Presidenti kinez Xi Jinping ishte i zemëruar ndërsa presidenti Trump po dëgjonte.
Disa ditë pasi kryeministrja japoneze Sanae Takaichi zemëroi Kinën duke sugjeruar se një sulm kinez ndaj Tajvanit mund të nxiste një reagim ushtarak të Tokios, Xi kaloi gjysmën e një telefonate njëorëshe me Trump, thanë njerëz të informuar mbi këtë çështje, duke theksuar pretendimin historik të Kinës ndaj ishullit vetëqeverisës, si dhe përgjegjësinë e përbashkët të Uashingtonit dhe Pekinit për të menaxhuar rendin botëror.
Më vonë të njëjtën ditë, Trump organizoi një telefonatë me Takaichin dhe e këshilloi atë që të mos provokonte Pekinin për çështjen e sovranitetit të Tajvanit, thanë zyrtarë japonezë dhe një amerikan i informuar mbi telefonatën. Këshilla nga Trump ishte delikate, dhe ai nuk i bëri presion Takaichit që të tërhiqej nga komentet e saj, thanë të informuarit mbi thirrjet.
Zyrtarët japonezë thanë se mesazhi ishte shqetësues: Presidenti nuk donte që fërkimi rreth Tajvanit të rrezikonte një shkrirje të arritur muajin e kaluar me Xi-në, e cila përfshin një premtim për të blerë më shumë prodhime bujqësore nga fermerët amerikanë të goditur rëndë nga lufta tregtare.
I pyetur për shkëmbimin me Takaichin, Shtëpia e Bardhë lëshoi një deklaratë nga Trump për Wall Street Journal: “Marrëdhënia e Shteteve të Bashkuara me Kinën është shumë e mirë, dhe kjo është shumë e mirë edhe për Japoninë, e cila është aleati ynë i dashur dhe i afërt. Të shkosh mirë me Kinën është një gjë e shkëlqyer për Kinën dhe SHBA-në. Sipas mendimit tim, Presidenti Xi do rrisë ndjeshëm blerjen e sojës dhe produkteve të tjera bujqësore, dhe çdo gjë e mirë për fermerët tanë është e mirë për mua.”
“Ne nënshkruam marrëveshje tregtare të mrekullueshme me Japoninë, Kinën, Korenë e Jugut dhe shumë kombe të tjera, dhe bota është në paqe,” shtoi Trump.
“Le ta mbajmë kështu!”
Një zëdhënëse për kryeministren japoneze tha se nuk është e saktë që Trump e këshilloi Takaichin të mos provokonte qeverinë kineze për çështjen e sovranitetit të Tajvanit. Një vërejtje e tillë nuk u bë, tha ajo.
Episodi nxjerr në pah një realitet të ri në marrëdhëniet SHBA-Kinë. Armëpushimi tregtar me Kinën dhe çështja e Tajvanit janë bërë të ndërlidhura në mënyrë të pazgjidhshme, ndërsa presidenti dhe Xi përgatiten për disa takime vitin e ardhshëm. Ndërsa politika zyrtare e SHBA-së pranon pa e miratuar pretendimin e Pekinit mbi ishullin, Uashingtoni i ka siguruar Tajvanit armë mbrojtëse, për të siguruar që fati i tij të mos përcaktohet nga forca e Kinës.
Trump ka lavdëruar Takaichin për qëndrimin e saj të ashpër ndaj mbrojtjes dhe mbajti një ngjarje me të në bordin e një aeroplanmbajtëseje të SHBA-së në qytetin japonez të Yokosuka në një shfaqje të aleancës së dy vendeve.
Por ajo e ka zemëruar Xi-në në një kohë të keqe për Trump, pasi ai po kultivon një marrëdhënie me kreun kinez.
Duke folur para ligjvënësve më 7 nëntor, Takaichi paralajmëroi se Japonia mund të vendoste ushtrinë e saj me kombet e tjera nëse Kina do sulmonte Tajvanin. Vërejtjet nxitën Pekinin të merrte masa hakmarrëse ekonomike dhe diplomatike kundër Japonisë. Një diplomat kinez postoi në rrjetet sociale se duhej t’i pritej qafa.
Thirrja e Trump drejtuar Takaichit pasqyroi fokusin intensiv te Tajvani të diskutimit të së hënës midis Trump dhe Xi, thanë njerëzit e informuar mbi këtë çështje. Xi i tha Trump se “kthimi i Tajvanit në Kinë është një komponent i rëndësishëm i rendit ndërkombëtar të pasluftës”, thuhej në leximin kinez.
Në bisedën e tyre telefonike, Trump i sugjeroi Takaichit që zbusë tonin e komenteve të saj rreth Tajvanit, tha amerikani i informuar mbi çështjen, duke shtuar se Trump ishte informuar për kufizimet e saj politike të brendshme dhe ishte në dijeni se ajo ndoshta nuk mund t’i tërhiqte plotësisht komentet e saj që zemëruan Pekinin.
Qëndrimi i Tokios është se Takaichi po fliste në mënyrë hipotetike dhe po artikulonte politikën japoneze, megjithëse ishte e pazakontë që një kryeministër në detyrë të ishte kaq i hapur.
Trump u tha gazetarëve të martën në mbrëmje se kishte “një bisedë të shkëlqyer” me Takaichin. “Ne kemi një marrëdhënie të shkëlqyer,” tha ai.
“Ajo është shumë e zgjuar, është shumë e fortë. Dhe do të jetë një lidere e madhe.”
Në një debat në Parlamentin e Japonisë, Takaichi tha të mërkurën se nuk kishte planifikuar të fliste për specifikat rreth një gjendjeje emergjente me Tajvanin, komente që disa analistë i shohin si një sinjal zbutës.
“Nuk kisha ndërmend të përmendja ndonjë specifikë,” tha Takaichi, kur një ligjvënës e pyeti për vërejtjet që irrituan Pekinin.
Analistët thanë se sekuenca e thirrjeve – Kina së pari, pastaj Japonia – mund të pasqyrojë një gatishmëri të Trump për të frenuar qëndrimin polemik të një aleati për një çështje thelbësore gjeopolitike në shërbim të marrëdhënies tregtare të SHBA-së me Pekinin.
“Nuk është aspak befasuese për një president të SHBA-së të flasë me liderët kinezë dhe japonezë,” tha Matthew Goodman, një ish-specialist i Azisë në administratën Obama, i cili fokusohet në studimet gjeoekonomike në Këshillin për Marrëdhëniet me Jashtë.
“Por rendi i thirrjeve është interesant dhe ka të ngjarë të ketë ngritur shqetësime në Tokio.”
Thirrja midis Trump dhe Xi theksoi atë që ka më shumë rëndësi për dy liderët.
Një person pranë Shtëpisë së Bardhë tha se thirrja kishte të bënte me tregtinë, duke shtuar se Uashingtoni është i shqetësuar për vonesën e Kinës në zbatimin e blerjeve të premtuara të sojës.
Trump tha të martën në mbrëmje se i kishte thënë Xi-së se “Do doja që t’i blije pak më shpejt,” duke iu referuar blerjeve të premtuara të produkteve bujqësore amerikane nga Kina.
“Ai pak a shumë ra dakord ta bëjë këtë,” tha ai.
Pas takimit të Trump me Xi në Korenë e Jugut në fund të tetorit, Uashingtoni tha se Kina ra dakord të blinte 12 milionë ton sojë deri në fund të vitit dhe 25 milionë ton në vit për tre vitet e ardhshme. Pekini nuk ka lëshuar një deklaratë zyrtare që konfirmon këto shifra.
Tajvani ishte fokusi kryesor i Xi-së. Ndërsa Xi nuk e përmendi Japoninë apo i kërkoi Trump-it t’i bënte presion Tokios drejtpërdrejt, thanë njerëzit, diskutimi i tij për rendin pas Luftës së Dytë Botërore ishte një referencë implicite për Japoninë si palë humbëse, duke treguar thellësinë e shqetësimit të tij për tensionet e fundit.
Wall Street Journal raportoi në shtator se Xi po ndiqte lëshimin përfundimtar nga Trump, një premtim për të “kundërshtuar” pavarësinë e Tajvanit. Departamenti i Shtetit tha në atë kohë se SHBA kundërshton “çdo ndryshim të njëanshëm të status quo-së nga secila palë” dhe se “Kina paraqet kërcënimin më të madh të vetëm për paqen dhe stabilitetin në ngushticën e Tajvanit.”
