Presidenti rus Vladimir Putin të enjten ka lavdëruar “përpjekjet e sinqerta” të SHBA-së për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë dhe ka hedhur idenë e një marrëveshjeje për armët bërthamore, përpara samitit me Presidentin Donald Trump, ku Evropa ka kërkuar që Trump të mbajë një qëndrim të fortë.
Putin po fliste para ministrave dhe zyrtarëve të tij më të lartë të sigurisë ndërsa përgatitej për takimin me Trump në Anchorage, Alaska, të premten, që mund të ndikojë drejtpërdrejt në fazën përfundimtare të luftës më të madhe në Evropë që nga Lufta e Dytë Botërore, raporton Reuters.
Kjo vjen pas përpjekjeve të shtuara të presidentit ukrainas Volodymyr Zelenskiy dhe aleatëve të tij evropianë për të shmangur çdo marrëveshje që do të ndante territorin e Ukrainës dhe do ta linte atë të pambrojtur ndaj sulmeve të ardhshme.
Putin tha në komente televizive se SHBA-ja po bënte “në mendimin tim, përpjekje mjaft energjike dhe të sinqerta për të ndalur luftime, për të ndalur krizën dhe për të arritur marrëveshje që janë në interes të të gjitha palëve të përfshira në këtë konflikt”.
Sipas tij, kjo po bëhej “në mënyrë që të krijohen kushte afatgjata për paqe midis vendeve tona, në Evropë dhe në botë në tërësi – nëse, në hapat e ardhshëm, arrijmë marrëveshje në fushën e kontrollit mbi armët strategjike ofensive”.
Deklaratat e tij sinjalizuan se Rusia do të ngrejë çështjen e kontrollit të armëve bërthamore si pjesë e diskutimeve të gjera mbi sigurinë kur të ulet me Trump në samitin e parë Rusi–SHBA që nga qershori i vitit 2021.
Një zyrtar i lartë nga Europa Lindore, i cili foli në kushte anonimiteti, tha se Putin do të përpiqet të shpërqendrojë Trump nga çështja e Ukrainës duke i ofruar përparim të mundshëm në kontrollin e armëve bërthamore ose diçka që lidhet me biznesin.
“Shpresojmë që Trump të mos mashtrohet nga rusët, ai e kupton të gjithë këtë rrezik”, tha zyrtari. “Qëllimi i vetëm strategjik i rusëve tani është të mos marrin sanksione të reja dhe të hiqen ato që SHBA-ja dhe të tjerët kanë vendosur më parë. Ata nuk kanë objektiv tjetër të madh tani. Mendojnë se do të gjejnë një mënyrë për të marrë të gjithë Ukrainën, në një formë apo tjetër”, shtoi ai.
Kërkimi për qartësi mbi garancitë e sigurisë
Aleatët e Ukrainës thanë se Trump ishte i gatshëm të mbështeste garanci sigurie për Kievin – një ofertë potencialisht e rëndësishme, por ende e paqartë, që mund t’i japë shpresë Ukrainës.
Liderët evropianë thanë se Trump kishte shprehur gatishmëri për t’u bashkuar me këto garanci gjatë një takimi virtual të minutës së fundit me ta dhe me Zelenskiyn të mërkurën, edhe pse nuk e përmendi publikisht më pas.
“Dje, së bashku me të gjithë partnerët tanë, dhe sot në format dypalësh, diskutuam pritshmëritë për takimin në Alaska dhe perspektivat e mundshme”, tha Zelenskiy pas një takimi në Londër me kryeministrin britanik Keir Starmer.
“Diskutuam gjithashtu me detaje të konsiderueshme garancitë e sigurisë që mund ta bëjnë paqen vërtet të qëndrueshme nëse Shtetet e Bashkuara ia dalin të detyrojnë Rusinë të ndalë vrasjet dhe të angazhohet në diplomaci të vërtetë dhe thelbësore”, shtoi ai.
Samiti i së premtes zhvillohet në një nga momentet më të vështira për Ukrainën në këtë luftë që ka vrarë dhjetëra mijëra njerëz dhe ka zhvendosur miliona që nga pushtimi i plotë rus në shkurt 2022.
Presidenti francez Emmanuel Macron, pas takimit të së mërkurës, tha se Trump kishte insistuar që aleanca transatlantike e NATO-s të mos jetë pjesë e garancive të sigurisë që do të synonin mbrojtjen e Ukrainës nga sulmet e ardhshme pas luftës.
“Presidenti Trump e tha këtë qartë, duke thënë gjëra që unë i konsideroj të rëndësishme: se NATO nuk duhet të jetë pjesë e këtyre garancive të sigurisë – dhe e dimë që kjo është një pikë kyçe, veçanërisht për palën ruse – por që Shtetet e Bashkuara dhe të gjithë aleatët e gatshëm duhet të jenë pjesë e tyre. Për këtë jemi të angazhuar”, tha Macron.
Një zyrtar evropian tha për Reuters se në thirrje Trump kishte shprehur gatishmëri të jepte disa garanci sigurie për Evropën, pa dhënë detaje të sakta.
Ai theksoi se kjo ishte hera e parë që Trump shprehej kaq qartë për dhënien e disa garancive që prej fillimit të bisedimeve të “Koalicionit të të Gatshmëve” të udhëhequr nga Britania dhe Franca në mars.
“U ndje si një hap i madh përpara”, tha zyrtari, edhe pse mbetet e paqartë se çfarë do të nënkuptonin këto garanci në praktikë.
Të mërkurën, Trump kërcënoi me “pasoja të rënda” nëse Putin nuk pranon paqe në Ukrainë. Edhe pse nuk specifikoi se çfarë mund të jenë këto pasoja, ai ka paralajmëruar për sanksione ekonomike nëse takimi i së premtes del pa rezultat.
Megjithatë, Rusia pritet të kundërshtojë fuqishëm kërkesat e Ukrainës dhe Evropës dhe ka deklaruar më parë se pozicioni i saj nuk ka ndryshuar që prej qershorit 2024.
Një këshilltar i Kremlinit tha se në takim, Putin dhe Trump do të diskutojnë “potencialin e madh të pashfrytëzuar” për marrëdhënie ekonomike Rusi–SHBA si dhe perspektivat për t’i dhënë fund luftës.
