Nga Adrian Thano
Pas shkrimit mbi atë që ka ndodhur me ne pas ’90-s, mora një mesazh të gjatë nga një student shqiptar në Londër, bir i një familjeje të përndjekur gjatë komunizmit, sot familje e rëndësishme e biznesit.
“Gabimi yt” – më shkroi ai, “është se i ke vënë në një peshore Enverin dhe Demokracinë”.
Unë po flisja për hipokrizinë, jo për Enverin. Për pasojat e një demokracie pa moral, ku njerëzit nuk burgosen si në diktaturë, por i vetëburgos heshtja e së vërtetës. Ku ngjitesh jo nga merita, por nga mënyra se si tund kokën, si përshtatesh pa dinjitet, si e ushqen mediokritetin përreth, derisa bëhet normë e padiskutueshme.
Kam shkruar se kjo është një tjetër lloj diktature. Edhe më tinzare se ajo që lamë pas. Në fund ta merr po njësoj lirinë.
Kam shkruar se partitë tona politike janë sot laboratorë të rrezikshëm të konformizmit dhe servilizmit. Brenda tyre kultivohet një model që më pas helmon gjithë shoqërinë.
Shikoni videot nga aktivitetet e tyre publike: rreshtime plastike, fytyra të lëmuara e të kuruara me kujdes që fshehin hipokrizi, mediokritet dhe një vetëkënaqësi boshe që ushqehet jo nga vlera reale, por nga afërsia me pushtetin. Janë maska të një loje pa dinjitet, ku e vërteta është shpallur “non grata”.
Dhe kur e vërteta vritet nuk ka nevojë për Diktaturë. Vetë heshtja ka bërë punën e saj.
Kur flas për “heshtje”, nuk e kam fjalën për mungesën e llapjes së përditshme politike, përkundrazi. Zhurma është e tepruar. Ajo që mungon është heshtja që lind nga mendimi, reflektimi, vetëkritika. Heshtja e njeriut që ndalet dhe pyet veten. Kjo është heshtja që nuk dëgjohet më. Dhe ky është problemi.
Sot heshtin ata që nuk duan të humbin çfarë kanë. Servilosen ata që duan të fitojnë diçka. Bashkë, kanë ndërtuar një regjim të qetë, pa plumba, por me shumë kapje. Gara është fiktive. Fjala, e kontrolluar. Bindja, e shitur. Asnjë nuk ngjitet, nëse nuk ka përkulur më parë kurrizin.
Heshtësit i sheh në krah të çdo lideri që u siguron një vend në listë, një post të qetë, një përfitim të vogël. Janë pragmatistët e dinjitetit të humbur, që kanë mësuar si të mbijetojnë dhe që të vërtetat i thonë vetëm kur u preket interesi. Edhe kjo, me raste.
Kategoria tjetër, më e zhurmshme dhe më e zellshme, është ajo e admiruesve me regji, të mahniturit e përhershëm, që qeshin me batutat e liderit si me ndonjë thënie të Aristotelit, që duartrokasin me një përkushtim që do ta kishte zili edhe Koreja e Veriut. Këta janë puthadorë me orar të plotë, ose lavdërues me pagesë, që nuk binden nga bindja, por nga përllogaritja.
Së bashku, janë motori i palëvizshëm i një politike që ka ndaluar në kohë: njëra palë hesht për të mbijetuar, tjetra lavdëron për të përfituar. Të dyja shërbejnë për të ruajtur fronin e një pakice që s’e lejon askënd të rritet. Veç nëse është i përkulur.
Në republikën e heshtjes, fjala nuk të çon larg. Por partitë duhet të jenë forume të mendimit, jo instrumente të përuljes kolektive. Një parti, apo një vend, që është ndarë nga fjala, është ndarë nga vetja. Dhe për fat të keq, pjesa tjetër e shoqërisë ka zgjedhur ikjen, largimin ose mospërfilljen, që është forma më e re e dorëheqjes morale.
Që të kthehem te biseda me studentin: Nuk jemi thjesht në një demokraci të kapur. Jemi në një shoqëri të dorëzuar, ku heshtja, gënjeshtra dhe servilizmi nuk janë më strategji personale, por vlera të reja kolektive.
Si mund të quhet një sistem ku veset ngrihen mbi moralin, mbi të drejtën, mbi shoqërinë?
Më shkruaje se “është krijuar një elitë e re”. Ndoshta, por nëse e ke fjalën për këtë elitë që arrij të shoh unë, kjo nuk e sfidon kurrë pushtetin. Ajo e justifikon, e admiron dhe nëse duhet, e imiton. Dhe nëse kjo nuk na duket tragjike, është sepse jemi bërë pjesë e saj më thellë se sa guxojmë ta pranojmë.
Analizoje këtë si fillim dhe eja më pas të flasim për ndryshimin e vërtetë, jo thjesht për ndërrimin e roleve brenda të njëjtës skenë.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Gazeta Dita
