Pas dy vitesh në fuqi, sanksionet e Bashkimit Evropian ndaj Kosovës vijojnë të mbeten aktive si pasojë e dështimit të qeverisë së Prishtinës për të menaxhuar tensionet e rënda etnike në veri të vendit. Një raport i fundit nga Instituti GAP tregon se vendi ka humbur mbi 7.1 milionë euro, ndërsa projekte me vlerë mbi 600 milionë euro janë pezulluar.
Sanksionet u vendosën pas zgjedhjeve të debatueshme komunale në verën e vitit 2023, ku përplasjet mes komunitetit serb dhe autoriteteve shqiptare çuan në tensione të dhunshme. Qeveria nuk arriti të frenojë situatën, çka solli reagimin e ashpër të BE-së.
Sipas raportit, ndikimi më i madh është ndjerë te fondet IPA, të cilat përfshijnë projekte në mjedis, turizëm, zhvillim rural dhe inovacion, me vlerë rreth 218 milionë euro. Për më tepër, pezullimi i financimeve në kuadër të Kornizës së Investimeve në Ballkanin Perëndimor ka bllokuar projekte me vlerë 395.5 milionë euro në fusha strategjike si energjia, digjitalizimi dhe kultura.
Sektori më i goditur është ai i energjisë dhe mjedisit, me projekte kyçe të pezulluara si rrjeti i ujësjellësit në Prishtinë, impianti i ujërave të zeza në Ferizaj dhe ndërlidhja energjetike Kosovë-Shqipëri. Këto bllokime po ndikojnë rëndë në zhvillimin e infrastrukturës dhe në cilësinë e jetës së qytetarëve.
BE ka deklaruar se fondet nuk janë të humbura, por do të disbursohen sapo të hiqen sanksionet. Megjithatë, situata ekonomike në Kosovë është përkeqësuar ndjeshëm, ndërkohë që varësia nga qymyri për energji është thelluar, duke e bërë vendin më pak të qëndrueshëm në aspektin mjedisor dhe energjetik.
Sanksionet, përveç goditjes ekonomike, kanë ulur edhe potencialin e Kosovës për të përmbushur kriteret për integrim në BE, duke e thelluar më tej izolimin ndërkombëtar dhe penguar forcimin e institucioneve demokratike.
Javën e kaluar, Përfaqësuesja e Lartë e BE-së për Punët e Jashtme, Kaja Kallas, njoftoi se BE do të nisë një proces gradual për heqjen e sanksioneve. Megjithatë, ajo theksoi se përparësia kryesore mbetet ulja e tensioneve në veri dhe ndërtimi i një dialogu konstruktiv me komunitetin serb, përmes themelimit të Bashkësisë së Komunave me shumicë Serbe.
Zhvillimet e fundit vijnë në një moment delikat për Kosovën, e cila ndodhet në një krizë politike pas zgjedhjeve të fundit, ku partia në pushtet ende nuk ka arritur të formojë një shumicë të qëndrueshme.
Ndërkohë, Komisionerja e BE-së, Marta Kos, ka vlerësuar qëndrimin e Kosovës ndaj agresionit rus në Ukrainë, por ka theksuar se vendi duhet të bëjë përparim në reformat në drejtësi, lirinë e medias dhe administratën publike, nëse dëshiron të ecë përpara në rrugën drejt integrimit evropian.
