Prej dekadash, Irani ka ndërtuar një rrjet të gjerë kapacitetesh ushtarake brenda dhe jashtë vendit, me qëllimin kryesor për të penguar një sulm të mundshëm nga Shtetet e Bashkuara.
Por ndërhyrja e SHBA-ve në konfliktin mes Izraelit dhe Iranit me sulme direkte ndaj objekteve bërthamore iraniane mund të ketë prishur balancën që e ka mbajtur Teheranin të përmbajtur deri tani.
Përfshirja aktive e SHBA-ve në këtë luftë i ka dhënë fund një logjike të gjatë për vetëpërmbajtje dhe tashmë ekziston rreziku real për një valë të re sulmesh ndaj trupave amerikane në Lindjen e Mesme, një përpjekje për të bllokuar Ngushticën strategjike të Hormuzit, jetike për tregtinë globale të naftës, apo edhe një garë të shpejtë për të zhvilluar një armë bërthamore me kapacitetet që mund t’i kenë mbetur Iranit pas bombardimeve.
Udhëheqësi Suprem i Iranit, Ajatollah Ali Khamenei, Presidenti i SHBA-së, Donald Trump
Një vendim nga Irani për t’u hakmarrë ndaj Shteteve të Bashkuara dhe aleatëve të tyre rajonalë do të zgjerojë ndjeshëm shtrirjen e objektivave të mundshëm, duke i dhënë Teheranit mundësi për të goditur më afër dhe më ashpër se sa ndaj vetë Izraelit. Me raketat dhe dronët që tashmë janë testuar në rajon, Irani mund të synojë bazat amerikane apo vendet aleate, ku efektiviteti i goditjeve të tij do të ishte më i madh për shkak të afërsisë gjeografike dhe ngarkesës politike.
Edhe pse SHBA dhe Izraeli zotërojnë fuqi të avancuara ushtarake, historia e fundit e përfshirjeve amerikane në Lindjen e Mesme tregon se teknologjia dhe fuqia e zjarrit nuk janë gjithmonë vendimtare. Që nga sulmi surprizë i Izraelit ndaj lokacioneve ushtarake dhe bërthamore të Iranit më 13 qershor, zyrtarët iranianë përfshirë vetë udhëheqësin suprem kanë paralajmëruar SHBA-në që të mos përfshihet. Tani që kjo përfshirje ndodhi, pyetja që shtrohet është: cilat do të jenë pasojat?
Ditët në vijim do të tregojnë nëse paralajmërimet e Teheranit ishin retorikë apo paralajmërime serioze për një përshkallëzim të rrezikshëm. Bota është në pritje për të parë se cili do të jetë veprimi i radhës i Iranit.
Synimi i Ngushticës së Hormuzit
Ngushtica e Hormuzit, një korridor strategjik midis Gjirit Persik dhe Gjirit të Omanit, është një nga rrugët më të rëndësishme për tregtinë globale të naftës: rreth 20% e naftës së tregtuar në botë kalon përmes saj. Në pikën më të ngushtë, vetëm 33 kilometra e gjerë, kjo zonë e ndjeshme ndan Iranin nga shtetet e Gjirit dhe përfaqëson një pikë kyçe për stabilitetin energjetik botëror.
Një stërvitje ushtarake iraniane përgjatë Ngushticës së Hormuzit
Një stërvitje ushtarake iraniane përgjatë Ngushticës së Hormuzit
Çdo tension në këtë zonë mund të ketë pasoja të menjëhershme për ekonominë globale. Irani, i cili kontrollon anën veriore të ngushticës, ka në dispozicion një arsenal të gjerë që përfshin anije të vogla sulmi, mijëra mina detare dhe raketa tokë-det që mund të përdoren për ta bllokuar përkohësisht këtë rrugë ujore. Kjo e bën atë një kërcënim serioz në rast përshkallëzimi të konfliktit.
Shtetet e Bashkuara, të pranishme përmes Flotës së 5-të të vendosur në Bahrein, janë zotuar të garantojnë lirinë e lundrimit në këtë zonë strategjike. Megjithatë, edhe një përplasje e kufizuar mund të jetë e mjaftueshme për të tronditur tregjet ndërkombëtare, për të paralizuar përkohësisht qarkullimin detar dhe për të rritur ndjeshëm çmimet e naftës.
Në një klimë tashmë të tensionuar pas sulmeve ndaj Iranit, çdo incident në Ngushticën e Hormuzit rrezikon të ndezë një përshkallëzim të ri me pasoja globale.
Sulmimi i bazave amerikane dhe aleatëve në rajon
Me dhjetëra mijëra trupa të stacionuara në rajon, SHBA-të mbajnë një prani të fortë ushtarake në vende si Kuvajti, Bahreini, Katari dhe Emiratet e Bashkuara Arabe, të gjitha përballë Iranit dhe shumë më afër tij sesa Izraeli.
Baza Ajrore Al Udeid në Katar
Këto baza janë të pajisura me sisteme të avancuara mbrojtëse ajrore, të ngjashme me ato izraelite, por pozicioni i tyre gjeografik u lë më pak kohë për të reaguar ndaj raketave apo dronëve të armatosur që mund të lëshohen nga Irani.
Përballë përfshirjes së SHBA-së në sulmet ndaj Iranit, Teherani mund të zgjedhë të përgjigjet me goditje të drejtpërdrejta ndaj këtyre bazave, duke sjellë përshkallëzim të menjëhershëm të konfliktit. Një tjetër skenar i mundshëm është sulmi ndaj objekteve strategjike të energjisë në vendet e Gjirit, siç ndodhi në vitin 2019 kur një sulm me dronë uli përkohësisht prodhimin e naftës në Arabinë Saudite në gjysmë. Edhe pse sulmi u mor përsipër nga rebelët Huthi, fajësimi u drejtua gjerësisht ndaj Iranit.
Në një klimë të tillë tensioni, çdo veprim i tillë nga Irani mund të godasë rëndë tregjet globale të energjisë dhe të nxisë një cikël të rrezikshëm hakmarrjesh në të gjithë rajonin.
Një sprint drejt armëve bërthamore
Mund të duhen ditë ose javë para se të dihet ndikimi i plotë i sulmeve amerikane në centralet bërthamore të Iranit. Por ekspertët kanë paralajmëruar prej kohësh se edhe sulmet e përbashkëta të SHBA-së dhe Izraelit vetëm sa do ta vononin aftësinë e Iranit për të zhvilluar një armë, jo ta eliminonin atë.
Kjo për shkak se Irani e ka shpërndarë programin e tij në të gjithë vendin në disa vende, duke përfshirë edhe objekte të përforcuara nëntokësore.
Objekti i pasurimit të uraniumit në Natanz para (sipër) dhe pas sulmeve amerikane
Irani ka të ngjarë të ketë vështirësi në riparimin ose rindërtimin e programit të tij bërthamor, ndërsa avionë luftarakë izraelitë dhe amerikanë fluturojnë sipër kokës.
Por ai prapëseprapë mund të vendosë t’i japë fund plotësisht bashkëpunimit të tij me Agjencinë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike dhe të braktisë Traktatin e Mospërhapjes së Armëve Bërthamore.
Koreja e Veriut njoftoi tërheqjen e saj nga traktati në vitin 2003 dhe testoi një armë bërthamore tre vjet më vonë, por kishte lirinë për të zhvilluar programin e saj pa ndëshkuar sulmet ajrore.
VINI RE: Ky artikull është pronësi intelektuale e Ynet
Përshtati për Hashtag.al, Aurora Hoxha
