Një rritje e mbështetjes për të djathtën në Spanjë po ringjall kujtimet e diktatorit të ndjerë, Francisco Franco, dhe po lustron trashëgiminë e tij mes të rinjve spanjollë të pakënaqur, edhe pse qeveria e krahut të majtë kërkon të zhdukë simbolet e së shkuarës fashiste.
Videot e krijuara me inteligjencë artificiale ku Franco shpreh zemërimin kundër të këqijave moderne po shpërndahen në mediat sociale, së bashku me mësime të historisë revizioniste dhe klube nate që luajnë remiksa tekno të himnit të epokës fashiste të Spanjës.
Një sondazh i kryer muajin e kaluar nga anketuesi shtetëror CIS tregoi se më shumë se një në pesë persona – 21.3% e spanjollëve e shihnin epokën e Frankos si “të mirë” ose “shumë të mirë” për vendin, krahasuar me 11.2% kur iu bë një pyetje e ngjashme në vitin 2000.
Në një tjetër sondazh të CIS-it nga korriku, 17.3% e spanjollëve të moshës 18-24 vjeç thanë se parapëlqenin një qeverisje autoritare ndaj një qeverie demokratike, një rritje prej 10 pikësh nga viti 2009.
Spanjollët janë kryesisht të ndarë sipas ndarjes së djathtë-majtë se si duhet të trajtohet trashëgimia e diktaturës katërdekadëshe që pasoi luftën civile 1936-39, e cila përfundoi me vdekjen e Frankos 50 vjet më parë në moshën 82 vjeçare.
Që kur erdhi në detyrë në vitin 2018, qeveria e udhëhequr nga socialistët e lryeministrit Pedro Sanchez ka shtuar përpjekjet. Ajo ka zhvarrosur mbetjet e viktimave të Frankizmit, ka caktuar vendet e shtypjes si vende të “kujtesës demokratike”, ka hequr simbolet e epokës së Frankos nga hapësirat publike dhe ka zhvilluar fushata reklamuese rreth përfitimeve të demokracisë.
Partia Konservatore Popullore (PP) dhe e djathta Vox po i kundërshtojnë ato masa në gjykatë, duke i quajtur përçarëse dhe partizane që përqendrohet vetëm në viktimat nga njëra anë.
Mbështetja në mediat sociale
Duke shfrytëzuar një valë zemërimi rreth lëshimeve ndaj lëvizjeve separatiste dhe rritjes së emigracionit, e djathta Vox ka dyfishuar pjesën e votave të parashikuara që nga viti 2023.
Votimi për Vox arriti një rekord prej 18.9% deri në korrik të këtij viti, ndërsa sondazhet e CIS-it tregojnë gjithashtu se mbështetja e Vox-it mes të rinjve po rritet nga shifrat e ulëta tek shifra dyshifrore në vitin 2019, veçanërisht midis burrave.
Ligjvënësi i Vox, Manuel Mariscal, tha se falë mediave sociale, “shumë të rinj po zbulojnë se vitet pas Luftës Civile nuk ishin një periudhë e errët, por përkundrazi një periudhë rindërtimi, progresi dhe pajtimi për të arritur unitetin kombëtar”.
Steven Forti, një historian në Universitetin Autonom të Barcelonës, u pajtua se mediat sociale po nxisin afinitetin me autoritarizmin, së bashku me qëndrimet antiestablishment.
“Është e qartë se të rinjtë sot nuk e kanë përjetuar diktaturën, dhe në shumicën e rasteve, as prindërit e tyre,” tha Forti.
Përplasja e narrativave
Mbrojtësit e diktatorit thonë se jeta ishte më e përballueshme nën Frankon në krahasim me krizat aktuale të banesave dhe kostos së jetesës që po prekin në mënyrë disproporcionale të rinjtë spanjollë. Megjithatë, të gjithë treguesit ekonomikë janë përmirësuar ndjeshëm që kur vdiq Franco.
Ata përmendin gjithashtu punët publike të Frankos, si diga, spitale dhe banesa, si dhe frenimin e përhapjes së Komunizmit apo ruajtjen e unitetit të Spanjës, shtet anëtar i Bashkimit Evropian.
Historianët thonë se regjimi i Frankos ekzekutoi dhjetëra mijëra disidentë, operoi një rrjet të gjerë burgjesh dhe kampeve të punës së detyruar dhe torturoi të ndaluarit. Partitë politike, sindikatat dhe lëvizjet separatiste rajonale ishin të ndaluara ndërsa grave u nevojitej leje nga b
Censura dhe policia sekrete zbatonin përzierjen e Frankos të nacionalizmit spanjoll dhe ultrakatolicizmit. Miliona shkuan jashtë vendit duke ikur nga shtypja dhe uria.
Qeveria e Madridit është zotuar të shpërbëjë Fondacionin Franco, një organizatë jofitimprurëse e krijuar nga simpatizantët e diktatorit të ndjerë, por procesi pritet të jetë i gjatë dhe përfundimisht të zgjidhet në gjykatë.
“Ata mund ta shpërbëjnë dhe ta shpallin të paligjshëm, por kurrë nuk do t’i shuajnë idetë. Ato do vijojnë të rrjedhin me kohën, kështu që është një masë totalitare që nuk na çon askund,” tha për Reuters presidenti i fondacionit, Juan Chicharro.
Chicharro tha se qeveria e majtë shpesh nxjerr “kartën Franco” për të hequr vëmendjen nga problemet e tjera.
Emilio Silva, i cili drejton një grup që bën fushatë për viktimat e Frankizmit, tha se Franco nuk ishte larguar kurrë vërtet.
“Frankizmi mbetet në Spanjë. Ka qindra gjurmë. Franco është ende i varrosur në një varr të paguar me taksat e mia.”
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Reuters
