Në fjalime të veçanta vitin e kaluar, liderët e Francës dhe Gjermanisë paralajmëruan qytetarët e tyre për kohë të vështira, pasi ekonomia globale u përball me sfida që variojnë nga konfliktet tregtare e deri te lufta gjithëpërfshirëse.
Presidenti francez Emmanuel Macron deklaroi se ‘epoka e bollëkut’ ka përfunduar; për Olaf Scholz-in e Gjermanisë, tre dekadat e tregtisë së lirë të papenguar që kishte sjellë rritje të fortë ekonomike me inflacion të ulët tani po i afroheshin fundit.
Por nëse qëllimi ishte përgatitja e publikut të tyre për sakrificat e ardhshme, mesazhet e tyre kanë rënë në vesh të shurdhër – siç tregohet nga grevat e mëdha gjermane mbi pagat në dekada dhe zemërimi i gjerë francez ndaj planit të Macron për të rritur moshën e pensionit.
Në vend të kësaj, protestat sugjerojnë se shumë evropianë kanë arritur në përfundimin se nëse ‘keku’ ekonomik po tkurret, atëherë ajo që kanë përpara është një luftë për të parandaluar që pjesa e tyre të bëhet edhe më e vogël.
“Nëse dikush duhet të paguajë koston, atëherë njerëzit po luftojnë që të mos paguajnë koston,” tha Gregory Claeys, një bashkëpunëtor i lartë i specializuar në qeverisjen ekonomike dhe politikat publike në institutin ekonomik me bazë në Bruksel, Bruegel.
Nga shpenzimet në rritje për kujdesin për popullsinë në plakje dhe trajtimin e ndryshimeve klimatike e deri te ndikimet goditëse të konflikteve ushtarake dhe tregtare, shumë nga problemet e Evropës janë të ngjashme me ato me të cilat përballen të gjitha ekonomitë e industrializuara.
Por ato paraqesin sfida më të menjëhershme për një rajon që financon shtete të mirëqenies, krenohet se është blloku më i madh tregtar në botë dhe mbështetja e tepërt e të cilit nga Rusia për energjinë e bazuar në lëndë djegëse fosile u ekspozua nga lufta në Ukrainë.
Ai konflikt njëvjeçar, pandemia e Covid-19 dhe kriza e kostos së jetesës së nxitur nga inflacioni tani e kanë mbushur kupën.
Ndërsa shumë punëtorë amerikanë me të ardhura të ulëta zbuluan se mungesat e fuqisë punëtore pas bllokimit u dhanë atyre fuqi për të negociuar rritje solide të pagave, punëtorët evropianë fillimisht i dhanë përparësi sigurisë së punës mbi pagën më të lartë.
Franca, Gjermania dhe vende të tjera evropiane kompensuan një pjesë të sforcimit mbi familjet me skema bujare të pushimit, të ndjekura me një sërë masash mbështetëse për të ndihmuar konsumatorët të përballen me inflacionin dhe me rritjen e çmimeve të karburantit.
Që atëherë është bërë më e qartë se shumë kompani ndërkohë po rindërtonin marzhet e tyre për rritjen e çmimeve në një mënyrë që po përkeqësonte inflacionin – diçka që politikëbërësit në Bankën Qendrore Evropiane e pranojnë tani.
Të gjitha njëherësh?
Skema të tilla mbështetëse i kushtojnë portofolit publik, duke rritur deficitet buxhetore dhe duke i bërë qeveritë më pak të gatshme për të dhënë rritje të mëdha pagash për punonjësit e sektorit publik që tani udhëheqin aksionet industriale në Gjermani, Britani dhe gjetkë.
“Unë mendoj se ka një ndërgjegjësim në rritje se personat me të ardhura të ulëta kanë mbetur më prapa dhe se hendeku i pagave në Gjermani është zgjeruar,” tha Carsten Brzeski, kryeekonomist për bankën ING Germany, duke shtuar se ai pa ‘tensione në rritje’ midis niveleve të ulëta dhe me fitime të larta në të gjithë Evropën.
Natyra e pacaktuar e disa prej masave të sjella për të zbutur inflacionin – për shembull subvencionet e përgjithshme të Francës për karburantin në pikat e karburantit – në disa raste u dhanë më shumë përfitim konsumatorëve që kishin mundësi sesa atyre që luftojnë për t’ia dalë mbanë.
Ndërkohë, rritja e fitimeve të korporatave dhe fitimet e aksionerëve filluan të përkeqësojnë ndjenjën e pabarazisë.
“Mantra se ne jemi të gjithë së bashku në të është haptazi e pavërtetë dhe punëtorët nuk do ta durojnë atë lloj retorike,” tha Oëen Tudor, nënkryetari i Konfederatës Ndërkombëtare të Sindikatave. Tudor, duke i bërë jehonë argumenteve të sindikatave në të gjithë rajonin, këmbëngul se Evropa prodhon mjaftueshëm pasuri për të mbështetur sistemet gjithëpërfshirëse të pensioneve dhe për të parandaluar rrëshqitjen e pagave të sektorit publik pas inflacionit – për sa kohë që qeveritë ndërmarrin hapin politik të rishpërndarjes së kësaj pasurie, për shembull nëpërmjet rritjes së taksave.
Pak janë treguar të gatshëm ta bëjnë këtë vitet e fundit nga frika e humbjes elektorale. Opsioni tjetër – lejimi i rritjes së borxhit më tej – duket i ndërlikuar: kufizimet e Bashkimit Evropian për deficitet që u pezulluan pas pandemisë do riaplikohen nga viti 2024.
Më shumë greva priten në Gjermani nëse përpjekjet e arbitrazhit nuk bëjnë përparim dhe braktisjet franceze që po godasin rafineritë dhe pjesët e tjera të ekonomisë vazhdojnë të shohin mbështetje të fortë publike, me një ditë të re proteste kombëtare të caktuar për 6 prill.
Qeveritë e Macron dhe Scholz po kërkojnë mënyra për të zbutur ankesat, me Macron në veçanti duke pësuar dëmtime të popullaritetit të tij tashmë të dobët personal.
Nëse pakënaqësia rritet, partitë më radikale shohin gjithnjë e më shumë një mundësi për të përfituar – veçanërisht në Francë, ku ngritja e Macron në pushtet në 2017 në krye të një lëvizjeje të re centriste erdhi në kurriz të partive tradicionale.
“Macron ka ngrënë qendrën e majtë dhe qendrën e djathtë,” tha Claeys nga Bruegel. “E vetmja alternativë që njerëzit mund të kenë është e djathta ekstreme.”
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Reuters
Përgatiti për Hashtag.al. K.Manjani
