Nga Renis Bakalli
Konflikti për aeroportin e Vlorës po shndërrohet nga një “sherr mes ortakësh” në një test për shtetin, drejtësinë dhe mënyrën se si trajtohen sipërmarrësit e rinj në projekte strategjike. Në qendër të debatit janë dy emra: Behgjet Pacolli, biznesmen i vjetër e i fuqishëm, dhe Valon Ademi, ortak minoritar, drejtues i 2A Group, një emër relativisht i ri për publikun e gjerë, por jo për projektin konkret.
Dy intervistat e tyre në “Opinion” te Blendi Fevziu – Pacolli më 6 nëntor dhe Ademi mbrëmë, më 12 nëntor – nuk janë thjesht replika televizive; janë dy narrativa që luftojnë për të njëjtin “film” juridik dhe ekonomik. Në këtë shkrim po marr qëndrim të qartë: rrëfimi i Valon Ademit është psikologjikisht më i sinqertë, profesionalisht më koherent dhe juridikisht më i qëndrueshëm se ai i Pacollit.
1. Çfarë dimë objektivisht për koncesionin dhe konfliktin?
Koncesioni i aeroportit të Vlorës është fituar nga një konsorcium ku u përfshinë Mabco Construction (e lidhur me grupin Mabetex të Pacollit) dhe 2A Group e Valon Ademit, krahas kompanisë turke YDA Group, e cila më pas u tërhoq dhe shiti 40% të aksioneve për 4 450 euro –absurd për një projekt me fitime të parashikuara mbi 700 milionë euro.
Sot struktura e pronësisë zyrtare rezulton e përqendruar tek kompania e Pacollit me 98% dhe një pjesë shumë të vogël tek 2A Group (rreth 2%), edhe pse në media dhe analizë kronologjike është raportuar gjerësisht kontrasti mes kësaj pasqyre formale dhe pretendimit fillestar për raport 51% me 49%.
Që nga shtatori 2025, Prokuroria e Tiranës ka regjistruar procedim penal për “mashtrim me pasoja të rënda”, “falsifikim të dokumenteve” dhe “mashtrim kompjuterik”, pikërisht mbi bazën e kallëzimit të njërit prej aksionerëve, Valon Ademi. Ndërkohë, Gjykata e Tiranës ka pezulluar aktivitetin e kompanisë që po ndërton aeroportin, ndërsa palët kanë depozituar padi të ndara dhe akuza të ndërsjella për mashtrim, manipulim dhe fshehje të të dhënave.
Pra, kemi një projekt strategjik të vendit, me hetim penal në ecuri, me aktivitet të pezulluar dhe me një konflikt aksionar jashtëzakonisht të rëndë. Kjo nuk është thjesht çështje “ego-sh biznesmenësh”, por një problem serioz të sigurisë juridike të një koncesioni madhor – i cili kërkon forca më të mëdha garancish shtetërore për të shmangur situata të tilla.
2. Dy narrativa në “Opinion”: shifrat e Pacollit kundrejt detajeve të Ademit
Narrativa e Pacollit
Në intervistën e tij në “Opinion”, Behgjet Pacolli e ndërton historinë mbi disa shtylla:
• Ai pretendon se kompania e tij ka investuar 71 milionë euro në aeroportin e Vlorës deri më sot dhe se gjithçka është e dokumentuar.
• Thotë se projektin e ka nisur jo për përfitime, por për ta lënë “trashëgimi” dhe se nuk ka “ortakë qeveritarë” në Shqipëri.
• Kur vjen tek dokumenti noterial që i njeh Valon Ademit aksione në këmbim të punës së kryer, Pacolli thotë se nuk e ka ditur se çfarë firmoste, duke fajësuar ish-administratorin Valon Lluka: sipas tij, Lluka e ka telefonuar, i ka kërkuar një firmë për veprime bankare, dhe ai ka firmosur “pa e parë dosjen”, me duar të lagura me peshqir në Lalëz.
• Ai flet edhe për presione nga politika, për takime me ministren Balluku dhe për një tender të paracaktuar ku, sipas tij, turqit janë futur me imponim politik.
Narrativa e Ademit
Në intervistën e mbrëmshme në “Opinion”, si dhe në artikujt që e pasqyrojnë, Valon Ademi ofron një histori shumë më të detajuar, të cekur në data, emra dhe veprime konkrete:
• Ai tregon se si e ka ftuar Pacollin në projekt si ortak, pasi vetë ishte duke menduar të aplikonte për aeroportin e Vlorës, por i duhej një partner i madh. Sipas tij, marrëveshja fillestare ka qenë gojore: “Ti 51%, unë 49%”, ku raporti i aksioneve do të fikshej pasi të përfundonte investimi, bazuar në kontributet reale.
• Ademi shpjegon se as Mabco, as 2A Group nuk plotësonin kriteret për operim aeroporti dhe se Mabetex ka gjetur kompaninë turke YDA Group, e vetmja me eksperiencë të plotë, e cila më pas është futur në konsorcium dhe pastaj është larguar duke shitur 40% për 4 450 euro.
• Për punën reale në terren, avokati i tij, Besnik Berisha, ka sqaruar se punëtorët, inxhinierët dhe menaxherët e 2A Group kanë kryer punë që llogariten mbi 25 milionë euro, përfshirë dhe kreditë në BKT, ndërkohë që aeroporti është vendosur peng për 56 milionë euro.
• Ademi pretendon se Pacolli ka marrë një hua 100 milionë euro, e cila nuk ka përfunduar në Shqipëri, dhe se ka shitur aksionet e tij në një kompani “që nuk i dihet pronari”, duke e maskuar si marrëveshje kredie.
• Në intervistën e djeshme, ai rrëfen edhe momentin e “thyerjes” mes tyre në një projekt në Bengazi, Libi, kur Pacolli – sipas tij – i telefonon njeriut të Ademit dhe tenton ta nxjerrë atë nga kompania e përbashkët, duke minuar besimin profesional.
• Ai përmend një episod shumë njerëzor: rrugën me makinë në Lugano, ku Pacolli – sipas tij – qante dy orë me radhë, duke u ankuar se “të gjithë i bëjnë të padrejtë”, episod që e ka bërë Ademin ta besojë e ta konsiderojë si “babë” në biznes.
Vetë fakti që Ademi pranon naivitetin e tij (“i besoja”) dhe ndërton narrativën mbi detaje konkrete – data, takime, kredi, shuma, emra kompanish – e bën rrëfimin e tij më të ngjashëm me atë të dikujt që është përballur me një strukturë shumë më të madhe se vetja.
3. Dimensioni psikologjik: mes mitit të “oligarkut” dhe figurës së “ortakut të ri”
Në planin psikologjik, dy intervistat krijojnë dy portrete krejt të ndryshme:
• Pacolli shfaqet si biznesmeni i madh, i mësuar të flasë me shifra marramendëse dhe projekte gjigante, por që në momente kyçe shfaq “harresë” ose mungesë njohjeje për dokumente themelore që mbajnë firmën e tij. Kur thotë se ka firmosur një dokument noterial pa e lexuar, sepse i kërkoi dikush nga telefoni, pa i hedhur sytë dosjes, ai i kërkon publikut të besojë që një miliarder që investon qindra milionë euro sillet me letrat e tij si një qytetar i zakonshëm naiv.
• Ademi, përkundrazi, ndërton profilin e njeriut që ka investuar rininë, energjinë, ekipin dhe financat e kompanisë së tij në një projekt që e sheh si trampolinë profesionale. Ai pranon se ka bërë gabimin fatal të një sipërmarrësi të ri: ka besuar fjalën e “bacës”, pa e blinduar marrëveshjen e tij në letër. Në intervistë ai flet me emocione të përmbajtura, por të qarta: zhgënjimin, ndjesinë e tradhtisë, dhe një lloj hutimi moral – si mund të kthehet kundër tij projekti ku ka derdhur punë reale.
Kjo kontrast i jep publikut dy figura: një njeri të ri që e pranon dobësinë e vet (besimin e tepërt) dhe një njeri të vjetër që kërkon të justifikojë një firmë noteriale me argumentin “nuk e pashë çfarë firmosa”. Në terma psikologjikë, sinqeriteti rrallë shfaqet tek ai që fsheh mungesë kujdesi pas historive të “pushimeve në Lalëz”; më shpesh gjendet tek ai që pranon gabimet e veta dhe kërkon drejtësi, jo vetëm për veten, por edhe për kolegët e tij që kanë punuar në terren.
4. Dimensioni njerëzor: besimi, tradhtia dhe hierarkia e fuqisë
Ky nuk është vetëm një konflikt aksionarësh; është histori e një raporti fuqie.
Nga njëra anë kemi një miliarder me akses tek qeveritë, ministrat, bankat dhe strukturat ndërkombëtare; nga ana tjetër kemi një biznesmen që vjen me rrjet më modest, por me know-how teknik dhe ekip punëtorësh. Vetë avokati i Ademit thekson se “e gjithë puna në aeroportin e Vlorës” është bërë nga 2A Group: punëtorët, menaxherët, inxhinierët.
Nëse kjo është e vërtetë, atëherë kemi një situatë ku kontributi real (puna në terren, kredia në bankë, rreziku i marrë nga kompania më e vogël) nuk reflektohet në strukturën formale të pronësisë. Kjo është thelbi njerëzor i konfliktit: njëri ka futur më shumë djersë, tjetri ka më shumë letra.
Ademi paraqit veten jo si “engjëll”, por si njeri që u besoi fjalëve dhe jo kontratave të mbyllura siç duhet. Kjo e bën historinë e tij të prekë një nerv shumë të fortë të opinionit publik: sa herë bizneset e vogla shqiptare e kanë pësuar nga partnerë shumë më të fuqishëm, vendas ose të huaj, të cilët dinë të lëvizin më mirë lojën e letrave dhe institucioneve?
5. Dimensioni profesional: mësimet për qeverisjen korporative
Nga pikëpamja profesionale, çështja Vlora Airport është shembull se si nuk duhet ndërtuar një partneritet në një projekt strategjik:
1. Marrëveshje gojore për raporte aksionesh në një projekt mbi 100 milionë euro – vetë Pacolli thotë se ka pasur një “bisedë” që pas përfundimit të investimit do shihej sa aksione do kishte secili. Kjo tregon një standard të papranueshëm të qeverisjes korporative, sidomos për një projekt publik.
2. Pesha e kontributit teknik nuk është reflektuar në kapital – sipas palës së Ademit, 2A Group ka investuar mbi 25 milionë euro në punë dhe kredi, por në pasqyrën zyrtare shfaqet si aksioner minoritar me përqindje simbolike.
3. Largimi i YDA Group dhe shitja e 40% të aksioneve për 4 450 euro ngre pyetje serioze mbi vlerësimin e aseteve dhe mbi standardet e miratuara nga shteti si autoritet koncedent.
Në këtë kontekst, qëndrimi i Ademit se konflikti nuk është thjesht personal, por lidhet me mënyrën se si strukturohen këto marrëdhënie, përputhet me shqetësimet e mëparshme publike rreth procedurës së koncesionit që flasin për kompani që nuk plotësonin kriteret ligjore dhe për procedurë fiktive.
6. Dimensioni juridik: çështje që nuk mbyllen dot me një talk-show
Nga ana juridike, çështja është e hapur dhe fjalën e fundit do ta thonë Prokuroria dhe Gjykatat. Deri tani dimë:
• Ekziston procedim penal për mashtrim, falsifikim dokumentesh dhe mashtrim kompjuterik, i nisur prej kallëzimit të Ademit.
• Gjykata e Tiranës ka pezulluar aktivitetin e shoqërisë koncesionare, duke e futur projektin në një ngërç ligjor.
• Vetë koncesioni është vënë në dyshim si procedurë fiktive nga dokumente zyrtare të publikuara nga opozita, çka shton dimensionin e përgjegjësisë shtetërore, përtej konfliktit privat.
Këtu, qëndrimi i Ademit është relativisht linear: ai thotë “kam bërë punë, kam marrë kredi, nuk më janë njohur aksionet sipas marrëveshjes, jam dëmtuar dhe kam shkuar në Prokurori.” Pacolli, përkundrazi, përpiqet të zhvendosë përgjegjësinë: herë tek Lluka, herë tek ministrja, herë tek procedurat e tenderit. Në termat e perceptimit juridik, një palë që denoncon vetë në Prokurori dhe kërkon verifikim të dokumenteve ka një plus të natyrshëm besueshmërie ndaj një pale që shpjegon firmat noteriale me histori peshqirësh e dosjesh të palexuara.
Kjo nuk do të thotë se Pacolli është fajtor juridikisht apo se Ademi ka patjetër të drejtë – këtë do ta vendosin organet e drejtësisë. Por në nivel analize publike profesionale, narrativa e Ademit përputhet më mirë me faktet që deri tani kanë dalë nga dokumentet zyrtare dhe nga kronologjitë e detajuara të medias.
Sa i përket aeroportit të Vlorës, beteja ligjore do vazhdojë. Por çfarëdo të vendosin gjykatat, shoqëria shqiptare ka një mësim të qartë: pa standarde serioze qeverisjeje korporative, pa kontrata të qarta dhe pa një shtet që mbron më të dobëtin në raport me më të fuqishmin, çdo “histori suksesi” mund të përfundojë në studio televizive, me lot, akuza dhe një aeroport të pezulluar në mes të fushës.
