Horizon Europe është një ndër programet më prestigjioze në botë për kërkimin shkencor
Komisioni Europian ka propozuar pezullimin e pjesshëm të Izraelit nga programi i tij kryesor kërkimor, Horizon Europe, me vlerë 80 miliardë paund, për shkak të asaj që zyrtarët e quajtën një “krizë të rëndë humanitare” në Gaza.
Ky vendim vjen mes dënimeve globale për veprimet e Izraelit në Gaza, përfshirë edhe thirrjen e Donald Trump që Izraeli “të bëjë më shumë për të ndalur urinë e vërtetë”.
Të martën, autoriteti ndërkombëtar më i lartë për krizat ushqimore, Klasifikimi i Fazave të Sigurisë Ushqimore të Integruar (IPC), deklaroi se “skenari më i keq i urisë po ndodh aktualisht” në Gaza, sipas The Guardian.
Horizon Europe, një nga programet më prestigjioze të kërkimit shkencor në botë, nuk ka pezulluar kurrë më parë asnjë shtet. Megjithatë, zyrtarët e BE-së besojnë se kriza humanitare në Gaza është aq e rëndë, saqë tani ekziston një bazë ligjore për pezullim.
Në propozimin e dërguar vendeve anëtare, Komisioni thekson se “90% e familjeve përballen me pasiguri të rëndë për ujin” dhe se “normat e kequshqyerjes po rriten ndjeshëm”, me “mungesa të rënda të barnave” dhe se “praktikisht e gjithë popullsia e Gazës … është në rrezik nga uria”.
Izraeli e ka mohuar se është shkaktar i urisë, duke e atribuar krizën ndaj faktorëve të tjerë, përfshirë grabitjen e ndihmave nga Hamasi dhe dështimet në shpërndarjen nga OKB.
Të martën, Izraeli deklaroi se “mbi 200 kamionë u morën dhe u shpërndanë dje nga OKB-ja dhe organizatat ndërkombëtare”, me 260 të tjerë që prisnin shpërndarje.
Megjithatë, ky volum ndihmash është ende nën nivelin e nevojshëm. Para luftës, mesatarisht 500 kamionë ndihmash në ditë hynin në Gaza, duke furnizuar një popullsi që nuk vuante nga uria, kishte strehim të mirë, kujdes shëndetësor, ujë të pastër dhe një ekonomi funksionale, përfshirë sektorin bujqësor që kontribuonte në sigurinë ushqimore.
Zyrtarët e BE-së e përshkruan rritjen aktuale të ndihmës si përmirësim, por theksuan se ata vetë janë ndaluar të hyjnë në Gaza për të verifikuar shpërndarjen e ndihmave humanitare. Sipas tyre, nevojiten më shumë pika hyrjeje dhe qendra shpërndarjeje.
Nëse miratohet, propozimi do t’i ndalojë Izraelit qasjen në një nga fushat më kritike të programit Horizon, të quajtur Këshilli Evropian i Inovacionit (EIC), i specializuar në teknologjitë përçarëse.
Izraeli është një ndër vendet më të suksesshme në këtë program, duke përfituar rreth 200 milionë euro nga 900 milionët e alokuara që nga viti 2021 – përfshirë 135 milionë euro në forma grantesh dhe 65 milionë euro në investime me kapital.
Sipas të dhënave të BE-së, aktualisht janë 46 kompani izraelite pjesë e programit EIC.
Komisioni deklaroi: “Ndërsa Izraeli ka shpallur një pauzë ditore humanitare në luftime në Gaza dhe ka përmbushur disa nga angazhimet e tij në kuadër të marrëveshjes së përbashkët për ndihmën humanitare dhe aksesin, situata mbetet e rëndë.”
Ai shtoi se pezullimi do të rridhte nga rishikimi i marrëveshjes tregtare me Izraelin, i nxitur nga një kërkesë për rishikim e paraqitur nga Holanda dhe e mbështetur nga 17 shtete në muajin maj.
Zyrtarët shpjeguan se pezullimi i pjesshëm do të merrte bazë ligjore nga neni 79 i marrëveshjes euro-mesdhetare, nëse kjo masë do të konsiderohej “proporcionale”.
Një propozim shtatëfaqësh do t’u paraqitet ambasadorëve të vendeve anëtare që mblidhen të martën pasdite në Bruksel për të diskutuar marrëveshjen tregtare BE-SHBA.
Sipas rregullave, BE-së i nevojitet një shumicë e cilësuar për miratim – pra votat e rreth 15 shteteve anëtare që përfaqësojnë 65% të popullsisë së bllokut. Kjo do të kërkonte me shumë gjasa edhe mbështetjen e Gjermanisë.
Zyrtarë të lartë të BE-së thanë se klima në takimin e fundit të ambasadorëve mbi ndihmën humanitare ishte “e tensionuar” dhe se dukej se kishte një “urgjencë të veçantë” për të vënë këtë propozim në tryezë.
Mbretëria e Bashkuar u përjashtua nga programi Horizon për tre vjet pas Brexit-it, duke u ribashkuar në vitin 2024, por zyrtarët theksuan se kjo ishte ndryshe nga një pezullim.
