Në një aktivitet përkujtimor të mbajtur në Tiranë me rastin e njëvjetorit të ndarjes nga jeta të shkrimtarit të madh Ismail Kadare, u rikthye në skenë jo vetëm vepra e tij, por edhe zëri i vetë autorit, përmes leximeve të regjistruara të poezive që ai vetë kishte krijuar. Kjo solli një ndjesi të thellë emocionuese mes të pranishmëve, ku përveç figurave të njohura të letrave, politikës dhe medias, ishte edhe bashkëshortja e tij, shkrimtarja Helena Kadare.
“E solli të gjallë zëri i tij,” tha znj. Kadare, ndërsa foli për kontributin e pazëvendësueshëm të shkrimtarit në letërsinë dhe kulturën shqiptare. Ajo theksoi edhe sfidat që kishte përballuar Kadare për të krijuar në një shoqëri ku mbijetesa shpesh ishte më shumë se e vështirë. “Ashtu si mbijetoi shqiptari dhe Shqipëria, mbijetoi edhe vetë Ismaili,” u shpreh ajo.
Në fjalën e tij, drejtori i Bibliotekës Kombëtare, studiuesi Piro Misha, theksoi aspektin e disidencës në veprën e Kadaresë. Sipas tij, edhe pse Shqipëria e kohës së diktaturës nuk lejonte ekzistencën e disidentëve të tipit Havel apo Wałęsa, vepra e Kadaresë përbënte një kundër-narrativë ndaj ideologjisë së regjimit. “Letërsia e tij kishte një komponent të qartë kritik dhe ishte një formë e mendimit të lirë në një kohë kur kjo ishte thuajse e pamundur,” tha Misha.
Botuesi Bujar Hudhri, i cili ka qëndruar afër Kadaresë për dekada dhe ka redaktuar veprën e tij të plotë, tha se shkrimtari arriti të largohej nga kjo botë me një ndjenjë përmbushjeje. “Vepra e plotë e Kadaresë u përmbyll në gjallje të tij, me miratimin e tij, në shtatë vëllime me mbi 7 mijë faqe. Ka lënë jashtë vetëm dorëshkrime që ai vetë nuk i konsideroi të denja për botim,” tha Hudhri.
Ismail Kadare mbetet figura më e shquar e letërsisë shqipe moderne dhe një zë i njohur i letërsisë botërore bashkëkohore. Veprat e tij janë përkthyer në mbi 45 gjuhë, ndërsa më 2016, Presidenti i Francës Emmanuel Macron e nderoi me titullin “Urdhri i Lartë i Legjionit të Nderit” – një nga çmimet më prestigjioze të shtetit francez.
Aktiviteti përkujtimor ishte jo vetëm një homazh për shkrimtarin, por edhe një dëshmi se fjala e tij vijon të jetojë mes nesh.
