mënyrë që çdo parregullsi në një procedurë të emërimit gjyqësor të rrezikojë kompromentimin e kësaj e drejte.
Në një hap me tre hapa të formuluar për të përcaktuar nëse parregullsitë në procedurat e një emërimi gjyqësor ishin të një rëndësie të tillë që të sillnin një shkelje të së drejtës për një gjykatë të vendosur me ligj. Pastaj vazhdoi me gjetjet e mëposhtme.
Gjatë dekadave të kaluara, korniza ligjore në Islandë që rregullonte emërimet gjyqësore kishte parë
disa ndryshime të rëndësishme që synojnë të kufizojnë diskrecionin ministror në procesin e emërimeve dhe në këtë mënyrë të forcojnë pavarësinë e gjyqësorit. Kontrollet mbi fuqinë ministrore ishin shtuar më tej në lidhje me emërimin e gjyqtarëve në Gjykatën e Apelit të sapothemeluar, ku Parlamenti ishte ngarkuar të miratonte çdo kandidat të propozuar nga Ministri i Drejtësisë, në mënyrë që të rrisë legjitimitetin e kësaj gjykate të re.
Sidoqoftë, siç u gjet nga Gjykata e Lartë Islandeze, kjo kornizë ligjore ishte shkelur, veçanërisht nga Ministri i Drejtësisë, kur katër nga gjyqtarët e rinj të Gjykatës së Apelit kishin qenë emëruar. Ndërsa Ministri ishte autorizuar me ligj të largohej nga propozimi i Komisionit të Vlerësimit, në varësi të disa kushteve, ajo kishte shpërfillur një rregull themelor procedural që e detyroi atë të mbështeste vendimin e saj në hetimin dhe vlerësimin e mjaftueshëm.
Ky rregull ishte një mbrojtje e rëndësishme për të parandaluar ministren që të vepronte jashtë motiveve politike ose motiveve të tjera të padrejta që do të minonin pavarësinë dhe legjitimitetin e Gjykatës së Apelit dhe shkelja e saj kishte qenë e barabartë me rivendosjen e kompetencave diskrecionale të mbajtura më parë nga zyra e saj në kontekstin e emërimeve gjyqësore, duke neutralizuar kështu fitimet dhe garancitë e rëndësishme të reformave legjislative.
Aty ka pasur garanci të mëtejshme ligjore për të korrigjuar shkeljen e kryer nga ministrja, të tilla si procedura parlamentare dhe mbrojtja përfundimtare e rishikimit gjyqësor para gjykatave vendase, por të gjitha ato masa mbrojtëse kishin rezultuar joefektive, dhe diskrecioni i përdorur nga ministrja për t’u larguar nga vlerësimi i Komisionit të Vlerësimit kishte mbetur i pakufizuar.
Duke zbatuar testin me tre hapa, Gjykata vendosi që paditësit i ishte mohuar e drejta e tij për një ‘gjykatë të vendosur me ligj’ për shkak të pjesëmarrjes në gjykimin e tij të një gjyqtari, emërimi i të cilit ishte minuar nga parregullsi të rënda, të cilat kishin dëmtuar thelbin e kësaj të drejte.
