Ndërsa diplomatët përpiqen të gjejnë zgjidhje për paqen në Ukrainë, një element i marrëveshjes së projektuar ka mbetur kryesisht i injoruar: stimulimet që lidhen me zhvillimin e imagjinuar të marrëdhënieve tregtare midis SHBA-së dhe Rusisë.
Propozimet, të diskutuara kryesisht nga Kirill Dmitriev, drejtues i një prej fondeve sovrane të Rusisë, dhe i dërguari amerikan Steve Witkoff, parashikojnë një “marrëveshje afatgjate për bashkëpunim ekonomik” midis dy vendeve, duke përfshirë energjinë, minerale të rralla dhe qendra të të dhënave. Një fond investimesh i përbashkët SHBA-Rusi për projekte të ndryshme do të krijonte “një nxitje të fortë për të mos u rikthyer në konflikt”.
Një interpretim tjetër sugjeron se dy biznesmenët e transformuar në diplomatë përpiqen të nxisin presidentin Donald Trump që të mbetet i angazhuar. Aktiviteti i tij ndërkombëtar shpesh lidhet ngushtë me mundësitë tregtare. Para ndërmjetësimit të armëpushimit në Gaza, Trump propozoi ta transformonte territorin në një riviera të Lindjes së Mesme. Në mandatin e tij të parë, gjatë përpjekjeve për afrim me diktatorin Kim Jong Un, ai foli hapur për “plazhet e mrekullueshme” të Koresë së Veriut dhe potencialin e tyre për zhvillim banimi.
Sipas Rob Dannenberg, ish-kreu i CIA-s për Euroazinë Qendrore, këtë strategji e përdor Putini dhe ekipi i tij për të tërhequr instinktet e Trump për marrëveshje dhe dëshirën e tij për fitime biznesi. “Nuk mendoj se Putini i jep vlerë reale marrëveshjeve tregtare me SHBA. Ai i sheh ato aq sa i sheh pala tjetër, Donald Trump,” tha Dannenberg.
Megjithatë, versioni fillestar i planit që përfshinte këto stimuj për biznes mund të mos mbijetojë. Diplomatët amerikanë, ukrainas dhe evropianë po diskutojnë një rishikim. Evropianët kanë kundërshtuar përdorimin e aseteve të ngrira të Rusisë për financimin e fondit të investimeve, duke argumentuar se paratë duhet t’i shkojnë Ukrainës.
Disa nga propozimet ripërsërisin ose përforcojnë qasjen e administratës amerikane nga fillimi i këtij viti, kur u tentua të nënshkruhej një marrëveshje për të drejtat minerale të Ukrainës, si një lloj garancie sigurie, por nuk ka pasur zhvillime të mëtejshme rreth saj.
Zëdhënësja e Shtëpisë së Bardhë, Anna Kelly, iu referua komenteve të Sekretarit të Shtetit Marco Rubio në Gjenevë, i cili e quajti dokumentin “të gjallë dhe të ndryshueshëm” dhe tha se kishte përparim të madh, pa dhënë detaje specifike.
Në anën amerikane dhe ruse janë hedhur shumë ide, përfshirë propozimin e Dmitriev për Elon Musk që të ndërtojë një tunel nën Ngushticën e Beringut midis dy vendeve.
Pavarësisht versionit të marrëveshjes që mund të miratohet — dhe duke supozuar se Putini e pranon dhe lufta mbaron — pengesat për një bashkëpunim të vërtetë ekonomik mbeten të shumta. Lidhjet tregtare midis SHBA-së dhe Rusisë kanë qenë gjithmonë të kufizuara; vitin e kaluar u shkëmbyen mallra me vlerë vetëm 4.4 miliardë dollarë. Edhe para pushtimit të Ukrainës në 2022 dhe aneksimit të Krimesë në 2014, Rusia nuk ishte ndër 15 partnerët kryesorë tregtarë të SHBA-së, të cilat zakonisht importonin plehra, metale dhe uranium për centralet bërthamore.
Pas më shumë se një dekade sanksionesh, kompanitë amerikane do të përballen me rreziqe të konsiderueshme në tregun rus. Trump nuk mund të premtojë lehtësim për këtë për shkak të Kongresit, siç theksoi Senatori Elizabeth Warren. Edhe pas një marrëveshjeje paqeje, marrëdhëniet mund të përkeqësohen përsëri. Shumica e kompanive perëndimore pritet të qëndrojnë të kujdesshme, ndërsa Kremlini gjithashtu nuk duket i gatshëm t’i lejojë ato të rikthehen.
Elina Ribakova nga Instituti Peterson për Ekonomi Ndërkombëtare bëri një krahasim me marrëveshjen bërthamore të Iranit të vitit 2015, e cila nuk nxiti valë investimesh. “Nuk shoh sesi një kompani e madhe amerikane do ta konsideronte të vlefshme të hyjë në Rusi tani. Sa më shumë sanksione, aq më pak kompani do të kthehen,” tha ajo.
Shumë kompani amerikane dhe evropiane ende po largohen nga Rusia. Këtë muaj, Putini lejoi Citigroup të shesë njësinë e saj ruse tek një bankë lokale dhe paralajmëroi se nuk do të ketë “tapet të kuq” për kthimin e kompanive perëndimore.
Megjithatë, Rusia sheh përfitime potenciale nga një afrim tregtar me SHBA dhe ka bërë oferta për kthimin e Boeing, ndërsa sanksionet kanë goditur aksesin në pjesë këmbimi dhe mirëmbajtje.
Propozimi mbulon fusha si zhvillimi i burimeve në Arktik dhe inteligjenca artificiale, të cilat janë “të rëndësishme për zhvillimin ekonomik afatgjatë të Rusisë” dhe statusin e saj si fuqi e madhe, thotë Thomas Graham nga Këshilli për Marrëdhënie të Jashtme. Ato janë gjithashtu fusha ku SHBA ka kompetencën dhe teknologjinë që Rusia dëshiron të ketë.
Nuk ka tregues që mundësia e marrëdhënieve më të ngrohta tregtare të ndryshojë kushtet e Rusisë për përfundimin e luftës në Ukrainë. Por Trump e ka shprehur interesin për këtë. “Mendoj se ai dëshiron të vijë dhe të bëjë tregti me ne, dhe dëshiron të fitojë shumë para për Rusinë. Mendoj se kjo është e shkëlqyer. Kjo më pëlqen,” tha ai për Putin në një intervistë me CBS.
VINI RE: Artikulli është pronësi intelektuale e Bloomberg.
