Kina ka ndërmarrë një zgjerim të madh të vendeve të lidhura me prodhimin e raketave që nga viti 2020, duke forcuar aftësinë e saj për të dekurajuar potencialisht ushtrinë amerikane dhe për të pohuar dominimin e saj në rajon. Kjo u zbulua nga një analizë e re e CNN mbi pamjet satelitore, hartat dhe njoftimet qeveritare.
Ky zhvillim historik është në kontrast të thellë me vështirësitë e furnizimit të vetë Shteteve të Bashkuara.
Më shumë se 60% e 136 objekteve të lidhura me prodhimin e raketave ose forcën raketore të ushtrisë kineze (e cila kontrollon arsenalin bërthamor të Kinës), treguan shenja zgjerimi në pamjet satelitore.
Këto vende, të cilat përfshijnë fabrika, si dhe qendra kërkimore dhe testimi, janë zgjeruar me më shumë se 2 milionë metra katrorë hapësirë të ndërtuar midis fillimit të vitit 2020 dhe fundit të vitit 2025.
Pamjet satelitore të këtyre vendeve në rritje tregojnë kulla, bunkerë dhe mure mbrojtëse të reja që janë në përputhje me zhvillimin e armëve.
Në disa raste, pjesë të raketave madje mund të shihen në foto.
“Kina po pozicionohet si një superfuqi globale. Ne jemi në fazat fillestare të një gare të re armatimi,” tha ëilliam Alberque, një bashkëpunëtor i lartë në Pacific Forum dhe ish-drejtor i kontrollit të armëve në NATO.
“Kina tashmë po bën sprint dhe po përgatitet për një maratonë.”
Ky vend industrial i braktisur pranë Xi’an në Kinën veriperëndimore u shndërrua në një vend testimi motorësh prej 139,000 metrash katrorë në vitin 2024 për Institutin e Kërkimit të Energjisë Hapësinore Shaanxi
Të dhënat skicojnë një pamje të një përpjekjeje urgjente për të zhvilluar kapacitete për raketa të reja dhe më të sofistikuara. Disa nga objektet e prodhimit që CNN analizoi kanë zëvendësuar shpejt fshatra dhe tokë bujqësore, duke u rritur me dhjetëra mijëra metra katrorë në pesë vitet e fundit.
CNN i identifikoi këto vende – duke përfshirë më shumë se një duzinë objektesh të paraportuara më parë – duke shqyrtuar informacionin e disponueshëm publikisht mbi dy kontraktorët kryesorë të mbrojtjes në pronësi shtetërore të Kinës dhe degët e tyre, dhe më pas duke kryqëzuar gjetjet me analizën gjeohapësinore.
Që kur erdhi në pushtet në vitin 2012, udhëheqësi kinez Xi Jinping ka derdhur miliarda dollarë në blerjen dhe përmirësimin e pajisjeve ushtarake, si pjesë e një ambicieje të qartë për të shndërruar me shpejtësi shërbimet e armatosura të vendit, të njohura si Ushtria Çlirimtare Popullore (PLA), në një forcë luftarake “të klasit botëror”.
Xi gjithashtu ka ndërtuar Forcën Raketore të PLA-së (PLARF), një degë elitare që mbikëqyr arsenalin në zgjerim të shpejtë të raketave bërthamore dhe balistike të Kinës. Ai e ka përshkruar forcën si një “bërthamë të dekurajimit strategjik, një mbështetje strategjike për pozicionin e vendit si një fuqi e madhe dhe një gur themeli mbi të cilin ndërtohet siguria kombëtare.”
Objektet e prodhimit të raketave të Kinës furnizojnë pothuajse të gjitha degët e ushtrisë së saj, e cila është forca më e madhe e armatosur në botë me mbi 2 milionë personel aktiv.
CNN ka kërkuar koment nga Ministria e Mbrojtjes e Kinës në lidhje me këto gjetje.
Objektet e raketave në të gjithë Kinën janë zgjeruar gjatë pesë viteve të fundit
Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, ndërmori një turne të shpejtë në Azinë Lindore javën e kaluar, duke u takuar me krerë vendesh, përfshirë Xi Jingping. Diskutimet tregtare dominuan ato takime, por kishte shenja të tensioneve në rritje rreth arsenalit konvencional dhe bërthamor në rritje të Pekinit.
Përpara bisedimeve me presidentin kinez, Trump udhëzoi Pentagonin të rifillonte testet bërthamore në një “bazë të barabartë” me Kinën dhe Rusinë, duke shënuar një ndryshim të madh në politikën e SHBA-së prej dekadash.
Pekini dhe Moska nuk kanë kryer teste bërthamore shpërthyese në më shumë se 25 vjet. Por Uashingtoni ka vëzhguar nga afër ndërsa të dy vendet vazhdojnë të zhvillojnë dhe testojnë armë të avancuara të afta për të transportuar koka bërthamore.
Ndërkohë, Kina po rrit stoqet e saj të armëve bërthamore më shpejt se çdo komb tjetër, duke rritur arsenalin e saj me rreth 100 koka lufte të reja çdo vit që nga viti 2023, sipas Institutit Ndërkombëtar të Kërkimeve të Paqes në Stokholm (SIPRI). Megjithatë, numri i saj total mbetet shumë prapa atij të SHBA-së dhe Rusisë, të cilat së bashku përbëjnë 90% të arsenalit botëror, sipas Unionit të Shkencëtarëve të Shqetësuar (Union of Concerned Scientists).
Ekspertët e armëve thonë se predhat e prodhuara nga objektet e zgjeruara të shqyrtuara nga CNN do të ishin një përbërës kyç i çdo përpjekjeje të mundshme kineze për pushtimin ushtarak të Tajvanit, ishullit të vetëqeverisur që Pekini e pretendon si pjesë të territorit të tij.
Raketat janë thelbësore për strategjinë e Kinës për të mbajtur Marinën e SHBA-së në largësi në një rast të tillë, duke krijuar një zonë jashtë bregdetit të Kinës, të cilën ekspertët e quajnë “flluskë bllokuese”, që synon të shkurajojë Uashingtonin nga ndihma ndaj Tajvanit.
PLA dëshiron “të vendosë kushtet për pushtimin e Tajvanit,” tha Decker Eveleth, një analist kërkimor i asociuar në grupin e sigurisë kombëtare jofitimprurëse CNA dhe ekspert i forcave raketore të Kinës. “Pra, kjo do të thotë të qëllohen portet, të qëllohen bazat e helikopterëve, të qëllohen bazat e furnizimit…të qëllohet çdo gjë që teorikisht mund t’ju lejojë të sillni mbështetje në Tajvan.”
Analiza e CNN identifikoi 99 vende të lidhura me prodhimin e raketave dhe zbuloi se 65 prej këtyre objekteve janë zgjeruar me hapësira të reja të ndërtuara, të cilat ekspertët thonë se mund të kenë një ndikim eksponencial në shkallën e prodhimit të Kinës.
CNN gjithashtu analizoi 37 baza që i përkasin Forcës Raketore dhe zbuloi se 22 prej tyre janë zgjeruar gjatë pesë viteve të fundit.
Në dhjetor 2024, Pentagoni vlerësoi se Forca Raketore e Kinës kishte rritur furnizimin e saj me raketa me 50% në katër vitet pararendëse. Analiza e CNN për infrastrukturën për prodhimin e këtyre armëve sugjeron se përpjekjet kineze kanë vazhduar pa u ndalur dhe ofron një pasqyrë të mëtejshme mbi vendet që i prodhojnë ato raketa.
Më herët këtë vit, Kina miratoi një rritje prej 7.2% në buxhetin e saj të mbrojtjes, duke e çuar shpenzimin total në rreth 245 miliardë dollarë. Kjo shënon vitin e katërt radhazi me më shumë se 7% rritje në shpenzimet ushtarake, megjithëse shumë ekspertë thonë se shpenzimet reale të Kinës ka të ngjarë të jenë shumë më të larta se shifra zyrtare.
Rritja e dukshme e prodhimit të raketave në Kinë vjen ndërsa SHBA shpenzon sisteme të sofistikuara të mbrojtjes në Ukrainë dhe Izrael, duke shkaktuar disa mungesa municionesh dhe duke ndezur debat në Uashington se si dhe ku t’i vendosë armët e saj të nivelit të lartë.
Në korrik, CNN zbuloi se SHBA-ja kishte harxhuar rreth 25% të interceptorëve të saj raketorë THAAD ndërsa mbronte Izraelin kundër sulmeve të raketave balistike iraniane gjatë luftës 12-ditore të qershorit.
Sistemi THAAD konsiderohet një pjesë kyçe e strategjisë së dekurajimit të SHBA-së kundër Kinës. Ndërsa mbetet i aftë të rrëzojë raketat e Kinës, ekspertët paralajmërojnë se problemet e furnizimit të Pentagonit, të shoqëruara me përpjekjet e Pekinit për raketa më të avancuara, përbëjnë një kërcënim në rritje për interesat e SHBA-së.
Gjetjet e CNN sugjerojnë gjithashtu se prodhimi i raketave të Kinës u rrit në përgjigje të pushtimit në shkallë të plotë të Ukrainës nga Rusia në vitin 2022, i konsideruar një moment historik në sigurinë globale.
Pekini pothuajse dyfishoi shkallën e zgjerimit në vendet e prodhimit të raketave në dy vitet që pasuan fillimin e luftës.
“Ata po e vëzhgojnë Ukrainën në mënyrë të jashtëzakonshme nga afër,” tha Alberque.
“Ata tani po shohin veprime luftarake reale midis dy forcave shumë të afta me teknologjitë më moderne dhe po mbajnë shënime të bollshme.”
PLA ka nxjerrë mësime nga konflikti, pasi sulmi ajror i Rusisë ndaj Ukrainës ka treguar se mënyra më e sigurt për të goditur shënjestra të ndjeshme është duke mbingarkuar sistemet e sofistikuara perëndimore të mbrojtjes ajrore me municione më të lira si dronët, në mënyrë që raketat balistike më të fuqishme të godasin shënjestrat e tyre.
Kjo kërkon rritjen e prodhimit të raketave si të lira ashtu edhe të shtrenjta. Kina më parë mendonte se mund t’i duheshin 5,000 ose 10,000 raketa për të mposhtur Tajvanin, sipas Alberque; pas pushtimit të Ukrainës, vlerësimet e Pekinit janë rritur në mënyrë eksponenciale, shtoi ai.
Problemet e PLA-së: Fushata anti-korrupsion
PLA, megjithatë, nuk është pa vështirësitë e veta. Një fushatë e përhapur dhe e vazhdueshme anti-korrupsion brenda niveleve të larta të ushtrisë kineze ka çuar në pikëpyetje rreth gatishmërisë së vërtetë luftarake të vendit.
Zyrtarë të shumtë të lartë ushtarakë me lidhje me Forcën Raketore, përfshirë dy ish-ministra të Mbrojtjes, janë larguar nga postet e tyre në dy vitet e fundit, me raporte zyrtare që lënë të kuptohet për korrupsion të lidhur me rritjen e prokurimit të armëve nga PLA.
Një zyrtar i lartë i mbrojtjes së SHBA-së tha në dhjetor se Kina e ka identifikuar korrupsionin si diçka që “vërtet ka paraqitur rreziqe të mëdha për besueshmërinë politike dhe në fund të fundit aftësinë operacionale të PLA-së.”
Avionë ushtarakë amerikanë kryejnë një stërvitje në Bazën Ajrore Andersen të Guamit në prill 2020
Informacioni nga dy konglomeratet më të mëdha të mbrojtjes në pronësi shtetërore të Kinës – Korporata Kineze e Shkencës dhe Teknologjisë Hapësinore (CASC) dhe Korporata Kineze e Shkencës dhe Industrisë Hapësinore (CASIC) – formoi bazën e analizës së CNN. Analiza shqyrtoi një gjurmë dokumentash (njoftime qeveritare) për të gjetur vendet e fshehura.
Këto kompani, së bashku me filialet e tyre, prodhojnë shumicën e raketave dhe predhave konvencionale dhe bërthamore të vendit. CNN ka kërkuar komente nga CASC dhe CASIC.
Detajet e hetimit: Zbulimi i projekteve sekrete ushtarake të Kinës
Ndërsa Pekini përdor emra kodesh për të fshehur disa nga projektet e tij ushtarake, hulumtimi i CNN-it i zbuloi dhe më pas i përcaktoi me saktësi vendet.
Për shembull, një njoftim qeveritar më herët këtë vit referonte një projekt ndërtimi në provincën Shaanxi që i përkiste Akademisë së 4-të të CASC (e cila njihet gjerësisht si kontraktori kryesor për raketat me lëndë djegëse të ngurtë). Njoftimet e tjera qeveritare përmendën madhësinë dhe vendndodhjen e përafërt të ndërtimit.
Bazuar në këtë informacion, CNN ishte në gjendje të përcaktonte koordinatat e sakta për këtë vend. Ndërsa projekti është ende në një fazë të hershme, pamjet satelitore tashmë tregojnë ndërtimin e mureve mbrojtëse kundër shpërthimit atje, siç shihet edhe në objektet e tjera të prodhimit të raketave.
Për të gjitha vendet, CNN mati sipërfaqen shtesë të ndërtuar të ndërtesave sipas vitit që nga 2020 dhe analizoi objektet specifike të parë në pamjet satelitore për të përcaktuar qëllimin e tyre.
Rritja e kapacitetit dhe raketa “Vrasësi i Guamit”
Ekspertët thonë se hapësira shtesë e ndërtuar mund të shkaktojë një rritje potencialisht eksponenciale në kapacitetin e prodhimit të raketave të caktuara. Një vend në Pekin, i cili u zgjerua me gati 50% që nga viti 2020, është i përfshirë në prodhimin e raketës balistike me rreze të mesme DF-26, sipas Institutit Kinez të Studimeve Hapësinore.
Ekspertët e mbrojtjes e quajnë DF-26 “vrasësi i Guamit”.
Një variant i kësaj arme, DF-26D, i pajisur me një mjet rrëshqitës hipersonik, u shfaq për herë të parë në paradën ushtarake të profilit të lartë të Kinës në shtator.
Trajektorja e paparashikueshme e fluturimit të DF-26D e bën të mundur, megjithëse jo të sigurt, që raketa të manovrojë më shpejt se interceptorët dhe të arrijë potencialisht territorin e SHBA-së, në Guam, ku ndodhet Baza e Forcave Ajrore Andersen.
Vendndodhjet dhe masat e sigurisë
Vendndodhja dhe rregullimi i vendeve të lidhura me raketat që CNN analizoi ndryshojnë shumë. Disa fabrika janë futur në qytete, pranë ndërtesave të banimit dhe restoranteve. Të tjerat janë vendosur në lugina të largëta. Shumica e këtyre objekteve të prodhimit u ndërtuan pranë entiteteve të lidhura me industrinë e mbrojtjes hapësinore. Qëllimi i disa vendeve duket i qartë nga pamjet satelitore:
Ajo që duken si pjesë të raketave balistike ndërkontinentale shihen të parkuara në pistën e ngarkimit, ndërsa seksione të raketave të vjetra ndodhen në parcela të rrethuara nga barërat e këqija.
Shumë të tjera tregojnë shenja të qarta të masave paraprake kundër rrezikut të shpërthimit, ndërtesat janë të rrethuara me prita të larta dhe mure betoni, si masë sigurie.
Disa nga vendet që CNN shqyrtoi kishin më pak të dhëna vizuale të qarta. Megjithatë, provat e përfshirjes së tyre, bazuar në pronësinë, partneritetet ose natyrën shpesh sekrete të vendndodhjeve, e bënë të qartë se të paktën një pjesë e qëllimit të tyre lidhet me armët.
Për shembull, një vend testimi i Shaanxi Aerospace në qarkun Sanyuan, i cili ndodhet në male të largëta, duket i zakonshëm. Megjithatë, një njoftim zbuloi se një universitet i sanksionuar nga SHBA-ja (për lidhjet me ushtrinë kineze) dhe një filial kyç i CASC, janë të përfshirë në ndërtimin e objektit. Vendi mund të përdoret për të simuluar mjedise fluturimi që mund të shfrytëzohen për zhvillimin e armëve hipersonike.
Në Kinë, fushat që janë të rëndësishme për sigurinë kombëtare, si teknologjia hapësinore, nuk ekzistojnë në mënyrë të pavarur nga aparati i sigurisë shtetërore.
Rritja e sistemeve raketore të Kinës ka ngritur shqetësime tek ekspertët e kontrollit të armëve, të cilët paralajmërojnë se kjo po riformëson sigurinë globale.
“Unë mendoj se tashmë ekziston një luftë e ftohtë,” tha David Santoro, president dhe CEO i Pacific Forum.
“Ajo është në të gjitha fushat dhe rreziku është që ajo të kthehet në një luftë të nxehtë.”
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e CNN
