Të paktën 100,000 njerëz janë larguar tani nga rajoni i shkëputur i Nagorno-Karbakh , më shumë se katër të pestat e popullsisë, që kur Azerbajxhani rimori territorin në një ofensivë rrufe, thanë autoritetet në Armeninë fqinje.
Eksodi i shpejtë ka bërë që Kombet e Bashkuara të dërgojnë misionin e tyre të parë në territor në rreth 30 vjet.
Stephane Dujarric, zëdhënësi i Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së, tha se ekipi i OKB-së në terren do ‘identifikojë nevojat humanitare si për njerëzit e mbetur ashtu edhe për njerëzit që janë në lëvizje’.
Megjithëse shihet ndërkombëtarisht si pjesë e Azerbajxhanit, Nagorno-Karbakh me shumicë armene kishte kaluar dekada nën kontrollin e një qeverie separatiste, deri në fitoren e Azerbajxhanit javën e kaluar. Ish-republika e shkëputur do pushojë së ekzistuari që nga viti i ardhshëm.
Azerbajxhani ka qenë prej kohësh i qartë për zgjedhjen me të cilën përballen armenët e Karabakut: Qëndroni dhe pranoni nënshtetësinë Azerbajxhane ose largohuni.
Që nga mëngjesi i së shtunës, 100,417 njerëz ishin ‘zhvendosur me forcë’, u tha gazetarëve zëdhënësja e kryeministrit armen, Nazeli Baghdasaryan.
Frika nga ‘veprimet ndëshkuese’
Autoritetet armene i janë përgjigjur largimit të njerëzve duke i kërkuar Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë, një krah gjyqësor i OKB-së, t’i thotë Azerbajxhanit të tërheqë trupat e tij – duke përmendur frikën e ‘veprimeve ndëshkuese’.
Ata i kërkuan gjykatës të urdhërojë Azerbajxhanin të ‘tërheqë të gjithë personelin ushtarak dhe forcat e zbatimit të ligjit nga të gjitha institucionet civile në Nagorno-Karabakh’, duke u përmbajtur nga ‘ndërmarrja e çfarëdo veprimi direkt ose të tërthortë’ që do kishte efekt në zhvendosjen e armenëve etnikë të mbetur ose në parandalimin e atyre që ikën, nga kthimi.
Azerbajxhani gjithashtu duhet t’i lejojë njerëzit të largohen nga rajoni ‘pa asnjë pengesë’ nëse dëshirojnë, kërkuan autoritetet armene, shkruan CNN.
Armenia i kërkoi gjithashtu gjykatës që të udhëzojë Azerbajxhanin që t’i japë OKB-së dhe Kryqit të Kuq qasje në Nagorno-Karabakh.
Azerbajxhani duhet të ‘përmbahet nga ndërmarrja e veprimeve ndëshkuese kundër përfaqësuesve aktualë apo të mëparshëm politikë apo personelit ushtarak të Nagorno-Karabakhut’, thanë autoritetet armene.
Komandantët e arrestuar
Apeli vjen pasi media shtetërore e Azerbajxhanit raportoi të premten se shërbimet e sigurisë në vend kishin arrestuar dy ish-komandantë të ushtrisë së vetëshpallur të ‘Republikës së Artsakhut’.
Loven Mnatsakanyan dhe Davit Manukyan u kapën ndërsa përpiqeshin të kalonin nga Nagorno-Karabakh në Armeni nëpërmjet Korridorit Lachin, e vetmja rrugë që lidh enklavën pa dalje në det me Armeninë.
Mnatsakanyan, i cili thuhet se shërbeu si ministër i Mbrojtjes nga viti 2015 deri në vitin 2018, u arrestua të premten dhe u dërgua në kryeqytetin azer Baku, sipas mediave shtetërore. Ai akuzohej se kishte hyrë ilegalisht në territorin e tij.
Manukyan, i cili thuhet se shërbeu si ish-zëvendës komandant i forcave të armatosura të Nagorno-Karbakh, u arrestua të mërkurën, njoftoi media shtetërore e Azerbajxhanit.
Ai u akuzua për përfshirje në terrorizëm, ngritje të grupeve të armatosura të paligjshme, zotërim të paligjshëm të armëve të zjarrit dhe hyrje të paligjshme në Azerbajxhan, megjithëse nuk u paraqit asnjë provë për të mbështetur pretendimet.
Një video e publikuar nga Shërbimi i Sigurimit Shtetëror i Azerbajxhanit që tregon Manukyan në paraburgim në Azerbajxhan nuk mund të verifikohej në mënyrë të pavarur nga CNN.
Njoftimi i arrestimeve erdhi pas aktakuzës ndaj politikanit dhe biznesmenit të shquar të Nagorno-Karabakhut Ruben Vardanyan, i cili u arrestua ndërsa u përpoq të kalonte në Armeni një ditë më parë, sipas medias shtetërore duke cituar Shërbimin e Sigurimit Shtetëror të Azerbajxhanit.
Një ish-ministër i shtetit i republikës së vetëshpallur, Vardanyan akuzohet për financim të terrorizmit, pjesëmarrje në krijimin dhe aktivitetet e grupeve të armatosura të paligjshme dhe kalim të paligjshëm të kufijve të Azerbajxhanit, sipas mediave shtetërore. Azerbajxhani nuk ka paraqitur prova për të mbështetur pretendimet e tij.
Të enjten, politikani vendas David Babayan, një këshilltar i Samvel Shahramanyan, presidenti i vetëquajtur i ‘Republikës së Artsakh’, shkroi në Telegram se ai do t’i dorëzohej Azerbajxhanit.
“Dështimi im për t’u shfaqur, ose më keq, ikja ime, do i shkaktojë dëme serioze kombit tonë të shumëvuajtur, shumë njerëzve dhe unë, si njeri i ndershëm, punëtor, patriot dhe i krishterë. Nuk mund ta lejoj këtë”, ka shkruar Babayan.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e CNN
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
