Grupi militant i Partisë së Punëtorëve të Kurdistanit (PKK), i cili është përfshirë në konflikt të përgjakshëm me Turqinë për më shumë se katër dekada, ka vendosur të shpërbëhet dhe t’i japë fund luftës së tij të armatosur, thanë të hënën anëtarët e grupit dhe udhëheqësit turq.
Që kur PKK nisi kryengritjen e saj në 1984 – fillimisht me qëllimin e krijimit të një shteti të pavarur kurd – lufta ka vrarë më shumë se 40,000 njerëz, ka ushtruar një barrë të madhe ekonomike dhe ka nxitur tensionet sociale.
Vendimi i PKK-së, në një kongres javën e kaluar, mund të nxisë stabilitetin politik dhe ekonomik të Turqisë, anëtare të NATO-s dhe të inkurajojë lëvizjet për të lehtësuar tensionet në Irakun dhe Sirinë fqinje, ku forcat kurde janë aleate me forcat amerikane.
Duke folur pas një takimi të kabinetit në Ankara, Presidenti Tajip Erdogan tha se vendimi ishte një hap i rëndësishëm dhe e etiketoi lëvizjen një “prag të rëndësishëm” drejt qëllimit të Ankarasë për një vend pa terrorizëm.
“Me shkëputjen e plotë të terrorit dhe dhunës, do hapen dyert e një epoke të re në çdo fushë, përkatësisht forcimi i politikës dhe kapaciteteve demokratike”, tha ai.
“Fituesit do jenë njerëzit dhe vendi ynë, dhe në fakt të gjithë vëllezërit tanë në rajonin tonë,” shtoi ai.
“Agjencia jonë e inteligjencës dhe autoritetet e tjera do ndjekin nga afër procesin e ardhshëm për të shmangur çdo aksident rrugor dhe për të siguruar që premtimet e bëra do mbahen.”
Njoftimi dramatik i grupit vjen ndërsa Erdogan kërkon të përfitojë nga ato që ai i sheh si dobësitë e forcave të lidhura kurde në Siri pas rënies së ish-presidentit Bashar al-Assad nga rebelët e mbështetur nga Turqia në dhjetor.
Ai vjen gjithashtu në mes të pozicionit gjithnjë e më të dobësuar të grupit në Irakun verior, ku e ka bazën, pasi është shtyrë nga Turqia dhe përtej kufijve të saj.
Ndërsa Ankaraja përshëndeti vendimin për t’u shpërndarë, ai nuk garanton paqen. Përkundrazi, ai hap rrugën për të rënë dakord për një kornizë të ndërlikuar ligjore për çarmatimin e sigurt të PKK-së, e cila është cilësuar një grup terrorist nga Turqia dhe aleatët e saj perëndimorë.
“Kongresi i 12-të i PKK vendosi të shpërbëjë strukturën organizative të PKK dhe t’i japë fund luftës së armatosur,” raportoi agjencia e lajmeve Firat.
Një zyrtar i PKK-së konfirmoi vendimin dhe tha se të gjitha operacionet ushtarake do pushonin “menjëherë”, duke shtuar se dorëzimet e armëve vareshin nga reagimi dhe qasja e Ankarasë ndaj të drejtave kurde dhe fati i luftëtarëve dhe udhëheqësve të PKK.
Kurdët përbëjnë rreth 20% të popullsisë 86 milionëshe të Turqisë.
PKK mbajti kongresin në përgjigje të një thirrjeje të shkurtit për t’u shpërndarë nga udhëheqësi i saj i burgosur Abdullah Ocalan, i cili është burgosur në një ishull në jug të Stambollit që nga viti 1999. Ajo tha të hënën se ai do menaxhonte procesin.
Megjithatë, nuk ishte e qartë nëse Ankaraja pranoi rolin e vazhdueshëm të Oçalanit, të cilin sondazhet sugjerojnë se mund të jetë jopopullor mes turqve. Ndërkohë nuk kishte hollësi se si do ndodhte në praktikë çarmatimi dhe shpërbërja e PKK-së.
Ministri i Jashtëm turk Hakan Fidan tha se vendimi i PKK-së ishte i “rëndësisë historike” dhe mund të sjellë “paqe dhe stabilitet të qëndrueshëm” për të gjithë popujt e rajonit.
“Ka hapa praktikë që do ndërmerren dhe ne do t’i ndjekim nga afër,” tha ai në një konferencë shtypi së bashku me ministrat e Jashtëm të Sirisë dhe Jordanisë në Ankara të hënën.
Implikimet në rajon
Ishte gjithashtu e paqartë se si procesi do ndikonte në milicinë kurde të YPG-së në Siri. YPG drejton një forcë aleate të SHBA-së kundër Shtetit Islamik atje dhe konsiderohet nga Turqia si një degë e PKK-së.
YPG ka thënë më parë se thirrja e Oçalanit nuk zbatohej për të, duke kundërshtuar pikëpamjen e Ankarasë. Ajo nuk komentoi menjëherë njoftimin e PKK-së.
Erdogan tha të hënën se Ankaraja e shihte vendimin si një masë që përfshin militantët kurdë në Irakun verior, Siri dhe Evropë gjithashtu.
Shpërbërja do t’i japë Erdoganit një shans për të nxitur zhvillimin në juglindjen kryesisht kurde të Turqisë, ku kryengritja ka dëmtuar ekonominë rajonale për dekada.
Në deklaratën e saj, PKK tha se “ka përfunduar misionin e saj historik”, i cili me kalimin e viteve u zhvendos në kërkimin e të drejtave më të mëdha kurde dhe autonomisë së kufizuar në Turqinë juglindore, në vend të një shteti të pavarur.
“Lufta e PKK-së ka thyer politikën e mohimit dhe asgjësimit të popullit tonë dhe e ka sjellë çështjen kurde në pikën e zgjidhjes së saj përmes politikës demokratike”, thuhet në faqen e lajmeve Firat, e cila është e afërt me grupin dhe ka shfaqur pamje të anëtarëve të PKK-së në kongres të lodhur nga luftëtarët.
Turqia ka goditur luftëtarët dhe bazat e PKK-së me dron dhe sulme të tjera ushtarake thellë brenda Irakut vitet e fundit, duke shtypur grupin që në 2015-2017 kishte kryer një seri sulmesh kamikaze në Ankara, Stamboll dhe qytete të tjera turke.
Politika brenda Turqisë
Partia pro-kurde DEM, e treta më e madhe në Turqi, luajti një rol kyç në lehtësimin e thirrjes për paqe të Oçalanit. Tayip Temel, një nënkryetar partie, i tha Reuters se vendimi i PKK-së ishte i rëndësishëm për popullin kurd dhe Lindjen e Mesme në tërësi.
“Kjo do kërkojë gjithashtu një ndryshim të madh në mentalitetin zyrtar shtetëror të Turqisë,” tha ai.
Analistët kanë thënë se Erdogan, i cili ka bërë përpjekje të përsëritura në të kaluarën për t’i dhënë fund konfliktit, është i përqendruar në dividentët politikë të brendshëm që mund të sjellë paqja, ndërsa ai kërkon të zgjasë sundimin e tij dy dekadash përtej vitit 2028, kur i skadon mandati.
Vendimi i PKK vjen në mes të trazirave në politikën turke: kryetari i opozitës së Stambollit, Ekrem Imamoglu, sfiduesi kryesor i Erdoganit, u burgos në mars në pritje të akuzave për korrupsion në një lëvizje që shkaktoi protestat më të mëdha të vendit në një dekadë.
Disa e mirëpritën lajmin në qytetin më të madh të juglindjes, Diyarbakir, ku mosbesimi ndaj qeverisë mes shumë kurdëve kishte gërryer shpresat se procesi i paqes do ishte i suksesshëm.
“Është vërtet e rëndësishme që njerëzit të mos vdesin më, që problemi kurd të zgjidhet në një strukturë më demokratike,” tha Hasan Huseyin Ceylan, 45 vjeç.
Ka pasur përpjekje të ndërprera paqeje gjatë viteve, më së shumti një armëpushim midis 2013 dhe 2015 që përfundimisht u dështoi.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Reuters
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
