Për tre vjet me radhë, një ekip elitar detektivësh është mbledhur çdo mëngjes përreth një tabele të bardhë në selinë e Policisë Federale Gjermane në Potsdam, pranë Berlinit. Tani hetimi i tyre për atë që qëndronte pas aktit më të madh të sabotimit në historinë moderne — shpërthimin e gazsjellësve Nord Stream — po rrezikon të përçajë mbështetjen për Ukrainën, vendin që ata e bëjnë përgjegjës.
Polonia tashmë ka refuzuar ta ekstradojë një nga të dyshuarit për t’u gjykuar në Gjermani. Përkundrazi, ajo e sheh atë si hero për shkatërrimin e një burimi jetik të të ardhurave për makinerinë e luftës së presidentit rus Vladimir Putin. Kryeministri polak Donald Tusk, i cili prej kohësh ka vënë në dyshim varësinë e Gjermanisë nga energjia ruse, e ka tallur hetimin. Problemi nuk është që tubacioni u hodh në erë, tha ai. “Problemi është që u ndërtua.”
Në Gjermani, partia opozitare AfD ka shfrytëzuar zemërimin publik për mënyrën se si shpërthimet vulosën çmimet e larta të energjisë, pa asnjë lehtësim në horizont. Tani ajo po bën fushatë për të ndërprerë ndihmën ndaj Kievit — një nga shtyllat kryesore të mbështetjes perëndimore për Ukrainën.
Një tjetër rast ekstradimi, këtë herë që përfshin një të dyshuar ukrainas në Itali, pritet të zgjidhet në javët e ardhshme dhe mund ta vërë rolin e Kievit nën një vëzhgim të mëtejshëm publik.
Tubacioni më i gjatë shtrihej për 760 milje nën Detin Baltik, duke transportuar gaz natyror rus drejt klientit të tij më të madh — Gjermanisë — dhe pjesës tjetër të Evropës. Pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia në shkurt 2022, projekti u bë shpejt një pikë qendrore në debatet për mënyrën se si Perëndimi duhet të përgjigjej.
Disa vende argumentuan mbylljen e tubacioneve, për të ndaluar një burim të lehtë të valutës për Rusinë. Të tjerë, që mbështeteshin shumë në karburantin e lirë rus, paralajmëruan se ndërprerja e furnizimeve do të dëmtonte ekonomitë e tyre. Gjermania ndoqi një rrugë të mesme: e mbajti të hapur Nord Stream 1, por nuk e certifikoi Nord Stream 2, i cili ishte gati për t’u vënë në funksion.
Shpërthimet, në shtator 2022, e bënë të pavlefshëm debatin. Teksa sasi të mëdha metani u çliruan në Baltik — emetimi më i madh i gazrave serrë i shkaktuar ndonjëherë nga njeriu — disa zyrtarë amerikanë dhe gjermanë akuzuan Rusinë për organizimin e shpërthimeve. Kremlini pretendoi se pas sulmit qëndronin SHBA-të dhe Mbretëria e Bashkuar.
Por policia gjermane, prokurorët dhe persona të tjerë të njohur me detajet e rastit ndërtuan, sipas tyre, një tablo të qartë: një njësi elitare ushtarake ukrainase e kreu sulmin nën mbikëqyrjen direkte të komandantit të atëhershëm të përgjithshëm të Ukrainës, gjeneralit Valeriy Zaluzhny.
Gjenerali Valeriy Zaluzhny ishte shefi i Forcave të Armatosura të Ukrainës në kohën e shpërthimeve.
Procesi i ngadaltë i mbledhjes së copëzave të historisë filloi menjëherë pas shpërthimeve në Baltik.
Duke ndjekur gjurmët e kompanive të qiradhënies së anijeve, telefonat dhe targat e makinave, ekipi i Potsdamit vendosi bazat për autoritetet gjermane që të nxirrnin urdhër-arreste për tre ushtarë nga njësia speciale ukrainase dhe katër zhytës profesionistë në thellësi deti, sipas personave të njohur me rastin. Qëllimi i sabotuesve, thanë ata, ishte të shkurtonin të ardhurat nga nafta për Rusinë dhe lidhjet e saj ekonomike me Gjermaninë.
Provat vendimtare erdhën nga një foto bardhezi me cilësi të ulët, e bërë nga një radar shpejtësie gjerman. Ajo tregonte fytyrën e një zhytësi ukrainas, të cilin policia e identifikoi duke përdorur një program të zakonshëm të njohjes së fytyrës. Brenda pak minutash, ata gjetën profilet e tij në rrjetet sociale dhe faqet profesionale, me lidhje me të dyshuar të tjerë në çështje.
Por, siç rezultoi, jo të gjithë i vlerësuan përpjekjet e tyre.
Zhytësi ukrainas që ekipi gjurmoi në Poloni u transferua më pas në Ukrainë me një BMW të zezë me targa diplomatike, i drejtuar nga atasheu ushtarak ukrainas në Varshavë. Qeveria ukrainase refuzoi të komentojë. Privatisht, një zyrtar i lartë ukrainas tha se Kievi veproi pas një paralajmërimi nga qeveria polake.
Kryeministri polak, Donald Tusk, ka kritikuar investigimin e Gjermanisë
Ndërkohë, komandanti i njësisë së sabotimit u gjet në Itali pas një kërkimi të gjatë. Fillimisht, detektivët kishin vetëm një foto pasaporte të një burri me fytyrë të gjerë, sy blu të çelët dhe një buzëqeshje të lehtë, thanë personat e njohur me hetimin. Ajo ishte marrë nga një pasaportë ukrainase që ai përdorte gjatë operacionit — një dokument i vërtetë, por i lëshuar me emër të rremë, gjë tipike për operacionet e shërbimeve speciale të Ukrainës. Ai nuk kishte asnjë prani në rrjetet sociale, dhe asnjë bazë të dhënash evropiane apo aleate që të mbante foton e tij.
Gjatë një prej mbledhjeve të mëngjesit në orën 9:30, ekipi hetimor gjeti një mundësi pas pyetjes: “Ku shkojnë ukrainasit me pushime?” Ndoshta i dyshuari po udhëtonte jashtë Bashkimit Evropian. Ata dërguan disa kërkesa informale.
Së shpejti, policia kufitare në një vend mik gjeti një përputhje. Burri kishte udhëtuar atje për punë. Detektivët tani kishin një kopje të pasaportës së tij me emrin dhe datëlindjen e vërtetë. Ata e identifikuan si Serhii K., 46 vjeç, veteran i shërbimit sekret ukrainas SBU. Ai i ishte bashkuar një njësie të forcave speciale në ditën e parë të pushtimit rus dhe kishte komanduar një njësi të mbrojtjes ajrore gjatë betejës së Kievit në javët e para të luftës.
Policia gjermane vendosi një “alarm të heshtur” mbi pasaportën e tij, i cili aktivizohet nëse ai kalon një kufi të BE-së.
Më 13 gusht, alarmi u ndez ndërsa Serhii kalonte nga Ukraina në Poloni. Ata më pas e ndoqën përmes Republikës Çeke dhe më tej në Itali, duke përdorur të dhëna nga sistemi i pagesave rrugore dhe rezervimet e hoteleve të bëra nga bashkëshortja e tij në një faqe udhëtimesh online.
Policia italiane Carabinieri e arrestoi atë pasi u regjistrua në një resort bungalow në qytetin mesjetar të San Clemente. Ditën tjetër, në rrugën për në gjykatë, Serhii u përball me kamerat e mediave dhe ngriti tre gishta — një përshëndetje ukrainase që simbolizon Tryzub, emblemën kombëtare. Avokati i tij argumentoi se Serhii ishte i pafajshëm, por se kushdo që hodhi në erë Nord Stream veproi si pjesë e një operacioni ushtarak në mbrojtje të Ukrainës dhe për këtë arsye gëzon imunitet nga ndjekja penale.
Në mbledhjen e orës 9:30 të mëngjesit të nesërmen, detektivët gjermanë ishin të entuziazmuar. Ata ndien se hetimi i tyre do të arrinte përfundimisht në një gjykatë gjermane, sipas personave të njohur me takimin.
Policia gjermane shpreson ta gjykojë Serhii K. në Hamburg për përfshirjen e tij të dyshuar në aktin e sabotimit.
Deri në dhjetor, gjyqtarët italianë pritet të vendosin nëse do ta ekstradojnë ukrainasin në Gjermani. I dyshuari është në grevë urie për më shumë se një javë, pasi burgu nuk i siguron dietën e tij vegane dhe pa gluten, dhe i ka kufizuar vizitat familjare, sipas avokatit të tij dhe dokumenteve zyrtare. Nëse greva e urisë çon në shtrimin e tij në spital, ekstradimi mund të shtyhet. Policia gjermane tashmë ka përgatitur një avion të posaçëm për ta marrë Serhiin nga Italia dhe për ta sjellë në Hamburg për gjykim.
Ekstradimi i tij mund të jetë një bekim i përzier. Çdo proces gjyqësor duket se do të tendosë më tej marrëdhëniet midis Ukrainës dhe Gjermanisë — mbështetësit më të madh financiar të Kievit dhe furnizuesit të disa prej armëve më të kërkuara, veçanërisht sistemeve të mbrojtjes ajrore. Presioni politik po rritet gjithashtu mbi kancelarin gjerman Friedrich Merz, ndonëse persona pranë tij thanë se ai do të arrijë ta menaxhojë ndikimin brenda vendit, pavarësisht përpjekjeve të opozitës për të ndërprerë financimin e Ukrainës. Ata thanë se publiku gjerman tashmë është mësuar me idenë se Kievi ishte pas sulmit — përfshirë edhe përmes raporteve të publikuara nga The Wall Street Journal.
Megjithatë, zyrtarë të lartë kanë sugjeruar se pasojat diplomatike të shpërthimeve mund të kishin qenë më të lehta për t’u përballuar nga Gjermania — sikur detektivët të mos kishin ndërtuar kaq bindshëm një çështje kundër Ukrainës.
VINI RE: Artikulli është pronësi intelektuale e The Wall Street Journal.
