Presidenti amerikan Donald Trump shprehu optimizëm të dielën për iniciativën e tij 21-pikëshe për Lindjen e Mesme dhe tha në një intervistë për Channel 13 në Izrael se pret që kryeministri Benjamin Netanyahu ta pranojë atë gjatë takimit që do të zhvillojnë nesër.
Por Netanyahu, i pyetur për planin të dielën, nuk u angazhua ta miratonte, ndërsa bashkëpunëtorët e tij sugjerojnë se kryeministri po sinjalizon presion, pasi dokumenti përmban klauzola që ai nuk është gati t’i pranojë në këtë fazë.
Çfarë përfshin iniciativa
Plani i ri amerikan kombinon elemente të njohura nga propozimet e mëparshme me masa të reja, duke synuar jo vetëm përfundimin e luftës në Gaza, por edhe një hap drejt një marrëveshjeje më të gjerë paqeje në Lindjen e Mesme.
Trump e ka paraqitur si pothuajse të gatshëm për zbatim dhe potencialisht historik, por eksperienca e muajve të fundit sugjeron kujdes ndaj këtyre deklaratave.
Propozimi parashikon lirimin e menjëhershëm të të gjithë pengjeve brenda 48 orëve nga fillimi i armëpushimit.
Ai kërkon largimin e Hamasit nga pushteti dhe shkatërrimin e të gjitha armëve të tij sulmuese.
Anëtarëve të Hamasit që zotohen për “bashkëjetesë paqësore” me Izraelin do t’u ofrohet amnisti dhe mundësia për t’u larguar drejt vendeve të tjera, me opsionin për t’u kthyer në Gaza në të ardhmen.
Armëpushimi fillimisht do të jetë i përkohshëm, me garanci të qarta për Hamasin, dhe më pas do të kthehet në të përhershëm.
Tërheqja izraelite nga Gaza do të bëhet gradualisht, ndërsa do të vijojnë bisedimet për fazat e implementimit.
Plani kërkon krijimin e një administrate alternative në Gaza, pa lidhje me Hamasin, si dhe një mekanizëm ndërkombëtar për rindërtimin e infrastrukturës shëndetësore, arsimore dhe të banimit.
Përkundër disa deklaratave publike të Trump, plani nuk parashikon shpërngulje masive – banorët e Gazës do të qëndrojnë në territor.
Autoriteti Palestinez do të marrë kompetencat mbi Gazën vetëm pasi të ketë zbatuar reforma për forcimin e institucioneve, transparencën dhe një program “deradikalizimi”.
Deri atëherë, parashikohet një “administratë kalimtare e përkohshme” e udhëhequr nga ekspertë ndërkombëtarë nën drejtimin e SHBA, me përfshirjen e përfaqësuesve palestinezë për çështjet e përditshme.
Plani përfshin gjithashtu koordinim ndërkombëtar të sigurisë, me mekanizma monitorimi nga shtete arabe dhe myslimane të moderuara.
Ai hap rrugën për një shtet të ardhshëm palestinez, të kushtëzuar nga rindërtimi dhe reformat. Izraeli, sipas dokumentit, angazhohet për një horizont politik dhe krijimin e një kornize dialogu për “bashkëjetesë paqësore” me palestinezët.
Pas lirimit të pengjeve, Izraeli do të lirojë 250 të burgosur palestinezë afatgjatë dhe 1.700 palestinezë të arrestuar pas 7 tetorit.
SHBA, si ndërmjetësi kryesor, do të monitorojë nga afër zbatimin dhe do të garantojë dërgimin e pakufizuar të ndihmës humanitare në Gaza.
Pikat që kundërshton Netanyahu
Netanyahu, i kritikuar nga Forumi i Familjeve të Pengjeve dhe të Zhdukurve për sabotim të marrëveshjeve, shprehet se nuk beson që Autoriteti Palestinez është i aftë të zbatojë reformat e kërkuara.
Ai gjithashtu mendon se klauzola për çarmatimin e Hamasit është më shumë retorike dhe se përkufizimi i “armëve sulmuese” është i paqartë.
Netanyahu kundërshton edhe mundësinë që anëtarët e Hamasit të kthehen në Gaza, si dhe dispozitën që hap rrugën drejt një shteti palestinez – të cilën ai e sheh si një pranim de facto të zgjidhjes me dy shtete.
Për më tepër, ai raportohet se këmbëngul për aplikimin e sovranitetit izraelit mbi disa pjesë të Bregut Perëndimor, gjë që Trump ka thënë se nuk do ta lejojë për shkak të presionit ndërkombëtar.
Çfarë kundërshton Hamasi
Një burim i Hamasit tha se organizata kundërshton gjithashtu klauzolën e çarmatimit, por për arsye të tjera nga Netanyahu: sipas tyre, ajo do t’i linte palestinezët të pambrojtur dhe do t’i jepte Izraelit mundësi të vazhdonte eliminimin e liderëve të Hamasit.
Ky është një kusht që pritet të hasë rezistencë në Gaza.
Hamasi ka sinjalizuar se nuk është parimisht kundër pjesëmarrjes në një qeveri pas luftës, por kërkon që lista e teknokratëve që do të drejtojnë Gazën të miratohet edhe prej tij.
Nëse kjo listë përbëhet vetëm nga përfaqësues të Autoritetit Palestinez, Hamasi nuk do ta pranojë.
Pse mund të ndodhë një përparim
Trump tha se ka marrë “përgjigje shumë të mira” për planin nga Izraeli dhe shtetet arabe dhe shpreson ta finalizojë me Netanyahun të hënën në Shtëpinë e Bardhë.
“Të gjithë duan marrëveshjen,” tha ai për Reuters. “Ajo nuk synon vetëm Gazën, por gjithë Lindjen e Mesme.”
Megjithatë, Netanyahu përballet me presione të brendshme: disa partnerë të koalicionit si Itamar Ben-Gvir dhe Bezalel Smotrich kërkojnë aneksimin e Gazës dhe sovranitet të plotë në pjesë të Bregut Perëndimor, në kundërshtim me kornizën ndërkombëtare.
Disa zyrtarë izraelitë thonë se kryeministri është “në panik” përballë mundësisë që Trump ta qortojë publikisht.
Nga ana tjetër, shtetet arabe që e kanë pranuar planin mund të ushtrojnë presion të fortë mbi Hamasin për ta pranuar, madje duke e detyruar të largohet nga Katari.
Nisur nga situata ushtarake në Gaza, udhëheqësit e Hamasit mund të përfundojnë duke pranuar që lufta e nisur më 7 tetor duhet të marrë fund.
Megjithatë, edhe pse Trump shfaqet optimist, përvoja tregon se marrëveshje që dukeshin gati janë shembur në momentin e fundit.
Zyrtarë izraelitë paralajmërojnë se nuk pritet një marrëveshje e përfunduar në ditët e ardhshme dhe negociatat vijojnë.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Ynet
