Një studim i ri ka identifikuar faktorë të përbashkët tek njerëzit që pretendojnë se kanë pasur përvoja jashtë trupit (OBE), një dukuri e çuditshme ku njerëzit përshkruajnë përjetimin e botës nga një vendndodhje jashtë trupave të tyre.
Një numër i habitshëm njerëzish kanë pasur OBE, me disa anketa që zbulojnë se ato kanë prekur midis 10 dhe 20 përqind të popullsisë. Përvoja dhe efekti i tyre mund të ndryshojnë nga personi në person.
“OBE-të manifestohen në mënyra të ndryshme, ku secili individ përshkruan ndjesi dhe rrethana unike që rrethojnë përvojën. Faktorët shkaktarë janë të ndryshëm dhe, në shumë raste, krejtësisht të kundërt me njëri-tjetrin”, shpjegon një punim mbi këtë temë.
“Këto përvoja mund të lindin në çaste qetësie të thellë, si gjatë meditimit ose relaksimit, ose, anasjelltas, në gjendje stresi të skajshëm, kur individi është në rrezik fizik ose po përjeton trauma psikologjike. Pasi përvoja shkaktohet, ndjesia e të qenit jashtë trupit mund të shoqërohet nga një gamë e gjerë emocionesh. Disa individë përshkruajnë një ndjenjë absolute paqeje, ndërsa në raste të tjera, përvoja mund të shënohet nga frika, veçanërisht për shkak të mendimit: ‘”Nuk do të jem në gjendje të kthehem në trupin tim”.”
Pas këtyre përvojave shpesh traumatike, njerëzit kanë përshkruar ndjesinë sikur ishin jashtë trupit të tyre, dhe ndonjëherë duke e parë atë nga lart.
“E shoh veten sikur jam nga një aeroplan dhe shikoj poshtë nga një largësi prej rreth 1.5 metrash. Ndihem i ndarë dhe e shoh veten poshtë. E kam trupin poshtë, nuk jam brenda trupit tim, jam jashtë trupit tim”, përshkroi një person, sipas një raporti.
“Mendja ime e sheh trupin tim, e shoh formën e trupit tim. Pjesa e trupit tim që ka mbaruar… më duket e çuditshme dukej si një engjëll, një entitet. E shoh trupin atje, por jam si ajri.”
Studiuesit janë përqendruar në atë që shkakton këto përvoja të çuditshme në të kaluarën, me sugjerime se ato mund të shkaktohen nga probleme në veshin e brendshëm. Studime të tjera kanë shkaktuar OBE duke stimuluar gyrusin këndor të djathtë në tru, zona përgjegjëse për integrimin e informacionit vizual dhe reagimeve nga gjymtyrët në lidhje me pozicionin e tyre, duke krijuar në thelb në mendje një përfaqësim të trupit.
Duke përdorur elektroda për të stimuluar zonën gjatë një operacioni, studiuesit në Zvicër shkaktuan dukurinë te një pacient që i nënshtrohej një operacioni në tru. Një pacient i mëvonshëm, duke shpresuar të shërohej nga tinitus në vitin 2007, përjetoi disa OBE kur e njëjta zonë u stimulua, shkruan IFL.
Në studimin e ri, ekipi i udhëhequr nga Dr. Marina Weiler, neuroshkencëtare në Divizionin e Studimeve Perceptuale të Universitetit të Virxhinias, hetoi faktorët e përbashkët të ndarë nga njerëzit që kanë përjetuar OBE. Ata rekrutuan 545 të rritur nga prejardhje të ndryshme, duke i pyetur nëse kishin pasur ndonjëherë një OBE, si dhe një numër pyetjesh të tjera në lidhje me shëndetin e tyre, shëndetin mendor dhe historinë e jetës dhe atë psikiatrike.
Midis atyre që kishin përjetuar OBE, 80 përqind raportuan midis një dhe katër raste të saj, me 20 përqind që raportuan pesë ose më shumë. Shtatëdhjetë e katër përqind u përshkruan si të ndodhura spontanisht, ndërsa 9 përqind thanë se kishin përdorur përbërës psikoaktivë, 8.2 përqind pas meditimit ose vizualizimit dhe 0.7 përqind e raportuan atë pas hipnozës.
Ekipi zbuloi se kishte faktorë të përbashkët, me ata që kishin përjetuar OBE “duke treguar çrregullime mendore më të zakonshme”, përfshirë depresionin dhe ankthin. Grupi OBE ishte gjithashtu më i prirur ndaj simptomave të disociimit, duke shënuar më shumë në Taksonin e Shkallës së Përvojës Disociative (DES-T).
Në këtë fushë, ndryshimet ishin të habitshme, me 40 përqind të grupit OBE që morën rezultate mbi 20, duke sugjeruar një nivel të moderuar të përvojave disociative, krahasuar me 14 përqind të grupit jo-OBE. Përveç kësaj, ekipi zbuloi se ata që kishin përjetuar nivele më të larta traumash në fëmijëri kishin më shumë gjasa të përjetonin OBE.
Ndërsa studimi sugjeron se ekziston një lidhje midis problemeve të zakonshme të shëndetit mendor dhe OBE-ve, ekipi sugjeron që vetë OBE-të mund të jenë në të vërtetë një dukuri e nënndërgjegjshme që ofron “një arratisje të përkohshme nga realitetet shqetësuese ose që mundëson një riformulim të përvojave personale”.
“Shumë njerëz besojnë se të kesh OBE do të thotë se ka diçka të gabuar me ta, kështu që shpesh e mbajnë për vete nga frika se mos gjykohen ose shihen si të sëmurë mendorë. Fatkeqësisht, shumë profesionistë të shëndetit mendor ende i shohin këto përvoja në të njëjtën mënyrë”, tha Ëeiler në një deklaratë.
“Në këtë punim, zbuluam se individët që kanë pasur OBE kanë tendencë të raportojnë shëndet më të dobët mendor krahasuar me ata që nuk e kanë pasur. Megjithatë, gjetjet tona sugjerojnë gjithashtu se OBE-të mund të funksionojnë si një mekanizëm përballimi në përgjigje të traumave të kaluara, në vend që të shërbejnë si shkak i sëmundjes mendore. Ne i inkurajojmë praktikuesit e shëndetit mendor të rishqyrtojnë mënyrën se si i interpretojnë këto përvoja dhe t’i qasen atyre me më shumë hapje dhe ndjeshmëri.”
Edhe pse një lidhje interesante, nevojiten më shumë studime. Ekipi sugjeron që hetime të mëtejshme duhet të përqendrohen në rrethanat që lidhen me OBE-në.
“Konteksti në të cilin ndodh një OBE, qoftë spontan, i shkaktuar qëllimisht përmes teknikave të tilla si meditimi ose privimi shqisor, ose i lehtësuar nga substancat psikedelike, ka të ngjarë të sjellë ndryshime të konsiderueshme në mekanizmat nervorë themelorë dhe pasojat psikologjike që lidhen me të”, përfundojnë ata.
“Në përmbledhje, gjetjet tona sugjerojnë nevojën për studime më të nuancuara të OBE-ve.”
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
