Arabia Saudite po diskuton një marrëveshje mbrojtëse me administratën Trump, e ngjashme me marrëveshjen SHBA-Katar të muajit të kaluar, sipas së cilës SHBA-ja do konsideronte çdo sulm ndaj shtetit të Gjirit si një kërcënim për “paqen dhe sigurinë” amerikane.
Mbretëria shpreson që marrëveshja të nënshkruhet kur udhëheqësi i saj, Princi i Kurorës Mohammed bin Salman, të vizitojë Shtëpinë e Bardhë muajin e ardhshëm, mes pritshmërive se ajo do jetë “e fuqishme” dhe do përfshijë bashkëpunim të shtuar ushtarak dhe të inteligjencës, thanë njerëz të njohur me çështjen.
Kur u pyet për paktin e mundshëm të mbrojtjes, një zyrtar i lartë i administratës Trump tha: “Ka diskutime për nënshkrimin e diçkaje të tillë kur të vijë princi i kurorës, por hollësitë janë në diskutim.”
Shtëpia e Bardhë dhe Departamenti i Shtetit refuzuan të komentojnë mbi hollësitë e marrëveshjes së mundshme.
Departamenti i Shtetit tha se bashkëpunimi i mbrojtjes i SHBA-së me mbretërinë ishte “një shtyllë e fortë e strategjisë sonë rajonale”.
Uashingtoni ishte “i përkushtuar ndaj sigurisë së rajonit dhe do vijojë të punojë me Arabinë Saudite për të zgjidhur konfliktet, për të nxitur integrimin rajonal dhe për t’u mohuar strehimin e sigurt terroristëve,” shtoi ai. Ambasada saudite në Uashington nuk iu përgjigj një kërkese për koment.
Princi Mohammed do arrijë në SHBA vetëm disa javë pasi Presidenti Donald Trump nënshkroi një urdhër ekzekutiv që deklaronte se Uashingtoni do t’i përgjigjej çdo sulmi ndaj Katarit duke marrë të gjitha “masat e ligjshme dhe të duhura, duke përfshirë diplomatike, ekonomike dhe, nëse është e nevojshme, ushtarake”.
Urdhri erdhi pasi Izraeli muajin e kaluar lëshoi raketa në Doha që shënjestruan udhëheqësit politikë të Hamasit, duke shkaktuar tronditje në të gjithë kombet e Gjirit të pasura me naftë që e kanë konsideruar Uashingtonin si garantuesin e tyre të sigurisë.
Arabia Saudite – e cila ka kërkuar prej kohësh një pakt mbrojtës me SHBA-në – kaloi muaj duke negociuar një traktat mbrojtës me administratën Biden, bashkë me të cilin do normalizonte marrëdhëniet me Izraelin, por ky shtytje u ndërpre nga sulmi i Hamasit më 7 Tetor 2023 dhe lufta në Gaza.
Princi Mohammed, i cili ka akuzuar Izraelin për kryerjen e gjenocidit në Gaza, e bëri të qartë se mbretëria do normalizonte marrëdhëniet vetëm nëse krijohej një shtet palestinez, diçka që kryeministri Izraelit Benjamin Netanyahu e kundërshton me forcë.
Negociatat kanë vijuar me administratën Trump për të siguruar një marrëveshje mbrojtëse të pavarur me SHBA-në, e cila mund të arrihet përmes një marrëveshjeje ose një urdhri ekzekutiv.
“Unë pres, në vazhdën e urdhrit ekzekutiv me Katarin, që të ketë përparim të ngjashëm në çështjet e mbrojtjes dhe sigurisë,” tha Firas Maksad, drejtor menaxhues për Lindjen e Mesme dhe Afrikën e Veriut në Eurasia Group, me qendër në Uashington.
“Ata po punojnë për diçka…e kuptoj që është diçka shumë më e fuqishme se ajo që ekziston tashmë,” tha ai.
Maksad shtoi se, me Princin Mohammed që po ecën përpara me planet e tij prej trilionë dollarësh për të zhvilluar mbretërinë, “forcimi i bashkëpunimit të sigurisë me SHBA-në është absolutisht thelbësor”.
“Ata duan Katar-plus,” tha Kirsten Fontenrose, ish-drejtore e lartë për Gjirin në Këshillin e Sigurisë Kombëtare gjatë mandatit të parë të Trump.
Ajo tha se Arabia Saudite kishte një listë kërkesash për prokurimin e mbrojtjes, duke përfshirë avionët F-35, duke shtuar se një marrëveshje mund të përfshijë projekte bashkëpunuese për kundërshtimin e kërcënimeve pa pilot, siç janë dronët.
Megjithatë, Hussein Ibish, një studiues i lartë në Institutin e Shteteve Arabe të Gjirit në Uashington, tha se dëshira e administratës Trump për të parë Arabinë Saudite të normalizojë marrëdhëniet diplomatike me Izraelin mund të jetë një pikë ngecjeje. Presidenti i SHBA-së e ka bërë të qartë se një normalizim i tillë është një nga qëllimet e tij kryesore, por pranoi se Sauditët do ta bënin këtë në “kohën e tyre”.
Trump tha në një intervistë për Fox Neës të publikuar të premten se ai “shpresonte” që Arabia Saudite të bashkohej me Marrëveshjet e Abrahamit, të cilat në mandatin e tij të parë vendosën marrëdhënie diplomatike ndërmjet Izraelit dhe katër shteteve arabe, përfshirë Emiratet e Bashkuara Arabe.
“Shpresoj ta shoh Arabinë Saudite të hyjë, dhe shpresoj të shoh edhe të tjerë të hyjnë,” tha ai.
Princi Mohammed bin Salman, i cili ka krijuar një marrëdhënie të fortë me Trumpin dhe dhëndrin e tij Jared Kushner, pritet të bëjë vizitën e tij të parë në SHBA që nga viti 2018, gjatë mandatit të parë të Trumpit.
Arabia Saudite është ndër blerësit më të mëdhenj të armëve amerikane, dhe Shtëpia e Bardhë njoftoi një marrëveshje armësh prej 142 miliardë dollarësh me mbretërinë – dyfishi i buxhetit të mbrojtjes të Riadit për vitin 2024 – gjatë vizitës së Trumpit në rajon në maj.
Shtëpia e Bardhë e përshkroi këtë si marrëveshjen më të madhe të mbrojtjes në histori, duke thënë se do përfshinte kapacitetet e forcave ajrore dhe hapësirës, mbrojtjen raketore dhe sigurinë detare e kufitare.
Por Arabia Saudite, ashtu si shtetet e tjera të Gjirit, gjatë 15 viteve të fundit është bërë gjithnjë e më e shqetësuar për angazhimin e SHBA-së ndaj rajonit dhe papërballueshmërinë e politikave të saj.
Gjatë mandatit të parë të Trump, SHBA-ja bëri pak për t’iu përgjigjur një sulmi me raketa dhe dronë në vitin 2019 – për të cilin u fajësua Irani – që goditi në zemër të infrastrukturës së naftës së Arabisë Saudite, duke nxjerrë përkohësisht jashtë funksionit gjysmën e prodhimit të naftës së papërpunuar të mbretërisë.
Kohët e fundit, sulmi izraelit që synonte udhëheqësit politikë të Hamasit në Katar – i cili pret bazën më të madhe ushtarake të SHBA-së në rajon – tronditi shtetet e Gjirit.
Katari u përfshi gjithashtu në luftën 12-ditore Izrael-Iran në qershor, kur Teherani qëlloi raketa në bazën amerikane si hakmarrje për bombardimin nga Trump të objekteve bërthamore. Arabia Saudite muajin e kaluar nënshkroi një pakt “strategjik të mbrojtjes së ndërsjellë” me Pakistanin e armatosur me armë bërthamore, duke i sinjalizuar SHBA-së dhe Izraelit se mbretëria është e gatshme të diversifikojë aleancat e saj të sigurisë për të forcuar mbrojtjen e saj.
“Ky ishte qartë një sinjal,” tha Maksad. “Ekziston një mirëkuptim se nuk ka alternativë ndaj arkitekturës së sigurisë së SHBA-së në rajon, por ka mënyra se si mund të mbyllësh boshllëqe dhe të shtosh profilin e sigurisë.”
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e FT
