Këshilltarët e “burrit” të fortë të ushtrisë së Pakistanit, Asim Munir, u janë afruar zyrtarëve amerikanë me një ofertë për të ndërtuar dhe drejtuar një port në Detin Arabik që mund t’i jepte Uashingtonit një pikëmbështetje në një nga rajonet më të ndjeshme në botë.
Plani i guximshëm, i parë nga Financial Times, parashikon që investitorët amerikanë të zhvillojnë qytetin bregdetar të peshkimit, Pasni, si një terminal për të transportuar mineralet e rëndësishme të Pakistanit. Pasni është vetëm 100 milje larg Iranit dhe 70 milje nga qyteti pakistanez Gwadar, i cili ka një port të mbështetur nga Kina.
Kjo nismë, e cila nuk është politikë zyrtare, pasqyron se si zyrtarët pakistanezë po eksplorojnë mënyra për të përfituar nga trazirat e gjera gjeopolitike në Azinë Jugore të muajve të fundit.
Oferta u është bërë disa zyrtarëve amerikanë dhe u shpërnda nga Munir para një takimi me Donald Trump-in në Shtëpinë e Bardhë në fund të muajit të kaluar, sipas dy këshilltarëve civilë të shefit të ushtrisë, të cilët të dy kërkuan të mos emërtoheshin. Megjithatë, një zyrtar i lartë i administratës Trump tha se presidenti amerikan dhe këshilltarët e tij nuk kishin diskutuar një propozim të tillë.
Skema është një nga disa ide të paraqitura publikisht dhe privatisht nga zyrtarët pakistanezë për të mbajtur “vrullin” me administratën Trump. Ato përfshijnë angazhimin me një sipërmarrje kripto të mbështetur nga Trump, thellimin e bashkëpunimit kundër grupit militant ISIS-K me bazë në Afganistan, miratimin e planit të tij të paqes në Gaza dhe qasjen në mineralet jetike.
Munir dhe Trump kanë krijuar atë që diplomatët amerikanë dhe pakistanezë po e quajnë “një vëllazëri” që kur presidenti amerikan mori meritat në maj për një armëpushim që i dha fund luftimeve më të rënda midis Pakistanit dhe Indisë në dekada.
Pas dy dekadash të ngrohjes së marrëdhënieve me Indinë, SHBA-ja është përplasur publikisht me Nju Delhin gjatë verës. Ndërsa India i ka hedhur poshtë pretendimet e Trump-it për përfshirje në armëpushim, Munir dhe kryeministri Shehbaz Sharif e kanë falënderuar publikisht atë dhe e kanë nominuar për Çmimin Nobel për Paqe.
Në këmbim, Trump i ka bërë lëvdata shefit të ushtrisë së Pakistanit. Pas takimit të tyre të fundit muajin e kaluar, Shtëpia e Bardhë publikoi fotografi të Munir dhe Sharif që i paraqisnin udhëheqësit amerikan një kuti me mostra mineralesh.
“E gjithë narrativa e marrëdhënies SHBA-Pakistan ndryshoi pas luftës,” tha një nga këshilltarët, i cili ka qenë i përfshirë në kontakte të pasme me rrethin e Trump për më shumë se një vit.
“Ishte shumë keq para asaj. Ne nuk i kishim kushtuar vëmendjen e duhur marrëdhënies,” tha këshilltari.
“Në dy dekadat e fundit indianët e zunë hapësirën në zbrazëtinë e krijuar.“
Porti i propozuar në Pasni do lidhej me një hekurudhë të re për të transportuar minerale nga brendësia e Pakistanit, thanë këshilltarët, në veçanti bakër dhe antimon, një përbërës thelbësor në bateri, materiale kundër zjarrit dhe raketa.
Një plan paraprak parashikonte që porti të kushtonte deri në 1.2 miliardë dollarë me një model financimi të propozuar që do ishte një përzierje e financimit federal pakistanez dhe atij të mbështetur nga SHBA-ja.
Avokatët e planit e shohin atë si një mënyrë për të ekuilibruar pozicionin e vendit në skenën globale, ndërsa kërkon të ekuilibrojë një sërë lidhjesh diplomatike me Kinën, SHBA-në, Iranin dhe Arabinë Saudite, me të cilën Islamabadi nënshkroi një pakt sigurie muajin e kaluar.
“Afërsia e Pasnit me Iranin dhe Azinë Qendrore rrit mundësitë e SHBA-së për tregti dhe siguri… Angazhimi në Pasni do barazpeshonte Gwadar-in dhe do zgjeronte ndikimin e SHBA-së në Detin Arabik dhe Azinë Qendrore,” sipas planit paraprak.
“Investimet e Kinës në Gwadar në kuadër të Nismës “Brezi dhe Rruga” ngrenë shqetësime për përdorim të dyfishtë,” shtoi ai, në një aluzion të dukshëm për shqetësimet e SHBA-së se Gwadar mund të shërbejë si bazë detare kineze, një sugjerim i mohuar nga Islamabadi dhe Pekini.
Të shtunën, një zyrtar i lartë ushtarak pakistanez tha se shefi i shtabit të ushtrisë “nuk ka këshilltarë në një kapacitet zyrtar”. Zyrtari shtoi se ideja e portit “u shfaq në diskutime private” me bizneset amerikane dhe nuk ishte “paraqitur përmes kanaleve zyrtare” dhe “mbetet një ide komerciale në pritje të shqyrtimit të duhur”.
Kina është tradicionalisht partneri më i afërt i Pakistanit, duke i ofruar një pjesë të madhe të arsenalit të saj ushtarak dhe miliarda dollarë kredi dhe investime. Pakistani përdori avionë dhe sisteme armësh të furnizuara nga Kina për të rrëzuar gjashtë avionë indianë në maj.
Plani paraprak tha se plani i Pasnit përjashtonte “vendosjen direkte”, gjë që këshilltarët thanë se nënkuptonte që porti nuk do shërbente si një bazë ushtarake amerikane.
Amerika ishte një aleat i ngushtë gjatë Luftës së Ftohtë dhe pas sulmeve terroriste të 11 shtatorit 2001 në SHBA, por lidhjet u dobësuan për shkak të mbështetjes së Pakistanit për talebanët gjatë luftës së udhëhequr nga Uashingtoni në Afganistan. Tani, ai është i etur të ripërtërijë lidhjet duke u përqendruar në investime dhe tregti.
“Unë u kam thënë udhëheqësve tanë se duhet të diversifikohemi nga Kina,” tha një nga këshilltarët pakistanezë, ndërsa mban lidhjen dekadash të vjetër me Pekinin.
“Ne nuk kemi nevojë të këshillohemi me kinezët pasi është jashtë koncesionit të Gwadar.”
Në një tregues të hershëm të interesit të SHBA-së në sektorin e mineraleve të Pakistanit, kompania me bazë në Misuri US Strategic Metals (USSM) në shtator nënshkroi një memorandum mirëkuptimi me degën inxhinierike ushtarake të Pakistanit për të rritur bashkëpunimin.
Mike Hollomon, drejtor tregtar i USSM, tha se kompania aspironte të krijonte një rafineri dhe muajin e kaluar takoi drejtorët e dy porteve kryesore të Pakistanit në dhe pranë Karaçit, si dhe një përfaqësues nga Gwadar gjatë një vizite në vendin e Azisë Jugore.
Hollomon shtoi se USSM kishte dëgjuar biseda për një projekt të mundshëm porti pranë Pasnit. Qyteti kishte një port natyror me ujë të thellë dhe mund të lidhej me hekurudhë me Reko Diq, një minierë bakri dhe ari që po zhvillohet nga Barrick Mining e Kanadasë, kështu që kishte “shumë kuptim” të ngrihej një objekt në zonë, tha ai.
“Në bisedat tona me marshallin, ai theksoi se Pakistani ka qenë një aleat i SHBA-së për një kohë të gjatë dhe mineralet janë një mënyrë për të rindezur një miqësi të fjetur,” tha Hollomon.
Në fund të muajit të kaluar, Pakistani dërgoi një ngarkesë të parë modeste me më pak se dy ton minerale të rëndësishme dhe tejet të rralla në USSM që përfshinin bakër, antimon dhe neodymium. Çmimi i antimonit është rritur ndjeshëm që kur Pekini vendosi një ndalim për shitjen e tij në SHBA në fund të vitit të kaluar.
Sektori i mineraleve të Pakistanit aktualisht kontribuon vetëm rreth 3% të PBB-së së tij, dhe pjesa më e madhe e burimeve të tij të pazhvilluara janë në provincat perëndimore të goditura nga kryengritje brutale që shkaktuan më shumë se 2,000 vdekje vitin e kaluar.
Por Hussain Abidi, kryetar i Këshillit Pakistanez për Kërkime Shkencore dhe Industri (PCSIR), tha se vendi kishte një potencial të madh mineral të pashfrytëzuar.
“Ky është një rikthim reset me Amerikën përmes lidhjeve ekonomike, në vend të vetëm lidhjeve tradicionale të sigurisë.”
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e FT
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
