Gjurmët fizike të njerëzve që jetonin në shkretëtirën arabe janë të pakta midis 25,000 dhe 10,000 vjet më parë. Ata lanë pak rrënoja, pothuajse asnjë kockë, dhe vetëm një shpërndarje të vogël të sendeve të tyre. Sidoqoftë, një shfaqje e jashtëzakonshme e artit shkëmbor monumental, e gdhendur në shkëmbinjtë e shkretëtirës, zbulon se njerëzit kanë qenë këtu, duke skalitur një kulturë të pasur në këtë shkretëtirë të ashpër me rërë të kuqe.
Në shkretëtirën Nefud të Arabisë veriore, dhjetëra mure shkëmbore u vizatuan me mbi 100 gdhendje në madhësi reale të deveve, dhisë së egër, kuajve, gazelave dhe buajve të egër. Disa nga këto ilustrime janë deri në 2 metra të larta, ndërsa ka edhe paraqitje më të vogla të njerëzve dhe më shumë deve.
Vizatimët datojnë rreth 12,800 dhe 11,400 vjet më parë, një periudhë kur rajoni ishte jashtëzakonisht i thatë. Dëshmitë arkeologjike tregojnë se njerëzit e banuan rajonin mbi 25,000 vjet më parë, përpara se fundi i Epokës së fundit të Akullit të sillte një periudhë thatësire të skajshme. Ne gjithashtu e dimë se ata jetonin në zonë pas 10,000 vjetësh, kryesisht rreth oazeve që u shfaqën pas thatësirës.
Megjithatë, dihet shumë pak për kulturat njerëzore që ekzistonin këtu në këtë boshllëk të gjerë midis 10,000 dhe 25,000 vjet më parë.
Në një studim të ri, studiuesit në Institutin Max Planck të Gjeoantropologjisë dhe Universitetit të Londrës janë përpjekur të plotësojnë boshllëqet duke studiuar nga afër artin shkëmbor të Shkretëtirës Nefud.
Në total, ata identifikuan 60 panele të artit shkëmbor që përmbajnë 176 gdhendje në tre zona të paeksploruara më parë – Xhebel Arnaan, Xhebel Mleiha dhe Xhebel Misma – përgjatë skajeve jugore të shkretëtirës.
Ata besojnë se do ishte dashur shumë kujdes, aftësi dhe përkushtim për të krijuar disa nga këto vepra arti. Një nga muralet, për shembull, ishte i vendosur lart në një faqe shkëmbi që do kërkonte nga artisti parahistorik të ngjitej dhe të punonte në mënyrë të rrezikshme në pragje të ngushta, duke u lëkundur lart mbi shkretëtirën poshtë. Ndërkohë sot ishte e mundur t’i fotografoje ato vetëm duke përdorur drone ajrore.
Ashtu si çdo art parahistorik, mendjet moderne mund të përpiqen vetëm të përfytyrojnë pse njerëzit bënë kaq shumë përpjekje për të prodhuar këto gdhendje, por kjo sugjeron që veprat e artit kishin një rëndësi të thellë kulturore ose simbolike. Në fund të fundit, në një shkretëtirë të ashpër ku mbijetesa ishte tashmë një luftë e përditshme, ngjitja në shkëmbinj për të gdhendur murale nuk ishte thjesht për të kaluar kohën.
Së bashku me artin shkëmbor, ekipi gërmoi 532 vegla guri, pigmente të gjelbra dhe rruaza guri. Është e paqartë nëse këto artefakte i përkisnin të njëjtës kulturë që krijoi veprat e mëdha të artit në shkretëtirë, por kjo mund të sugjerojë që njerëzit që jetonin në rajon kishin lidhje në distanca të gjata me popullsi të tjera shumë më larg në rajonin e Levant.
Nëse është kështu, ndoshta këto murale ishin një deklaratë për të tjerët, duke deklaruar me guxim: “Ne jemi këtu. Dhe kjo është ajo që jemi ne.” Ose ndoshta ato shërbyen për një qëllim më praktik, duke vepruar si shenja për të udhëhequr udhëtarët drejt burimeve të pakta të ujit dhe rrugëve të migrimit të kafshëve, shkruan IFL.
“Këto gdhendje të mëdha nuk janë thjesht art shkëmbor, ato ishin ndoshta deklarata pranie, qasjeje dhe identiteti kulturor,” tha Dr. Maria Guagnin, autore kryesore nga Instituti Max Planck i Gjeoantropologjisë, në një deklaratë.
“Arti shkëmbor shënon burimet e ujit dhe rrugët e lëvizjes, ndoshta duke treguar të drejtat territoriale dhe kujtesën ndërbreznore,” shpjegoi Dr. Ceri Shipton, bashkautor kryesor nga Instituti i Arkeologjisë në Universitin e Londrës.
