Ishte një fund surreal i një lufte të tmerrshme.
Më 8 tetor, në mes të një takimi në Shtëpinë e Bardhë rreth kërcënimit të supozuar të radikalëve të krahut të majtë në Amerikë, Marco Rubio papritur nxitoi drejt shefit të tij. Sekretari i Shtetit i dha Donald Trump-it një shënim të shkruar me dorë, teksti i të cilit ishte i dukshëm për fotografët me sy të mprehtë që ishin në dhomë. Negociatorët në Egjipt, thuhej, ishin “shumë afër” një marrëveshjeje armëpushimi për t’i dhënë fund luftës në Gaza. Trump kërkohej urgjentisht për të miratuar një postim në mediat sociale që do shpallte marrëveshjen.
Shpirtra pa gjumë në gjithë Lindjen e Mesme kaluan orën tjetër duke rifreskuar Truth Social, faqen e Trump në mediat sociale. Mesazhi i tij më në fund erdhi pak para orës 2 të mëngjesit në Izrael dhe Gaza. Marrëveshja u arrit, shkruante Trump: “Izraeli dhe Hamasi kanë nënshkruar të dyja fazën e parë të planit tonë të paqes.”
Ata ishin planifikuar të pranonin zyrtarisht armëpushimin në mesditë në Egjipt më 9 tetor.
Luftimet supozohet të ndalen sapo të thahet boja. Trump tha se 20 pengjet izraelitë që ndodhen gjallë në Gaza mund të ktheheshin në shtëpi më 13 tetor, pas 737 ditësh robërie. Forcat Mbrojtëse të Izraelit (IDF) do tërhiqeshin nga qytetet në Gaza dhe do lejonin hyrjen e një rrjedhe ndihme humanitare.
Për 2 milionë banorët e Gazës, të cilët kanë duruar dy vjet vdekje, shkatërrim dhe uri, marrëveshja është një mëshirë. Ajo do sjellë katarsis për izraelitët, shumica e të cilëve kishin kohë që kishin humbur shpresat për pengjet dhe luftimet e pafundme. Është një triumf diplomatik për Trump pas muajsh negociatash të dështuara. Dhe është një lehtësim për botën më të gjerë, ku gjendja e vështirë e palestinezëve ka nxitur ankth.
Kur lajmi i njoftimit të Trump arriti në “Sheshin e Pengjeve” në qendër të Tel Avivit, ku të afërmit e izraelitëve të mbajtur në Gaza janë mbledhur për dy vitet e fundit, pati brohoritje dhe gulçima mosbesimi, të ndjekura nga lotët. “Kaq, familja jonë do jetë sërish e plotë,” qau dhe qeshi Einav Zangauker, një nënë beqare e tre fëmijëve, djali i së cilës, Matan, është një nga 20 pengjet që besohet se janë ende gjallë në Gaza.
Në Gaza, euforia u zbut nga lodhja.
“Ne u mësuam me luftën, kjo është e vetmja gjë që kemi njohur për dy vjet, si të vrapojmë nga një vend në tjetrin,” thotë Hisham Mater, një inxhinier ndërtimi dhe baba i katër fëmijëve në Khan Younis, një qytet në pjesën jugore të Rripit. Një nënë në Deir al-Balah, në qendër të Gazës, shpreson se më në fund mund t’i tregojë trevjeçarit të saj vezën e tij të parë.
Hap pas hapi
Megjithatë, siç e pranoi Trump, është vetëm një hap i parë. Plani i paqes me 20 pika që ai zbuloi më 29 shtator përshkruan një vizion të gjerë për qeverisjen, sigurinë dhe rindërtimin e pasluftës në Gaza. Marrëveshja i la hollësitë të paqarta, dhe negociatorët në vendpushimin egjiptian të Sharm el-Sheik as nuk u përpoqën t’i sqaronin ato. Në vend të kësaj, ata i shtynë hollësitë në bisedimet e ardhshme.
Për momentin, do ketë shumë për të festuar. Banorët e Gazës më në fund do jenë të sigurt nga bombat dhe uria. Pengjet izraelitë do ribashkohen me familjet e tyre. Një luftë që filloi me masakrën e pothuajse 1,200 njerëzve në Izraelin jugor më 7 tetor 2023 dhe vazhdoi duke vrarë 67,000 njerëz në Gaza, do t’i vijë një fund i vonuar. Por shumë duhet të bëhet ende për të parandaluar rifillimin e saj dhe për ta kthyer Gazën në rrugën drejt një të ardhmeje më të mirë.
Lirimi i pengjeve do jetë pika qendrore e fazës së parë të marrëveshjes. Plani i Trump i jep Hamasit 72 orë kohë për t’i liruar ata pas nënshkrimit të marrëveshjes. Grupi u tha negociatorëve se mund t’i duhet më shumë kohë për t’i mbledhur (disa mbahen nga grupe të tjera militante). Megjithatë, burime izraelite dhe palestineze presin që ata të lirohen brenda pak ditësh. Është më pak e sigurt që Hamasi do respektojë afatin për dorëzimin e trupave të 28 pengjeve që vdiqën në robëri. Grupi pranoi para ndërmjetësve se nuk e di se ku ndodhen të gjithë.
Në të njëjtën kohë, Izraeli do lirojë 1,950 palestinezë nga burgjet e tij. Shumica janë të burgosur të ndaluar që nga masakra (disa janë mbajtur pa akuza). Por 250 prej tyre po vuajnë dënime të përjetshme për pjesëmarrje në sulme vdekjeprurëse. Emrat e tyre ka të ngjarë të negociohen deri në minutën e fundit.
Hamasi, për shembull, dëshiron që Izraeli të lirojë Marwan Barghouti, një politikan dhe militant i dënuar për bashkëpunim në një sulm që vrau pesë persona. Ai është më popullor tek palestinezët se çdo politikan tjetër; sondazhet sugjerojnë se ai do fitonte një zgjedhje presidenciale. Izraeli është i vendosur të vërë veton ndaj lirimit të tij.
Pasi të përfundojë lirimi i pengjeve, IDF do kryejë tërheqjen e saj të parë të pjesshme nga Gaza, megjithëse do vazhdojë të pushtojë rreth gjysmën e enklavës. Ai gjithashtu do hapë pesë vendkalime kufitare për dërgesat e ndihmave. Sasia e furnizimeve supozohet të jetë të paktën e barabartë me atë gjatë një armëpushimi të mëparshëm në janar, një kohë kur OKB-ja dhe grupet e ndihmës thanë se Gaza kishte ushqim dhe ilaçe të mjaftueshme.
Kjo fazë e parë është, në teori, pjesa më e drejtpërdrejtë e planit të Trump. E dyta shtrihet shumë në të ardhmen. Ajo përfshin çarmatimin e Hamasit; krijimin e një autoriteti kalimtar për të qeverisur Gazën; dhe vendosjen e një force paqeruajtëse shumëkombëshe për të garantuar sigurinë. Trump do kryesonte një “bord paqeje” për të mbikëqyrur të gjitha këto. IDF do kryente tërheqje të mëtejshme, duke u tërhequr përfundimisht në një tampon të ngushtë në periferi të Gazës. Në fund, nëse gjithçka shkon mirë, Izraeli dhe palestinezët do rifillonin bisedimet rreth shtetësisë palestineze, ose “zgjidhja me dy shtete”, në zhargon.
Negociatorët vendosën të arrijnë një marrëveshje për fazën e parë duke i lënë hollësitë e së dytës të paqarta. Por plani nuk u nda aq lehtë në dy. Edhe gjatë bisedimeve të ngushta të ditëve të fundit, ritmi dhe shkalla e tërheqjeve të ardhshme të Izraelit u bënë një çështje e debatuar. Publikisht, disa zyrtarë të Hamasit kërkuan që ai të tërhiqej plotësisht sapo të lirohej pengu i fundit – një ndryshim i madh nga plani i Trump-it dhe një pikë e papranueshme për Izraelin.
Kjo rezultoi të ishte një dredhi negociuese. Në fund, Hamasi u pajtua me garancitë nga Trump se ai do e detyronte Izraelin të zbatonte planin. Megjithatë, paqartësia e tij lë shumë hapësirë për keqkuptime. Ai flet, për shembull, për tërheqjen e IDF-së “bazuar në standarde, pika kyçe dhe afate kohore të lidhura me çmilitarizimin”. Kjo gjuhë është mjaft e paqartë sa për të krijuar frikën se tërheqjet e ardhshme mund të mos ndodhin kurrë. Nuk ndihmon as fakti që Benyamin Netanyahu, kryeministri i Izraelit, thotë se Izraeli do mbetet “thellë brenda Rripit” për të ardhmen e parashikueshme.
Marrëveshja kërkoi presion të madh nga fuqitë e huaja për të bindur palët ndërluftuese të binin dakord. Për herë të parë, një president amerikan u tregua i ashpër me Netanyahun. Lobimi i Hamasit nuk ishte më pak intensiv.
Në korrik, e gjithë Lidhja Arabe i bëri thirrje grupit të çarmatosej. Zyrtarë nga vende të shumta arabe i thanë Hamasit se nuk kishte zgjidhje tjetër veçse të pranonte planin Trump. Nëse do e hidhte poshtë, pasojat nuk do binin vetëm mbi civilët në Gaza: vetë krerët politikë të Hamasit rrezikonin gjithashtu internimin nga Katari, dhe ishte e paqartë kush tjetër mund t’i pranonte.
Edhe pse krerët arabë u përpoqën t’i japin fund luftës, ata ishin në heshtje e nervozë për rolin e tyre në atë që do të vinte më pas. Rindërtimi është një shqetësim. Shtetet e pasura të Gjirit do jenë nën detyrimin për të ndihmuar në pagesën për rindërtimin e Gazës, i cili, sipas vlerësimeve të Bankës Botërore në shkurt, do të kushtonte 53 miliardë dollarë.
Ata kanë miratuar një plan egjiptian për të pastruar rrënojat, për të ndërtuar shtëpi të reja dhe për të riparuar infrastrukturën e shkatërruar të Gazës. Por ata janë të ngurruar të investojnë në Gaza nëse investimi i tyre mund të hidhet në erë në një luftë të ardhshme, një shqetësim i vërtetë nëse Hamasi ose grupet e tjera militante mbajnë armët e tyre.
Ende të kujdesshëm
Një forcë paqeruajtëse mund të ndihmojë në lehtësimin e kësaj frike, por mbledhja e saj është në vetvete një vështirësi tjetër. Turqia këtë javë tha se do ishte e gatshme të merrte pjesë; ka thashetheme se edhe Azerbajxhani dhe Indonezia janë të përgatitur të dërgojnë trupa. Por deri tani, asnjë vend arab nuk ka nënshkruar. Pjesa më e madhe e Lindjes së Mesme mendon se Izraeli ka kryer gjenocid në Gaza. Krerët arabë shqetësohen se, në sytë e nënshtetasve të tyre, ata mund të duken sikur po ndihmojnë IDF-në të shkaktojë dhunë dhe mjerim të mëtejshëm mbi palestinezët.
Për Hamasin, fakti që ata ishin përfshirë në çfarëdo lloj negociatash ishte njëfarë lehtësimi. 20 pikat origjinale të Trump kishin tingëlluar si një ultimatum, dhe jo vetëm për shkak të afatit të rreptë për lirimin e pengjeve. Ai gjithashtu dekretonte se Hamasi do duhej të çarmatosej dhe të hiqte dorë nga çdo rol në qeverisje. Nëse nuk do pranonte, Izraeli do ishte i lirë të “përfundonte punën” e asgjësimit të tij.
Grupi u përpoq ta kthente këtë urdhër për kapitullim në një plan për një rikthim. Ai ngurroi më gjatë se koha e caktuar para se të binte dakord me planin, dhe më pas e bëri këtë me kualifikime të gjera: ai kundërshtoi të çarmatosej dhe këmbënguli se do luante një rol në të ardhmen e Gazës. Trump megjithatë e vlerësoi pranimin me gjysmë zemër të Hamasit si provë se “ata janë gati për një PAQE të qëndrueshme” dhe ripostoi një deklaratë të Hamasit që mbronte të drejtat e patjetërsueshme të popullit palestinez.
Prapa skenave, udhëheqja e Hamasit e kishte të vështirë të vendoste për çfarë ishte gati. Ndryshe nga rivali i saj, Autoriteti Palestinez (AP), presidenti i të cilit ka fjalën e fundit për gjithçka, Hamasi operon me konsensus. Interesat divergjente të shumë krahëve të tij – luftëtarët, krerët e tij të internuar, kontingjenti i tij në Bregun Perëndimor, ata në terren në Gaza dhe ata në burg në Izrael – ndërthuren me rivalitetet e patronëve të grupit në Iran, Katar dhe Turqi. Mesazheve mund t’u duhen javë për të udhëtuar nga tunelet në Gaza në blloqet e zyrave në Doha dhe Stamboll. Më pas vijojnë grindjet.
Sulmi ndaj krerëve të rangjeve të larta të Hamasit nga Izraeli, si në Gaza ashtu edhe jashtë vendit, e ndërlikoi më tej procesin e vendimmarrjes. Kreu i delegacionit të tij në Sharm el-Sheikh, Khalil al-Hayya, i shpëtoi për pak një sulmi me raketa izraelite në shtator që vrau djalin e tij, një ndihmës dhe tre truproja. Byroja politike e grupit prej 15 anëtarësh nuk ka drejtues pas vrasjes së dy krerëve të mëparshëm. Anëtarësia e Këshillit të tij Shura është sekret.
Megjithatë, të gjitha elementet e Hamasit po e ndienin presionin. Për të internuarit, përveç rrezikut të vrasjes, ekzistonte mundësia të mbeteshin pa miq, përveç Iranit, i cili vetë është i izoluar dhe i shtypur. Edhe brenda Gazës, presioni po rritej. Burimet e inteligjencës mendojnë se krahu ushtarak i Hamasit, Brigadat Qassam, mund të mbledhë ende rreth 10,000 luftëtarë. Rreth 2,000 nga forcat e tij elitare Nukhba thuhet se fshihen në qytetin e Gazës.
Por kjo do të thotë se më shumë se gjysma e këmbësorëve të Hamasit janë vrarë. Një ndryshim i fundit në taktikën izraelite i prishi mundësitë edhe më tej kundër të tjerëve: përveç avionëve luftarakë dhe dronëve, IDF-ja përdori gjithnjë e më shumë mjete pa shofer. Makina të blinduara me telekomandë, të mbushura me eksplozivë, shpërthyen në qytetin e Gazës.
Ndërkohë, banorët e thjeshtë të Gazës po revoltoheshin kundër çmimit që kishin paguar për tahaëur-in, ose pamaturinë, e Hamasit. Rrjetet e fuqishme klanore u bënë gjithnjë e më sfiduese.
“Ka presion të madh nga Gaza,” thotë një diplomat palestinez.
“Njerëzve nuk u intereson Hamasi. Ata thjesht duan që lufta dhe zhvendosja të ndalen.”
E gjithë kjo ndihmon për të shpjeguar pse Hamasi pranoi idenë e lirimit të pengjeve. Në të vërtetë, disa nga krerët e tij mund të kenë pyetur veten nëse kishin bërë lojën e Netanyahut duke i mbajtur ata kaq gjatë, duke pasur parasysh ngurrimin e tij në dukje për t’i dhënë fund luftës. Kjo është arsyeja pse grupi ishte aq i interesuar të siguronte premtime nga Trump: nuk dëshiron të përsërisë përvojën e armëpushimit të mëparshëm, kur Netanyahu kundërshtoi të negocionte për fazën e dytë të tij dhe në fund rifilloi luftën.
Përtej lirimit të pengjeve, megjithatë, konsensusi brenda Hamasit shpejt zhduket. Disa në byronë e tij politike janë të prirur të pranojnë dorëzimin e pushtetit te një organ qeverisës i huaj, siç dikton plani i Trump. Megjithatë, deklarata e Hamasit për planin u zotua “t’i besojë administrimin e Rripit të Gazës një administrate të pavarur palestineze” pa përmendur Trump dhe “bordin e tij të paqes”.
Dorëzimi i armëve
Mbi të gjitha, Hamasi është i ndarë për dorëzimin e armëve të tij. Disa duan ta shtyjnë çarmatimin derisa Izraeli të jetë tërhequr plotësisht, apo edhe derisa Palestina të ketë një shtet funksional. Të tjerë sugjerojnë dorëzimin e raketave të tij, por mbajtjen e armëve të tij, të cilat luftëtarëve të Hamasit mund t’u duhen për t’u mbrojtur kundër klaneve hakmarrëse. Vetë plani i Trump-it shkon edhe më tej, duke bërë thirrje jo vetëm për çarmatim, por edhe për shkatërrimin e infrastrukturës ushtarake si rrjeti i tuneleve të lëvizjes.
Pas mosmarrëveshjes për çarmatimin qëndron një ndarje më e gjerë mbi të ardhmen e Hamasit. Emri i tij zyrtar është Lëvizja e Rezistencës Islamike. Krahu i tij i armatosur mban dy vende në byronë e tij politike. Ky fraksion vazhdon t’i shohë tmerret e 7 tetorit si një fitore, e cila dëshmoi vendosmërinë e Hamasit dhe tërhoqi vëmendjen e botës te gjendja e vështirë e palestinezëve, pavarësisht kostos njerëzore në të dyja palët.
Por të tjerët dëshirojnë t’i japin përparësi politikës mbi armët. Një ish-drejtues flet për braktisjen e luftës së armatosur dhe krijimin e një lëvizjeje të re politike, Drejtësi dhe Zhvillim (duke i bërë jehonë emrit të partive islamike në pushtet në Marok dhe Turqi), për t’u përgatitur për shtetësi dhe paqe me Izraelin.
Udhëheqja e Izraelit ka qenë duke u përballur me dilema të ngjashme. Pavarësisht forcës shkatërruese me të cilën IDF-ja e ka goditur Gazën për dy vitet e fundit, Hamasi nuk është zhdukur. Një operacion i fundit izraelit në qytetin e Gazës përfshiu pompimin e mijëra litrave çimentoje në një pus të ngushtë pranë një kompleksi spitalor, për të mbyllur hyrjen në një fabrikë nëntokësore në të cilën ushtria thotë se Hamasi po ndërtonte raketa. Teksa shikonte trupat e tij duke siguruar zonën, një oficer i lartë pranoi: “Ka asete të tjera strategjike si kjo që duhet t’i heqim. Hamasi po dëshmon se ende mund të operojë.”
Një tjetër ushtar i lartë u ankua: “Më duhet të vazhdoj të planifikoj në afate kohore paralele. Kemi misionin tonë këtu, por në të njëjtën kohë në çdo moment mund të më thonë se ka një armëpushim dhe po tërhiqemi.”
Shumica e rangjeve të larta të IDF-së janë në favor të planit të Trump. Pjesërisht, ata thjesht pasqyrojnë opinionin publik izraelit, i cili është jashtëzakonisht entuziast: një sondazh i fundit zbuloi se 72% e izraelitëve e miratojnë atë, ndërsa vetëm 8% janë kundër. Stafi i lartë dëshiron gjithashtu t’u japë forcave të tyre pak hapësirë për frymëmarrje – veçanërisht dhjetëra mijëra rezervistëve që kanë kaluar qindra ditë në uniformë, larg familjeve dhe punëve të tyre civile.
“Mezi presim të japim urdhrin për t’u tërhequr dhe për t’u larguar nga Gaza,” tha oficeri i parë.
Por kjo pikëpamje nuk është universale. Një vartës që kalon pranë postës së komandës në lagjen e shkatërruar mban në helmetë një mbishkrim që thotë “Gush Katif” – emri i një zone të vendbanimeve izraelite në Gaza që qeveria izraelite evakuoi me forcë në vitin 2005 si pjesë e tërheqjes së saj të plotë nga enklava. Edhe të tjerë mbajnë mbishkrime të tilla, një shprehje e shpresës së tyre për të parë rindërtimin e vendbanimeve dhe rifillimin e një pushtimi të përhershëm.
Kjo shpresë ndahet nga një fraksion brenda qeverisë së Netanyahut, i cili nuk e sheh asnjë marrëveshje paqeje me Hamasin si të besueshme apo të dëshirueshme dhe në vend të kësaj dëshiron të pushtojë Gazën. Ata mbështesin një plan të mëparshëm të Trump, i shfaqur për herë të parë në shkurt, në të cilin ai dukej se parashikonte dëbimin e popullatës lokale për t’i hapur rrugë një zhvillimi luksoz bregdetar që ai e quajti “Riviera e Lindjes së Mesme”.
Plani i ri i presidentit ende thekson zhvillimin ekonomik. Ai dëshiron që Gaza të jetë një “zonë e veçantë ekonomike” me “tarifa dhe norma aksesi të preferuara”. Por tani ai specifikon se “askush nuk do detyrohet të largohet”. Madje, krejt e kundërta: ai bën thirrje për “punë, mundësi dhe shpresë” për banorët e Gazës dhe “do inkurajojë njerëzit të qëndrojnë”. Në planin afatgjatë, ai dëshiron që Izraeli të bjerë dakord për “një rrugë të besueshme drejt vetëvendosjes dhe shtetësisë palestineze”.
Nuk është vetëm e djathta që e hedh poshtë këtë ide. Pavarësisht entuziazmit të izraelitëve për planin e Trump, një sondazh i fundit i Gallup zbuloi se 63% e tyre nuk do mbështesnin një zgjidhje me dy shtete dhe se vetëm 21% mendonin se një paqe e qëndrueshme do vinte ndonjëherë. Ata janë të vetëdijshëm se shumica e banorëve të Gazës janë pasardhës të refugjatëve që ikën nga lufta që çoi në krijimin e Izraelit në vitin 1948. Ata tani janë zhvendosur sërish, brenda territorit të vogël ku kanë qenë të bllokuar për breza.
Shumë kohë para sulmeve të 7 tetorit, izraelitët kishin frikë se banorët e Gazës do kundërsulmonin. Në një fjalim në vitin 1956, shefi i shtabit të IDF-së në atë kohë, Moshe Dayan, pohoi se, në anën tjetër të fortifikimeve të Izraelit, “turma e qindra mijëra syve dhe duarve luten për momentin tonë të dobësisë, në mënyrë që të na copëtojnë”. Pikëpamje të tilla për Gazën mbeten të zakonshme, dhe izraelitët supozojnë se mjerimi që kanë shkaktuar gjatë dy viteve të fundit vetëm sa i ka përkeqësuar gjërat.
Për më tepër, imagjinojnë se ndalimi i Hamasit nga politika e Gazës, siç kërkon plani i Trump-it, do jetë shumë mirë. Hamasi u themelua në vitin 1987, por origjina e tij qëndron në shoqatat bamirëse dhe lëvizjet sociale që veprojnë në kampet e mbushura me refugjatë të Gazës. Edhe nëse Hamasi çarmatoset dhe shpërndahet, kushtet që mbështetën ngritjen e tij janë intensifikuar vetëm gjatë dy viteve të fundit.
“Rrjetet sociale të Hamasit do mbeten thellë në strukturën e rripit,” thotë një analist i inteligjencës izraelite.
“Është e kotë të mendosh se ato mund të hiqen.”
Gjithsesi, pak izraelitë kanë shumë besim te alternativa e qartë, AP-ja: vetëm 12% mbështetën kthimin e saj në Gaza në një sondazh të kryer në korrik.
Izraelitët kanë mësuar të jenë skeptikë ndaj planeve që duket se zgjidhin statusin e Gazës njëherë e përgjithmonë. Faza e parë e marrëveshjeve të Oslos, në vitin 1994, pa AP-në të merrte përsipër administrimin e territorit. Por Hamasi përmbysi AP-në atje në një grusht shteti të përgjakshëm në vitin 2007. As ndërhyrjet e përsëritura ushtarake, as sistemi i teknologjisë së lartë i vëzhgimit dhe gardheve që IDF-ja ndërtoi, nuk arritën ta izolojnë Izraelin nga Gaza.
Netanyahu duket se po i lëshon terren ambivalencës së publikut izraelit kur thotë se e pranon planin e Trump-it dhe më pas thotë gjëra që janë qartazi në kundërshtim me të, duke përfshirë se do t’i rezistojë një zgjidhjeje me dy shtete dhe se “IDF-ja do vazhdojë të mbajë të gjitha zonat kontrolluese thellë brenda Rripit”. Ai gjithashtu shpërfilli me qëllim kërkesën e Trump për të ndaluar bombardimet e Gazës ndërsa bisedimet ishin në vazhdim.
Gaza pothuajse me siguri do jetë çështja kryesore në zgjedhjet e ardhshme të Izraelit, të cilat duhet të mbahen deri në tetorin e ardhshëm. Partitë opozitare do e mbajnë Netanyahun përgjegjës, jo vetëm për dështimin në parandalimin e sulmit të 7 tetorit, por edhe për zgjatjen e luftës kur një marrëveshje e ngjashme me planin Trump mund të ishte arritur shumë më herët. Partnerët e tij aktualë të koalicionit të djathtë do e akuzojnë atë se i ka dhënë fund luftës para kohe, para se Hamasi të shkatërrohej dhe të vendosej kontrolli i plotë mbi Gazën.
Por asnjë nga palët në politikën izraelite nuk ka një plan koherent për të ardhmen e Gazës apo marrëdhënien e Izraelit me të. Pak politikanë mbështesin një zgjidhje me dy shtete ose shohin ndonjë të ardhme në bashkëpunimin me Autoritetin Palestinez (AP), edhe pse plani Trump kërkon të dyja. Me fjalë të tjera, edhe nëse Netanyahu dhe aleatët e tij të djathtë humbasin pushtetin, ka pak shanse për një qeveri të etur për të zbatuar planin Trump në tërësi.
Strategjia e shtyrjes së negociatave mbi elementet afatgjata të planit Trump dhe përqendrimi në vend të kësaj në problemet më të menjëhershme ishte e kuptueshme. Perspektiva e kthimit në shtëpi të të gjithë pengjeve menjëherë u tregua një nxitje e fuqishme për Izraelin. Presioni nga Trump duhet të sigurojë që Izraeli të mos heqë dorë nga armëpushimi.
Marrëveshje gjysmë e përfunduar
Megjithatë, nënshkrimi i një marrëveshjeje gjysmë të përfunduar mbart rreziqe. Njëri është që Trump të dështojë të ushtrojë presionin e nevojshëm, siç bëri në fillim të këtij viti. Vëmendja e tij mund të largohet ose Netanyahu mund ta bindë atë të zbutet.
Tjetri është që bisedimet e fazës së dytë të ngecin. Ato janë plot me çështje që nuk janë vetëm të ndërlikuara, por edhe të ndërthurura. Izraeli dëshiron që Hamasi të çarmatoset para tërheqjes së tij të ardhshme, por shumë në Hamas e shohin luftën e armatosur si mënyrën e vetme për të arritur shtetësinë palestineze. Megjithatë, shtetësia palestineze është e papëlqyeshme për Netanyahun dhe pasardhësit e tij më të mundshëm, veçanërisht nëse Hamasi luan ndonjë rol në zanafillën e saj. Negociatorët i përqendruan përpjekjet e tyre në ditët e para pas një lufte dyvjeçare, por konflikti izraelito-palestinez ka zgjatur për pjesën më të madhe të një shekulli pjesërisht sepse është kaq e vështirë të zbërthehen fillesat e tij të shumta.
Armëpushimi do sjellë lehtësim dhe optimizëm të madh, por kushtet e tmerrshme në Gaza do jenë të vështira për t’u rregulluar. Rindërtimi do jetë i ngadaltë. Bandat e armatosura do shtohen. Ekonomia e lulëzuar që supozohet të mbështesë një paqe më të gjerë do kërkojë vite të tëra për t’u ndërtuar, nëse materializohet ndonjëherë. Sfida për Trump do jetë të sigurojë që plani i tij të mos i japë fund thjesht një raundi luftimesh, ndërkohë që mbjell farat për raundin tjetër.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e The Economist
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
