Britania ka arritur një riorientim historik të marrëdhënieve të saj me Bashkimin Evropian në fushën e mbrojtjes dhe tregtisë, marrëveshja më e rëndësishme që nga Brexit, ndërsa zhvillimet globale dhe politikat e ish-presidentit amerikan Donald Trump e kanë shtyrë Londrën dhe Brukselin të lënë pas ndarjen e hidhur.
Gati nëntë vjet pas votës për t’u larguar nga blloku, Britania – një fuqi ushtarake e rëndësishme – do të marrë pjesë në projekte të përbashkëta të prokurimeve ushtarake me BE-në.
Marrëveshja përfshin gjithashtu lehtësime për eksportin e ushqimeve dhe udhëtimin e qytetarëve britanikë drejt Evropës, si dhe një marrëveshje të re për peshkimin, e cila është pritur me kritika në Mbretërinë e Bashkuar, përcjell Reuters.
Kryeministri britanik Keir Starmer, një mbështetës i qëndrimit në BE gjatë referendumit të Brexit, ka vendosur të përqendrohet në përfitime konkrete për qytetarët britanikë – si përdorimi i sporteleve më të shpejta në aeroportet e BE-së – me shpresën se kjo do të zbusë akuzat për “tradhti” nga figura si Nigel Farage.
Sipas qeverisë, marrëveshja e re me partnerin më të madh tregtar të Britanisë do të ulë burokracinë për eksportuesit e ushqimeve dhe bujqësisë, do të përmirësojë sigurinë energjetike dhe pritet t’i shtojë ekonomisë britanike gati 9 miliardë paund (12,1 miliardë dollarë) deri në vitin 2040.
Kjo është marrëveshja e tretë ndërkombëtare për Britaninë këtë muaj, pas asaj me Indinë dhe Shtetet e Bashkuara. Megjithëse nuk pritet të sjellë rritje të menjëhershme ekonomike, ajo mund të ndikojë pozitivisht në klimën për investime.
“Është koha të shikojmë përpara,” tha Starmer. “Të lëmë pas debatet e vjetra dhe konfliktet politike, për të gjetur zgjidhje të arsyeshme e praktike që sjellin përfitime për britanikët.”
Në thelb të marrëveshjes është një pakt i ri për mbrojtjen dhe sigurinë, që i lejon kompanitë britanike – përfshirë BAE Systems, Rolls-Royce dhe Babcock – të marrin pjesë në një program prej 150 miliardë eurosh për riarmatimin e Evropës.
Sa i përket peshkimit, anijet britanike dhe të BE-së do të kenë akses të ndërsjellë në ujërat e njëra-tjetrës për 12 vjet – një lëshim i madh nga ana e Britanisë që e humb kështu një nga leverditë më të mëdha në negociatat e ardhshme.
Në këmbim, BE ka rënë dakord për heqjen e kontrolleve të tepërta kufitare që kishin penguar eksportet e vogla ushqimore drejt Evropës.
Britania gjithashtu ka pranuar një marrëveshje paraprake për një program të kufizuar lëvizjeje për të rinjtë, me detaje që do të përcaktohen më vonë, si dhe po diskuton për një rikthim të mundshëm në programin Erasmus+ për shkëmbime studentore.
Megjithatë, marrëveshja është kritikuar nga opozita konservatore dhe Nigel Farage, të cilët e shohin këtë si një kthim prapa nga qëllimi i Brexit.
Një referendum që ndau vendin
Referendumi i vitit 2016 për largimin nga BE ekspozoi ndarjet e thella në Britani – nga çështjet e migracionit, sovranitetit dhe deri te kultura dhe tregtia – dhe hapi një kapitull të trazuar në politikën britanike, me pesë kryeministra që pasuan njëri-tjetrin deri në ardhjen e Starmerit në korrik të vitit të kaluar.
Megjithëse shumica e britanikëve tani shprehen se pendohen për votën e Brexit, ata nuk dëshirojnë rikthimin në BE. Farage vazhdon të kryesojë sondazhet, duke kufizuar manovrën politike të Starmerit.
Bashkëpunimi për Ukrainën dhe frika nga rikthimi i Trump kanë rindërtuar besimin mes Londrës dhe Brukselit.
Në vend që të kërkonte një rikthim në tregun e përbashkët, Starmer ka ndjekur një qasje të kufizuar për lehtësimin e qasjes tregtare, një strategji që zakonisht cilësohet nga BE si “zgjedhje sipas dëshirës” të përfitimeve pa angazhimet përkatëse.
Për të hequr pengesat për tregtinë e ushqimeve, Britania ka pranuar të ndjekë standardet e BE-së, një hap që Starmer do ta përdorë për të justifikuar përfitimet për fermerët dhe rritjen ekonomike.
Pavarësisht marrëveshjes, ekonomia britanike do të mbetet ndryshe nga ajo para Brexit. Largimi ka sjellë humbje të vendeve të punës në sektorin financiar të Londrës dhe ka reduktuar kontributet tatimore të tij.
