Udhëheqësit kryesorë të grupit islamik palestinez Hamas filluan sulmin e tyre më 7 tetor 2023 ndaj Izraelit me qëllim që të përmbysin negociatat e paqes midis Izraelit dhe Arabisë Saudite, sipas protokollit të një takimi të nivelit të lartë në Gaza, që ushtria izraelite tha se e zbuloi në një tunel nën enklavë.
Ditë përpara sulmit që la gati 1200 të vdekur, Yahya Sinwar, shefi i Hamasit në Gaza, u tha militantëve të tjerë se kërkohej një “akt i jashtëzakonshëm” për të prishur bisedimet e normalizimit që ai tha se rrezikonin të margjinalizonin kauzën palestineze, thuhet në dokumentin e rishikuar nga The Wall Street Journal.
Plani funksionoi… me një çmim të tmerrshëm.
Sulmi i vrasjeve dhe rrëmbimeve të kryera nga Hamasi i mbështetur nga Irani nxiti një fushatë ushtarake izraelite për të shkatërruar militantët, që ka vrarë më shumë se 60,000 palestinezë, sipas autoriteteve shëndetësore të Gazës dhe e ka lënë territorin në gërmadha. Kjo ka nxitur zemërimin në gjithë botën arabe dhe më gjerë, duke ndaluar përparimin drejt normalizimit, të paktën tani për tani.
Presidenti Trump, që vizitoi Riadin të martën, pranoi të njëjtën gjë, duke i bërë thirrje Arabisë Saudite të vendosë marrëdhënie me Izraelin, por tha: “Do ta bëni në kohën tuaj”.
Procesverbali i takimit, nga një mbledhje e 2 tetorit 2023, e byrosë politike të Hamasit në Gaza – citon Sinwar të ketë thënë: “Nuk ka dyshim se marrëveshja e normalizimit saudito-sioniste po përparon ndjeshëm”.
Ai paralajmëroi se një marrëveshje do “hapte derën për shumicën e vendeve arabe dhe islamike që të ndjekin të njëjtën rrugë”.
Për Sinwar dhe Hamas, të cilët kanë bërë thirrje për shkatërrim total të Izraelit dhe krijimin e një shteti palestinez midis lumit Jordan dhe Detit Mesdhe, kjo ishte e papranueshme. Sinwar tha se ishte koha për të lëshuar një sulm që kishte qenë në fazat e planifikimit prej dy vjetësh.
Qëllimi, tha ai, është “të sjellë një lëvizje të madhe ose një ndryshim strategjik në shtigjet dhe ekuilibrat e rajonit në lidhje me çështjen palestineze”. Ai priste të merrte ndihmë nga forcat e tjera të mbështetura nga Irani të të ashtuquajturit bosht i rezistencës ndaj Izraelit.
Hamasi nuk iu përgjigj një kërkese për koment mbi vërtetësinë e dokumentit ose përmbajtjen e tij. Zyrtarë të inteligjencës arabe të njohur me Hamasin dhe të dhënat e tij thanë se dokumenti duket të jetë i vërtetë, ashtu si të tjerët që ushtria izraelite thotë se gjeti në Gaza.
Këto dokumente, të shqyrtuara nga Ëall Street Journal, tregojnë shqetësim në rritje midis krerëve të Hamasit për përparimin e bisedimeve të ndërmjetësuara nga SHBA-ja midis Izraelit dhe Arabisë Saudite. Zyrtarët e të tre vendeve po thoshin në vitin 2023 se dallimet po ngushtoheshin dhe se marrëveshja ishte shumë pranë.
Kjo memo më e re e të dhënave të Hamasit shton një lidhje të re në zinxhirin e ngjarjeve që çojnë deri në 7 tetor 2023, dita më vdekjeprurëse për izraelitët që nga themelimi i vendit.
Gazeta, duke cituar anëtarë të lartë të Hamasit dhe Hezbollahut, ka raportuar se një takim tjetër i lidhur me sulmin u zhvillua më 2 tetor të atij viti në Bejrut ku përfshiheshin përfaqësues të Hamasit dhe zyrtarë iranianë të sigurisë. Irani miratoi sulmin e planifikuar, thanë ata njerëz.
Zyrtarë të tjerë të Hamasit dhe Hezbollahut e kanë kundërshtuar këtë, duke thënë se hollësitë e sulmit, përfshirë shtrirjen dhe datën, mbaheshin fort të fshehura nga krahu ushtarak i Hamasit në Gaza.
Zyrtarë të lartë nga Irani dhe Hezbollahu kishin diskutuar mundësitë e sulmit me Hamasin që nga vera e vitit 2021. Irani gjithashtu i dha Hamasit armë, financim dhe stërvitje për një periudhë të gjatë, duke përfshirë stërvitjen luftarake në javët para 7 tetorit, sipas zyrtarëve të inteligjencës nga disa vende.
Por Teherani dhe Hezbollahu ia bënë të qartë Hamasit se ata nuk donin të përfundonin në një luftë të drejtpërdrejtë dhe gjithëpërfshirëse me Izraelin, sipas zyrtarëve nga boshti si dhe inteligjencës izraelite.
Shumë nga figurat e përfshira drejtpërdrejt në planifikimin e sulmeve të 7 tetorit tani kanë vdekur. Sin autenticitetin ar u vra nga trupat izraelite në Gaza tetorin e kaluar. Shumica e udhëheqësve të tjerë të lartë të Hamasit në Gaza janë vrarë gjithashtu, duke përfshirë disa që ishin të pranishëm në mbledhjen e byrosë politike të 2 tetorit, si Marëan Issa.
Izraeli ka vrarë gjithashtu udhëheqës të lartë të Hamasit në mërgim, duke përfshirë Ismail Haniyeh, i cili ishte personi më i fuqishëm në lëvizje së bashku me Sinëar. Të martën, një sulm ajror izraelit në Gaza kishte në shënjestër vëllain e Yahua Sinwar, Mohammed Sin autenticitetin ar, kreun e operacioneve ushtarake të Hamasit.
Ndër dokumentet e tjera të brendshme të Hamasit të gjetura nga ushtria izraelite dhe të shqyrtuara nga WSJ ishte një raport i shtatorit 2023 që rekomandonte përshkallëzimin e konfliktit në Bregun Perëndimor dhe Jerusalem për ta bërë më të vështirë normalizimin saudio-izraelit.
Raporti shprehte mosbesim ndaj premtimeve saudite për të mbështetur interesat palestineze, duke i quajtur ata “hapa të dobët dhe të kufizuar për të neutralizuar” Hamasin dhe për ta ndaluar atë të luftojë kundër normalizimit.
Marrëdhëniet saudite me Hamasin e mbështetur nga Irani ishin të acarta që kur Hamasi mori me dhunë kontrollin e Rripit të Gazës nga fraksioni rival palestinez Fatah.
Një konferencë e brendshme e shënuar “sekret” nga gushti 2022, e shkruar nga udhëheqja ushtarake e Hamasit, përfundon: “Është bërë detyrë kryesore e lëvizjes të ripozicionojë veten për të ruajtur mbijetesën e kauzës palestineze përballë valës së gjerë të normalizimit nga vendet arabe, e cila synon kryesisht të likuidojë kauzën palestineze”.
Si përgjigje, Hamasi po forconte bashkërendimin e tij me Hezbollahun, si dhe fraksionet e tjera militante palestineze, thuhet në konferencë.
Normalizimi saudio-izraelit do shënonte ndryshimin më të madh në pozitën politike të Izraelit në Lindjen e Mesme që kur nënshkroi traktatet e paqes me Jordaninë dhe Egjiptin dekada më parë. Në vitin 2020, Izraeli vendosi gjithashtu marrëdhënie të plota diplomatike me Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Bahreinin, marrëveshje të njohura si Marrëveshja e Abrahamit.
Por një marrëveshje me Riadin ka qenë prej kohësh çmimi i vërtetë për Izraelin dhe një objektiv madhor për Uashingtonin, pasi ai kërkon të organizojë një koalicion rajonal për të frenuar Iranin.
Numri i madh i vdekjeve dhe shkatërrimeve në Gaza ka ndryshuar llogaritjen politike për princin saudit të kurorës Mohammed bin Salman. Princi u ka thënë një numri vizitorësh të huaj vitin e kaluar se ai nuk mund të ecë përpara me normalizimin nëse Izraeli nuk plotëson dy kushte: ndalimin e luftës në Gaza dhe dakordësimin për një proces diplomatik do çonte përfundimisht në një shtet palestinez.
Por sulmi i 7 tetorit forcoi qëndrimet në Izrael, potencialisht për vitet në vijim. Shtetësia palestineze është bërë një mallkim për shumicën e spektrit politik izraelit.
Gjithashtu midis dokumenteve që ushtria izraelite tha se gjeti është një shpallje e Hamasit nga tetori 2022, që kërkonte një person për të udhëhequr përpjekjet diplomatike për të prishur normalizimin. Nuk është e qartë se ku është postuar shpallja për vendin e punës ose sa është paguar puna.
Vendi vakant në Departamentin e Bashkëpunimit Arab dhe Islamik të Hamasit kërkonte një të diplomuar në universitet, të aftë në negociata dhe komunikim. Një pjesë e përshkrimit të punës: “Çuarja përpara e programeve të lëvizjes për t’u përballur me normalizimin”, duke përfshirë detyrimin e organizatave bazë në botën arabe të bojkotojnë entitetet që mbështesin marrëdhëniet normale me Izraelin.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e WSJ
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
