Studimi i ri në minj ka ngritur mundësinë joshëse që humbja e kujtesës pas një dëmtimi në kokë mund të jetë e kthyeshme.
Trauma e përsëritur e kokës, si ajo e përjetuar nga lojtarët profesionistë të futbollit dhe sportistët e tjerë, dihet se është një faktor rreziku për sëmundje neurodegjenerative. Marrja e goditjeve të rënda në kokë gjatë një karriere sportive mund të rezultojë në një gjendje të quajtur encefalopati kronike traumatike (CTE), e cila mund të vijë me humbje të kujtesës, konfuzion, depresion dhe ndryshime të personalitetit.
Një ekip shkencëtarësh në Qendrën Mjekësore të Universitetit Georgetoën kishte zbuluar më parë një mekanizëm përshtatës në tru që ndryshon mënyrën se si funksionojnë sinapset në përgjigje të traumës së kokës. Kjo, nga ana tjetër, mund ta bëjë të vështirë vendosjen e kujtimeve të reja ose rikujtimin e të vjetrave. Duke përdorur këtë njohuri, ekipi dhe bashkëpunëtorët e tyre në Trinity College Dublin kanë gjetur një mënyrë për të bërë një grup minjsh të kujtojnë diçka që kishin harruar pas një dëmtimi të lehtë në kokë.
“Shumica e kërkimeve në këtë fushë kanë qenë në trurin e njeriut me encefalopati kronike traumatike (CTE), e cila është një sëmundje degjenerative e trurit që gjendet tek njerëzit me një histori të ndikimit të përsëritur të kokës,” tha studiuesi Dr. Mark Burns në një deklaratë.
“Përkundrazi, qëllimi ynë ishte të kuptonim se si truri ndryshon në përgjigje të ndikimeve të nivelit të ulët të kokës që përjetojnë rregullisht shumë lojtarë të rinj”.
Për këtë qëllim, ata morën dy grupe minjsh dhe i ekspozuan në një situatë që do shkaktonte frikë. Pasi ata e kishin mësuar përgjigjen e frikës dhe e kishin mbajtur atë në kujtesë, një grup i minjve u ekspozua ndaj goditjeve të shumta dhe të lehta të kokës gjatë një jave, duke imituar një javë në jetën e një futbollisti mesatar. Minjtë e tjerë nuk u lënduan në kokë.
Pas një jave, minjtë që kishin përjetuar trauma të përsëritura të kokës nuk mund të kujtonin më frikën që kishin pësuar, por këta nuk ishin minj të zakonshëm. Ata ishin modifikuar gjenetikisht në mënyrë që shkencëtarët të mund të vizualizonin neuronet e përfshira në krijimin e kujtesës së re në trurin e tyre.
Edhe pas gjithë atyre goditjeve në kokë, grama e kujtesës mbeti e paprekur dhe dukej e njëjtë si te minjtë që kishin një javë pa trauma në kokë. I vetmi ndryshim ishte se minjtë e lënduar nuk ishin më në gjendje ta aktivizonin këtë engram.
Për fat të mirë për minjtë, ekziston një mënyrë që shkencëtarët të aktivizojnë qelizat e engramit me dorë, duke përdorur lazer. Për fat të keq për njeriun, teknika është shumë invazive për t’u përdorur te njerëzit por, ajo tregon se rizgjimi i një kujtese të supozuar të humbur është teorikisht i mundur.
Ndërsa këto gjetje nuk do çojnë në një trajtim te njerëzit së shpejti, ato janë një hap i rëndësishëm përpara në të kuptuarit tonë se si trauma e kokës mund të çojë në amnezi edhe në afat të shkurtër, dhe se si mund të jetë e mundur për ta rregulluar atë.
