Në një editorial të publikuar nga Departamenti Amerikan i Shtetit, Samuel Samson, këshilltar i lartë në Byronë për Demokraci, të Drejta të Njeriut dhe Punë, lëshon një paralajmërim të fortë ndaj liderëve evropianë: “Partneriteti transatlantik nuk mund të mbijetojë nëse Evropa braktis rrënjët e saj kulturore dhe shpirtërore në emër të një konformizmi globalist.”
Sipas Samson, lidhja mes Shteteve të Bashkuara dhe Evropës nuk është thjesht politike apo gjeostrategjike, por rrjedh nga një trashëgimi e përbashkët qytetërimi që përfshin ligjin natyror, etikën tradicionale dhe sovranitetin kombëtar—vlera të lindura në Athinën antike, të përforcuara nga krishterimi mesjetar dhe të përfshira në dokumentet themeluese të Amerikës.
Ai kritikon ashpër zhvillimet e fundit në kontinentin evropian, duke përmendur:
Arrestimin e qytetarëve britanikë për lutje në heshtje pranë klinikave abortive; ndalimin e komenteve në rrjete sociale që kritikojnë emigracionin; censurën e zbatueshme në Gjermani nën pretekstin e “luftës ndaj dezinformimit”; përjashtimin e partive politike konservatore nga garat zgjedhore në Gjermani dhe Francë.
“Në vend që të mbrojë demokracinë, projekti liberal global po e shtyp atë – duke përdorur censurë, demonizim dhe burokraci të politizuara për të frikësuar qytetarët,” shkruan Samson.
Artikulli përforcon qëndrimin e administratës Trump se nuk do të mbështesë një Evropë që, sipas saj, godet vetë themelet e qytetërimit perëndimor.
“Paqja në Evropë dhe në botë nuk kërkon mohimin e trashëgimisë kulturore të përbashkët, por një ringjallje të saj,” thekson ai.
Këshilltari amerikan bën thirrje për veprime konkrete nga qeveritë evropiane për të mbrojtur lirinë e shprehjes, lirinë fetare, kufijtë kombëtarë dhe zgjedhjet e ndershme.
“Partneriteti me SHBA-në duhet të bazohet në trashëgiminë e përbashkët, jo në një uniformitet ideologjik që përjashton vlerat tradicionale.”
Në përfundim, Samson thekson se historia, rëndësia dhe rreziku i momentit kërkojnë nga të dyja anët e Atlantikut që të ruajnë trashëgiminë e përbashkët dhe të mbrojnë qytetërimin perëndimor për brezat që vijnë.
Artikulli i plotë i publikuar nga Departamenti i Shtetit:
Nevoja për Aleatë Civilizues në Evropë
Departamenti i Shtetit Amerikan
27 maj 2025
Autor: Samuel Samson – Këshilltar i Lartë për Byronë për Demokraci, të Drejtat e Njeriut dhe Punën (DRL)
Marrëdhënia e ngushtë mes Shteteve të Bashkuara dhe Evropës shkon përtej afërsisë gjeografike dhe politikës transaksionale. Ajo përfaqëson një lidhje unike të farkëtuar nga kultura e përbashkët, besimi, lidhjet familjare, ndihma e ndërsjellë në kohë vështirësish dhe mbi të gjitha, një trashëgimi e përbashkët civilizuese perëndimore.
Partneriteti transatlantik mbështetet në një traditë të pasur perëndimore që përfshin ligjin natyror, etikën e virtytit dhe sovranitetin kombëtar. Kjo traditë rrjedh nga Athina dhe Roma, përmes krishterimit mesjetar, drejt së drejtës së përbashkët angleze dhe përfundon në dokumentet themelore të Amerikës. Deklarata e Pavarësisë, me pohimin revolucionar se njerëzit “janë të pajisur nga Krijuesi i tyre me të drejta të patjetërsueshme”, pasqyron mendimin e Aristotelit, Thomës së Akuinit dhe figurave të tjera të mëdha evropiane që pranonin se të gjithë njerëzit kanë të drejta natyrore që asnjë qeveri nuk mund t’i mohojë. Amerika mbetet në borxh ndaj Evropës për këtë trashëgimi intelektuale dhe kulturore.
Kjo lidhje mes Evropës dhe Shteteve të Bashkuara është gjithashtu arsyeja pse ne flasim hapur kur nuk biem dakord ose kemi shqetësime — dhe është pikërisht arsyeja pse administrata Trump po ngre alarmin në Evropë. Kur Zëvendëspresidenti Vance foli në Konferencën e Sigurisë në Mynih këtë vit, ai e shpjegoi qartë, duke deklaruar: “Ajo që më shqetëson është kërcënimi nga brenda, tërheqja e Evropës nga disa prej vlerave më themelore — vlera të përbashkëta me Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Pas dy luftërave botërore shkatërruese, kombet evropiane kërkuan të shmangnin katastrofa të ngjashme duke krijuar struktura supranacionale që do t’i bashkonin vendet më ngushtë dhe do mundësonin angazhime më të thella diplomatike dhe ekonomike. Mbështetësit e këtij rendi të ri, përfshirë parti të krishtera dhe pro-demokratike mirëkuptuese, synonin një transformim të madh — një botë që do të kapërcente ndarjet e kombësisë dhe besimit për të sjellë një epokë paqeje të paparë. Duke kapërcyer themelet e kombit, kulturës dhe traditës, liberalizmi global premtoi atë që Francis Fukuyama e quajti famshëm “fundi i historisë” — inovacioni përfundimtar i jetës politike.
Sot, ky premtim është i copëtuar. Ajo që mbetet është një fushatë agresive kundër vetë qytetërimit perëndimor. Në të gjithë Evropën, qeveritë kanë kthyer institucionet politike kundër qytetarëve të tyre dhe trashëgimisë sonë të përbashkët. Larg forcimit të parimeve demokratike, Evropa është shndërruar në një vatër të censurës dixhitale, migracionit masiv, kufizimeve të lirisë fetare dhe një sërë sulmesh të tjera ndaj vetëqeverisjes demokratike.
Këto trende shqetësuese janë përshkallëzuar vitet e fundit. Në Mbretërinë e Bashkuar, policia ka arrestuar të krishterë — si Adam Smith-Connor dhe Livia Tossici-Bolt — për shkak të lutjes së tyre të heshtur jashtë klinikave të abortit. Në vitin 2023, mbi 12,000 qytetarë britanikë u arrestuan për postime në internet, përfshirë komente kritike ndaj krizës migratore në Evropë, që autoritetet i cilësuan si “tepër fyese”.
Në Gjermani, qeveria ka krijuar sisteme të sofistikuara për të monitoruar dhe censuruar fjalën online nën petkun e luftës kundër dezinformimit dhe ofendimeve. Kur qytetarët gjermanë shprehin shqetësime legjitime për pasojat ekonomike dhe shoqërore të globalizmit ose kritikojnë politikanë, ata rrezikojnë gjoba, etiketime si radikalë, madje edhe bastisje nga policia në banesat e tyre. Akti Evropian për Shërbimet Dixhitale, i promovuar si mbrojtës i fëmijëve nga përmbajtje të dëmshme online, po përdoret në të vërtetë për të heshtur zëra kundërshtarë përmes një moderimi përmbajtjeje që përngjan me romanet e Orwell-it. Rregullatorë të pavarur po kontrollojnë kompanitë e mediave sociale, përfshirë edhe platforma amerikane si X, dhe kërcënojnë me gjoba të mëdha për mospërputhje me rregullat e tyre të rrepta të fjalës.
Kjo atmosferë prek edhe zgjedhjet evropiane. Siç theksoi së undmi Sekretari Rubio, partia popullore Alternative für Deutschland u shpall së fundmi si “organizatë ekstremiste” nga inteligjenca gjermane, çka mund të çojë në përjashtimin e saj nga procesi zgjedhor. Kandidatja kryesore për president në Francë, Marine Le Pen, u akuzua për përvetësim fondesh dhe, në kundërshtim me praktikat e zakonshme, u ndalua menjëherë nga kandidimi. Kufizime të ngjashme janë vërejtur në Poloni dhe Rumani ndaj partive apo politikanëve të caktuar. Ndërkohë, kombe të krishtera si Hungaria etiketohen padrejtësisht si autoritare dhe shkelëse të të drejtave të njeriut.
Amerikanët janë të njohur me këto taktika. Në fakt, një strategji e ngjashme e censurës, demonizimit dhe përdorimit të burokracisë si armë u përdor kundër Presidentit Trump dhe mbështetësve të tij. Kjo tregon se projekti globalist liberal nuk po i shërben lulëzimit të demokracisë. Përkundrazi, ai po e shtyp atë — bashkë me trashëgiminë perëndimore — në emër të një klase qeverisëse të kalbur që ka frikë nga vetë populli i saj.
Shqetësimet tona nuk janë partike, por parimore. Shtypja e fjalës së lirë, promovimi i migracionit masiv, goditja ndaj shprehjes fetare dhe minimi i zgjedhjeve të ndershme kërcënojnë vetë themelin e partneritetit transatlantik.
Një Evropë që zëvendëson rrënjët e saj shpirtërore dhe kulturore, që trajton vlerat tradicionale si relikte të rrezikshme, dhe që përqendron pushtetin në institucione të pakontrolluara, është një Evropë më pak e aftë për të qëndruar e fortë ndaj kërcënimeve të jashtme dhe kalbjes së brendshme. Në këtë drejtim, paqja në Evropë dhe në botë nuk kërkon refuzimin e trashëgimisë sonë të përbashkët kulturore, por një ringjallje të saj.
Sekretari Rubio ka bërë të qartë se Departamenti i Shtetit do të veprojë gjithmonë në interesin kombëtar të Amerikës. Rënia demokratike e Evropës ndikon jo vetëm mbi qytetarët evropianë, por gjithnjë e më shumë mbi sigurinë dhe lidhjet ekonomike amerikane, si dhe mbi të drejtat e fjalës së lirë të qytetarëve dhe kompanive amerikane.
Shpresa jonë është që si Evropa ashtu edhe Shtetet e Bashkuara të rizotojnë trashëgimisë sonë perëndimore, dhe që qeveritë evropiane të ndalojnë përdorimin e qeverisë si armë kundër atyre që e mbrojnë atë. Nuk do të biem gjithmonë dakord për masën dhe taktikat, por veprime konkrete nga qeveritë evropiane për të garantuar mbrojtjen e fjalës politike dhe fetare, kufij të sigurt dhe zgjedhje të ndershme do të ishin hapa të mirëpritur përpara.
Shtetet e Bashkuara mbeten të përkushtuara ndaj një partneriteti të fortë me Evropën dhe për të punuar së bashku për objektiva të përbashkëta të politikës së jashtme. Megjithatë, ky partneritet duhet të mbështetet mbi trashëgiminë tonë të përbashkët, jo mbi konformizmin globalist. Marrëdhënia jonë është shumë e rëndësishme, historia jonë shumë e vlefshme, dhe rreziqet ndërkombëtare shumë të larta për të lejuar që ky partneritet të dështojë.
Prandaj, në të dy anët e Atlantikut, duhet të ruajmë të mirat e kulturës sonë të përbashkët, duke siguruar që qytetërimi perëndimor të mbetet një burim virtyti, lirie dhe mirëqenieje njerëzore për brezat që vijnë.
