Një marrëveshje e sapo shpallur mes BE-së dhe SHBA-ve ka hapur një faqe të re – dhe për disa, një kapitull poshtërues në marrëdhëniet transatlantike me vlerë 1.7 trilionë euro. Donald Trump, me stilin e tij të njohur brutal, e shndërroi tavolinën e negociatave në një “fushë presioni”. Rezultati? BE-ja pranon një tarifë 15% për shumicën e eksporteve të saj drejt SHBA-ve, ndërkohë që tarifat europiane për mallrat amerikane pritet të ulen nën 1%.
Komisioneri i Tregtisë, Maroš Šefčovič, e cilësoi marrëveshjen si “më të mirën e mundshme në rrethana të pamundura”, një fjali që tingëllon si kapitullim më shumë sesa sukses. Në kryeqytetet europiane, reagimi ka qenë i përzier: disa liderë e shohin si shenjë dobësie, të tjerë pranojnë se sfidimi i Trump mund të kishte pasoja më të rënda, si në fushën ekonomike, ashtu edhe në atë të sigurisë.
Një “marrëveshje” pa fuqi ligjore
Në fakt, marrëveshja e shpallur më 27 korrik nga Trump dhe Ursula von der Leyen nuk është asgjë më shumë se një deklaratë politike – pa forcë ligjore. Vetëm më 1 gusht pritet një deklaratë e përbashkët, ende jo-detyruese, dhe më pas mund të nisin negociatat për një marrëveshje të detyrueshme. Kjo mund të zgjasë me muaj të tërë, ndërkohë që SHBA do të aplikojë tarifën 15% mbi gati 70% të eksporteve europiane (rreth 380 miliardë euro).
Tarifa përfshin sektorë strategjikë si farmaceutikët dhe gjysmëpërçuesit, pa hapësirë për rritje të mëtejshme, por gjithsesi krijon tensione për zinxhirët e furnizimit. BE-ja, nga ana e saj, nuk do të zbatojë uljen e tarifave për mallrat amerikane deri sa të përfundojë teksti final i marrëveshjes.
Pse u dorëzua BE-ja?
Negociatat nuk kishin të bënin vetëm me tregtinë. Sipas burimeve të Brukselit, blloku e sheh Trump jo vetëm si partner të vështirë, por si hallkën kryesore për sigurinë e Europës dhe furnizimet energjetike pas luftës në Ukrainë. Heqja dorë nga gazi rus e ka bërë BE-në të varur nga LNG (gazi i lëngshëm) dhe nafta amerikane, duke i dhënë Trump një kartë presioni të fortë.
Trump si fitues – por me çfarë çmimi?
Termat e marrëveshjes, siç janë shpallur, favorizojnë dukshëm industrinë amerikane. Megjithatë, ekonomistët kujtojnë se kostoja e tarifave paguhet nga konsumatori amerikan, të paktën fillimisht. Për Europën, rreziku është zhvendosja e investimeve drejt SHBA-së, pasi ndërtimi i fabrikave atje mund të jetë mënyra e vetme për të shmangur tarifat.
Presidenti francez Emmanuel Macron e tha hapur: “Për të qenë të lirë, duhet të të kenë frikë. Ne nuk kemi frikësuar askënd.” Ndërsa kryeministri François Bayrou e quajti marrëveshjen “një ditë të errët për një aleancë që duhej të mbronte vlerat e saj.”
Monedha euro ra në nivelin më të ulët të pesë javëve, duke treguar nervozizëm në tregjet financiare. Vetëm pak ditë më parë, euro ishte ngritur në një rekord trevjeçar pikërisht nga shpresat për një marrëveshje “të favorshme”.
Automobilët dhe çeliku – betejat e radhës
Sektori i makinave, veçanërisht Gjermania, është në qendër të stuhisë. Tarifa 15% është më e ulët se 27.5% që Trump kishte imponuar më parë, por sërish është goditje e rëndë për industrinë gjermane, e cila eksportoi 34.9 miliardë dollarë automjete dhe pjesë këmbimi në SHBA gjatë 2024. Wolfgang Niedermark nga BDI e quajti marrëveshjen “një kompromis të dëmshëm me pasoja të rënda.”
Ndërkohë, SHBA-të do të përfitojnë nga një tarifë 0% për automjetet e tyre në tregun europian – një lëshim që kritikët e shohin si të pabarabartë.
Premtimi i investimeve: një iluzion politik?
Një nga pikat më të diskutueshme është zotimi i BE-së për të blerë 750 miliardë dollarë energji amerikane dhe për të “nxitur investime” prej 600 miliardë dollarësh në SHBA gjatë tre viteve të ardhshme. Por shifrat duken të pamundura. Vitin e kaluar, importet totale të energjisë nga SHBA ishin më pak se 80 miliardë dollarë, ndërkohë që BE nuk ka mandat për të detyruar shtetet anëtare ku të blejnë energji.
VINI RE: Ky artikull është pronësi intelektuale e Bloomberg
