Shefi i Shtabit të Forcave Mbrojtëse të Izraelit (IDF), Gjenerallejtënant Eyal Zamir, paraqiti të hënën gjetjet e një komiteti ekspertësh që shqyrtoi hetimet e brendshme të ushtrisë për sulmin terrorist të Hamasit të 7 tetorit 2023, duke e quajtur atë “një dështim të jashtëzakonshëm” dhe duke premtuar reforma të gjera për të parandaluar që një katastrofë të tillë të ndodhë përsëri.
Komiteti, i kryesuar nga Gjeneralmajori në pension Sami Turgeman, kaloi pesë muaj duke shqyrtuar 25 hetime të brendshme të nisura pas masakrës së 7 tetorit, e cila vrau rreth 1,200 njerëz dhe pa rreth 250 të tjerë të marrë peng në Gaza. Shqyrtimi zbuloi dështime të thella, të kahershme, strukturore, kulturore dhe të inteligjencës në shumë degë të ushtrisë.
“Hetimi” shqyrtoi se si ushtria hetoi veten në vazhdën e pushtimit të Hamasit, i cili theu kufirin e Gazës dhe pushtoi bazat ushtarake izraelite dhe komunitetet aty pranë. Diskutimi i gjetjeve, i paraqitur në Forumin e Shtabit të Përgjithshëm në Tel Aviv, zgjati disa orë dhe u përshkrua si shumë i ngarkuar, me shkëmbime të mprehta dhe kritika të ndërsjella midis oficerëve të lartë.
Kërkesa për komision
Zamir u tha gjeneralëve të tij se ai mbështet formimin e një komisioni hetimor “të jashtëm, në nivel sistemi, multidisiplinar dhe integrues” për të hetuar dështimet. Kjo shënon një ndryshim nga thirrja e tij e mëparshme për një komision shtetëror hetimor të themeluar me ligj.
Kryeministri Benjamin Netanyahu përsëriti të hënën se ai kundërshton formimin e një komisioni shtetëror, duke thënë se “gjysma e kombit” do e kundërshtonte atë, pavarësisht peticioneve të përsëritura të Gjykatës së Lartë dhe kërkesave nga familjet e viktimave dhe familjet e pengjeve që mbahen ende në Gaza.
Komiteti me 14 anëtarë përfshinte tre Gjeneralëmajorë të tjerë në pension, ish-Gjeneralë Brigade dhe kolonelë, si dhe ish-komandantë të familjeve të viktimave. Komiteti tha se kërkonte të rivendoste besimin e publikut në aftësinë e IDF-së për të hetuar veten pasi besimi në hetimet e mëparshme u zbeh. Ai lëshoi një thirrje publike për informacion, intervistoi rreth 80 oficerë përkatës dhe bazoi punën e tij vetëm në hetimet e IDF-së, pa iu drejtuar nivelit politik ose agjencive të tjera të sigurisë.
Vlerësimi i hetimit të brendshëm
Komiteti shqyrtoi 25 hetime thelbësore dhe zbuloi se dy të tretat e tyre ishin të paplota ose të pamjaftueshme. Pesë u vlerësuan “me flamur të kuq”, që do të thotë të kryera dobët dhe të papërshtatshme për nxjerrjen e mësimeve; 11 ishin “portokalli”, që do të thotë të pjesshme ose që u mungonin përfundimet; dhe vetëm nëntë ishin “jeshile”, të gjykuara si të thelluara dhe të besueshme.
Hetimet jeshile përfshinin ato për Forcat Ajrore, Drejtorinë e Teknologjisë dhe Logjistikës, inteligjencën në Komandën Jugore, konceptin mbrojtës përgjatë kufirit të Gazës, mbrojtjen rajonale të Komandës së Frontit të Brendshëm dhe qëndrimin e ndërtimit të forcës së ushtrisë kundër Hamasit.
Hetimet portokalli kishin të bënin me “konceptimin” që formësoi këndvështrimin e ushtrisë për Hamasin, planifikimin operacional të Komandës Jugore, kërcënimet me lartësi të ulët si dronët dhe paraglajderët, si dhe koordinimin midis njësive të inteligjencës.
Hetimet e kuqe u përqendruan në Divizionin e Operacioneve, Marinën, planifikimin e përgjithshëm operacional të IDF-së dhe konceptin strategjik të Shtabit të Përgjithshëm.
“Disa vite më parë, Shtabi i Përgjithshëm e përcaktoi Hamasin si një ‘ushtri terrori,’ por IDF vazhdoi të planifikonte operacionet sikur të përballej me një organizatë terroriste shumë më të dobët se ajo që hasëm më 7 Tetor,” tha një zyrtar i lartë i IDF-së. Raporti zbuloi se hetuesve shpesh u mungonte ekspertiza, se hetimet kyçe u përqendruan shumë ngushtë në orë specifike të sulmit dhe se koordinimi ndërinstitucional ishte pothuajse inekzistent.
Gjashtë shkaqet kryesore të dështimit
Komiteti identifikoi gjashtë shkaqe kryesore për fatkeqësinë e 7 tetorit
- Dështim konceptual në kuptimin e qëllimeve të Hamasit.
- Dështim i inteligjencës në vlerësimin dhe paralajmërimin e kërcënimit.
- Neglizhencë ndaj planit të mbrojtjes “Muri i Jerikos”.
- Kulturë e gabuar organizative dhe operacionale që u përkeqësua me kalimin e kohës.
- Hendek i vazhdueshëm midis kërcënimeve të përcaktuara dhe gatishmërisë aktuale.
- Vendimmarrje dhe dislokim i mangët i forcave në natën e sulmit.
“Surpriza e 7 Tetorit nuk doli nga hiçi,” shkroi komiteti. “Në natën e 7 Tetorit, u grumbulluan informacione të drejtpërdrejta të inteligjencës të cilat, nëse analizoheshin profesionalisht, mund dhe duhej të kishin çuar në një alarm dhe një përgjigje të rëndësishme operacionale.”
Mangësitë e detajuara sipas degëve
Raporti detajoi mangësi të përhapura:
- Shtabi i Përgjithshëm: Nënçmoi rëndë aftësitë e Hamasit dhe nuk arriti të zhvillojë një përgjigje proporcionale me kërcënimin.
- Drejtoria e Operacioneve: Nuk arriti të përgatitej për një skenar lufte surprizë, neglizhoi mësimet nga Operacioni Rojtari i Mureve dhe nuk udhëhoqi vlerësimet e situatës në natën e 7 tetorit.
- Drejtoria e Inteligjencës Ushtarake: Dështoi të zbulonte evolucionin operacional të Hamasit, neglizhoi kërkimet afatgjata mbi fuqinë e tij në rritje dhe nuk arriti të ofronte një paralajmërim të hershëm.
- Komanda Jugore: Dështoi të siguronte paralajmërim të hershëm, të siguronte banorët ose të përshtaste planet operacionale ndaj kërcënimit.
- Divizioni i Gazës: Dështoi të rriste nivelet e alarmit ose të ripoziciononte forcat pavarësisht shenjave paralajmëruese.
Mangësi shtesë u gjetën në Forcat Ajrore dhe Marinë, të cilat nuk arritën të përgatisnin mbrojtje të përshtatshme kundër kërcënimeve me lartësi të ulët (dronët/paraglajderët) dhe të mbronin vijën bregdetare.
Komiteti zbuloi se asnjë komandant apo oficer i inteligjencës nuk arriti të krijonte një pamje të plotë të situatës së armikut më 6 tetor apo të ngrinte nivelin e alarmit të ushtrisë.
“Në orët kritike para sulmit, asnjë veprim i vetëm operacional i rëndësishëm nuk u ndërmor,” thuhej në raport.
Vlerësimet dhe rekomandimet
Komiteti vlerësoi lart vëzhgueset femra të Korpusit të Mbledhjes së Inteligjencës, të cilat “vazhduan të vëzhgonin dhe raportonin profesionalisht deri në momentet e tyre të fundit,” dhe lavdëroi trimërinë e koordinatorëve civilë të sigurisë dhe ekipeve të reagimit të shpejtë në komunitetet kufitare të Gazës.
Raporti rekomandoi rishikimin e thellë të sistemit të mbrojtjes rajonale dhe reformë të thellë në Inteligjencën Ushtarake, duke vënë paralajmërimin e hershëm të luftës në krye të prioriteteve të saj.
Zamir pranoi të gjitha rekomandimet.
“Ne po hetojmë një dështim të jashtëzakonshëm – një që kushtoi jetë njerëzore, që preku familje të panumërta që humbën atë që kishin më të çmuar,” tha Zamir.
“Përgjegjësia jonë është të mos e mjegullojmë apo fshehim këtë dështim, por ta shikojmë drejt në sy dhe të mësojmë prej tij.”
Zamir tha se faza e hetimeve të 7 tetorit brenda IDF-së ka përfunduar dhe se ushtria do ecë përpara drejt zbatimit, korrigjimit dhe rritjes.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Ynet
