Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, ka autorizuar Tony Blair-in të mbledhë mbështetje nga palët e interesuara rajonale dhe ndërkombëtare rreth propozimit të bërë nga ish-kryeministri britanik për të krijuar një organ kalimtar pas luftës për të qeverisur Rripin e Gazës derisa ai t’i dorëzohet Autoritetit Palestinez, thanë katër burime të njohura me çështjen për The Times of Israel.
Blair filloi të hartonte propozimin në muajt e parë të luftës midis Izraelit dhe grupit terrorist Hamas, duke e parashikuar atë si një plan për të ashtuquajturën “dita që vjen më pas”.
Por në muajt e fundit, propozimi është zhvilluar gjithashtu në një plan për t’i dhënë fund luftës në mënyrë efektive, pasi administrata Trump ka arritur në përfundimin se marrëveshja nga palët e interesuara kryesore në lidhje me organin që do zëvendësojë Hamasin në Gaza është thelbësore për të siguruar një armëpushim të përhershëm dhe një marrëveshje për lirimin e pengjeve, tha një zyrtar amerikan dhe një burim i dytë i njohur me çështjen.
Ndërsa përfshirja e Blair në planifikimin e Gazës pas luftës është zbuluar më parë, së bashku me pjesëmarrjen e tij në një seancë politike të Shtëpisë së Bardhë më 27 gusht mbi këtë çështje, hollësitë e propozimit të tij nuk janë publikuar deri më sot.
Jo një plan zhvendosjeje
Propozimi – një draft i zhvilluar i të cilit u mor dhe u verifikua nga The Times of Israel – parashikon krijimin e Autoritetit Ndërkombëtar Kalimtar të Gazës (GITA) së bashku me një sërë strukturash vartëse.
Raportimet e mëparshme e kanë lidhur Blair me përpjekjet që synojnë zhvendosjen e palestinezëve nga Gaza ose ndërtimin e një “Riviere Trump” në Rripin e Gazës, por propozimi aktual i ish-kryeministrit britanik nuk i përmend këto ide dhe madje parashikon krijimin e një “Njësia për Ruajtjen e të Drejtave të Pronës”, që synon të sigurojë që çdo largim vullnetar i banorëve të Gazës të mos kompromentojë të drejtën e tyre për t’u kthyer në enklavë ose për të mbajtur pronësinë e pronës.
“Ne nuk kemi një plan për të zhvendosur popullsinë e Gazës nga Gaza. Gaza është për banorët e Gazës”, tha një burim i përfshirë në diskutimet mbi planin e Blair.
Plane të tjera i janë paraqitur administratës Trump nga partitë me lidhje me ministrin e Çështjeve Strategjike, të besuarin e kryeministrit Benjamin Netanyahu, Ron Dermer, dhe nga disa individë të përfshirë në themelimin e Fondacionit Humanitar të Gazës (GHF), si dhe anëtarë të Grupit Konsultativ të Bostonit (BCG), promovuan idenë e lehtësimit ose inkurajimit të “emigrimit vullnetar” të palestinezëve nga Gaza.
Por Trump – i cili i dha legjitimitet konceptit të “emigrimit vullnetar” në shkurt kur njoftoi planin e tij për të marrë Gazën dhe për të zhvendosur përgjithmonë të gjithë popullsinë e Rripit – që atëherë është distancuar nga ideja, dhe gjatë seancës në Shtëpië e Bardhë më 27 gusht e bëri të qartë se do të zgjidhte planin e Blair, tha zyrtari amerikan.
Zyrtari amerikan vuri në dukje se ministri i Financave Bezalel Smotrich me sa duket nuk është në dijeni të këtij vendimi, pasi deklaroi të mërkurën se Rripi i Gazës është një “burim” potencial i pasurive të patundshme dhe se ai ishte në bisedime me Uashingtonin se si ta ndante enklavën bregdetare pas luftës.
Lidhja me Kushnerin
Takimi i 27 gushtit u organizua nga dhëndri i presidentit amerikan, Jared Kushner, i cili shërbeu si këshilltar i lartë gjatë mandatit të parë të Trump dhe ka mbetur i angazhuar në çështjet e Lindjes së Mesme gjatë mandatit të tij të dytë, duke këshilluar rregullisht të dërguarin special të SHBA-së, Steve Witkoff.
Ashtu si Kushner, Witkoff-it i janë dhënë një sërë portofolesh. I dërguari special i tanishëm ka punësuar staf mbështetës të kufizuar, megjithatë, dhe Kushner ka ndihmuar me planifikimin e Gazës “një ditë më pas”, pasi kjo shihet gjithnjë e më shumë si kritike për sigurimin e një marrëveshjeje për lirimin e pengjeve që i jep fund luftës.
Këtë pranverë, Kushner i ngarkoi Institutit Tony Blair për Ndryshim Global (TBI) – i cili ishte tashmë i angazhuar në këtë çështje falë lidhjeve të ish-kryeministrit britanik me udhëheqësit izraelitë, palestinezë dhe arabë – të hartonte një plan pas luftës, tha zyrtari amerikan.
Blair filloi angazhime të rregullta me zyrtarët e Trump, duke i mbajtur ata të informuar për progresin e tij ndërsa takohej me udhëheqës në gjithë rajonin dhe filloi të sqaronte hollësitë e planit të tij, tha burimi i njohur me diskutimet.
Jo përfshirje e mjaftueshme e Autoritetit Palestinez për Ramallah-un, por shumë për Jerusalemin
Ish-kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar u takua me presidentin e AP-së Mahmoud Abbas në korrik, falë presionit të Gjirit mbi Ramallah-un për t’u angazhuar me nismën, tha një diplomat arab.
Ndërsa AP-ja ka shprehur dëshirën e saj për të mbikëqyrur drejtpërdrejt organin qeverisës të pasluftës në Gaza dhe plani i Blair-it nuk arrin këtë qëllim, burimi i njohur me diskutimet tha se Ramallah është “angazhuar në mënyrë konstruktive”.
Propozimi i Blair parashikon që Autoriteti Palestinez (AP) t’i nënshtrohet reformave të rëndësishme dhe e kufizon përfshirjen e Ramallahut në GITA kryesisht në çështje bashkërendimi. Megjithatë, Autoriteti Palestinez përmendet në mënyrë të qartë në të gjithë planin, i cili parashikon “unifikimin përfundimtar të të gjithë territorit palestinez nën Autoritetin Palestinez”.
Edhe pse ky është një zhvillim që Netanyahu e ka luftuar ashpër dhe është përpjekur ta parandalojë, burimi i njohur me diskutimet tha se Izraeli është angazhuar në mënyrë konstruktive me përpjekjet e Blair.
Megjithatë, diplomati arab shprehu pak më shumë skepticizëm, duke pretenduar se Netanyahu ka një histori të dërgimit të Dermerit për t’u angazhuar në çështje të tilla të ndjeshme, dhe më pas i ka penguar ato para se të materializohen, në mënyrë që të mbajë të paprekur koalicionin e tij, përfshirë krahun e tij të partive të djathta.
Goditja në Doha prish përpjekjet për të përfshirë “Johnny”-n
Megjithatë, Trump-it i la pështypje të madhe nisma e Blair dhe i tha atij të përfshinte “Johnny”, tha zyrtari amerikan, duke kujtuar nofkën që Trump përdori për t’iu referuar Princit të Kurorës Saudite Mohammed bin Salman gjatë takimit të 27 gushtit në Shtëpinë e Bardhë.
SHBA-të e shohin Arabinë Saudite si një nga lojtarët më kritikë kur bëhet fjalë për rindërtimin e pasluftës, me ndikim të mjaftueshëm për të përfshirë pjesën tjetër të rajonit.
Ndërsa Trump i dha Blair bekimin e tij, ai gjithashtu i dha atij një dritare dyjavore për të siguruar mbështetje rajonale për planin, tha zyrtari amerikan.
Ky afat ka skaduar që atëherë, por periudha kohore është diçka që presidenti e ka shpallur herë pas here pa e respektuar atë.
Gjatë asaj periudhe, Blair u pengua gjithashtu nga ndalimi i vizave nga SHBA-të kundër zyrtarëve të lartë të AP-së. Ky vendim çoi në vonesa në disa nga takimet e kryeministrit britanik me zyrtarët e Gjirit, të cilët nuk donin të shiheshin si mbështetës të vendimit të administratës, duke u takuar menjëherë me një të dërguar efektiv të Trump menjëherë pas kësaj, tha diplomati arab.
Edhe më dëmtuese për përpjekjet e Blair ishte sulmi i Izraelit më 9 shtator kundër udhëheqësve të Hamasit në Doha, tha burimi i njohur me diskutimet.
Ish-kryeministri britanik kishte qenë duke u angazhuar me Egjiptin dhe Katarin për të bindur grupin terrorist që të mos e pengonte planin, tha burimi, duke shtuar se ndërsa përpjekja e Blair u pengua përkohësisht nga sulmi izraelit, angazhimi ka rifilluar që atëherë.
“Nuk kemi javë, kemi ditë”
Sulmi në Doha nxori në pah gjithashtu atë që mund të jetë një nga pengesat kryesore me të cilat përballet Blair në përpjekjen për t’ia shitur planin e tij Izraelit.
Ndërsa Netanyahu thotë se sulmi kishte për qëllim t’i dërgonte një mesazh udhëheqjes së Hamasit — madje edhe atyre të përfshirë në negociatat për pengjet — duke theksuar se Izraeli do t’i lajë hesapet me të gjithë ata, një qëllim i dukshëm i planit të Blair është neutralizimi i grupit terrorist përmes mjeteve joushtarake.
Krahas krijimit të një alternative ndaj Hamasit përmes GITA-s, plani gjithashtu i referohet në mënyrë të qartë konceptit të “çarmatimit, çmobilizimit dhe riintegrimit” ose DDR.
Sekretari i Shtetit i SHBA-së, Marco Rubio, mund të ketë qenë duke iu referuar pikërisht kësaj ideje kur tha gjatë një konference për shtyp me Netanyahun në Jerusalem se “Hamasi nuk mund të vazhdojë të ekzistojë më si një element i armatosur”, në krahasim me pohimin se grupi terrorist nuk duhet të ekzistojë fare, gjë që ka qenë ideja e kryeministrit izraelit.
Ndërkohë, diplomati arab tha se Blair përballet gjithashtu me një betejë të vështirë për të bindur Riadin dhe palët e tjera të interesuara rajonale, pasi ata po e kushtëzojnë mbështetjen e tyre me planin që përmban krijimin e një rruge të pakthyeshme drejt një shteti të ardhshëm palestinez – një ide e urryer prej kohësh nga Netanyahu dhe partnerët e tij të koalicionit të djathtë.
Rruga e lartpërmendur është një nga një listë parimesh që palët e interesuara arabe po kërkojnë të përfshihen në çdo plan që u kërkohet të financojnë, tha diplomati arab.
Megjithatë, burimi i përfshirë në diskutime tha se Blair ka bërë përparime me palët e interesuara rajonale dhe po nxiton për të çuar përpara planin e tij brenda një afati të shkurtër kohor.
“Nuk kemi muaj ose javë. Kemi ditë”, tha burimi.
Çfarë përfshihet në plan?
Propozimi i Blair parashikon që GITA të krijohet me anë të një rezolute të Këshillit të Sigurimit të OKB-së.
GITA do shërbejë si “autoriteti suprem politik dhe ligjor për Gazën gjatë periudhës kalimtare”, thuhet në draftin e zhvilluar të planit të siguruar nga The Times of Israel.
GITA do ketë një bord të përbërë nga shtatë deri në dhjetë anëtarë, i cili do të përfshijë “të paktën një përfaqësues të kualifikuar palestinez (potencialisht nga sektori i biznesit ose i sigurisë)”, një zyrtar të lartë të OKB-së, figura kryesore ndërkombëtare me përvojë ekzekutive ose financiare dhe një “përfaqësim të fortë të anëtarëve myslimanë” për të rritur legjitimitetin rajonal dhe besueshmërinë kulturore.
Bordi do ngarkohet me “nxjerrjen e vendimeve të detyrueshme, miratimin e legjislacionit dhe emërimeve dhe ofrimin e drejtimit strategjik”, ndërsa raporton në Këshillin e Sigurimit të OKB-së.
Kryetari i bordit do emërohet me konsensus ndërkombëtar dhe do marrë miratimin e Këshillit të Sigurimit të OKB-së. Kryetari do udhëheqë angazhimin dhe diplomacinë e jashtme të GITA-s dhe do përcaktojë drejtimin politik të organit, duke u bashkërenduar ngushtë me AP-në, thuhet në dokument.
Kryetari i bordit të GITA-s do ketë një staf mbështetës prej deri në 25 personash që do shërbejnë në “sekretariatin strategjik”.
Plani parashikon gjithashtu krijimin e një Njësie Mbrojtëse Ekzekutive “të përbërë nga personel elitar nga kontribues arabë dhe ndërkombëtarë” për të mbrojtur udhëheqjen e GITA-s.
Një “Sekretariat Ekzekutiv” do ulet nën GITA-n dhe do shërbejë si qendra administrative dhe krahu zbatues i këtij të fundit, ndërsa mbikëqyr drejtpërdrejt Autoritetin Ekzekutiv Palestinez (PEA).
Organi i fundit është ajo që shpesh është referuar si komiteti i teknokratëve të pavarur palestinezë që do jenë përgjegjës për administrimin e Gazës pas luftës.
Bashkërendimi i AP-së
Një grup prej pesë komisionerësh do t’i raportojë Sekretariatit Ekzekutiv, të cilët do të mbikëqyrin fushat kryesore të qeverisjes së Gazës: çështjet humanitare, rindërtimin, legjislacionin dhe çështjet ligjore, sigurinë dhe bashkërendimin e AP-së.
Vlen të përmendet se plani përcakton se komisioneri që mbikëqyr çështjet humanitare do jetë përgjegjës për bashkërendimin me agjencitë humanitare, përfshirë Fondacionin Humanitar të Gazës, të cilin disa palë të interesuara arabe kanë kërkuar ta shpërbëjnë.
Sa i përket komisionerit të bashkërendimit të AP-së, plani parashikon që qëllimi i zyrës së tyre të jetë “të sigurojë që vendimet e GITA-s dhe ato të AP-së, për aq sa është e mundur, të jenë në përputhje dhe në përputhje me bashkimin përfundimtar të të gjithë territorit palestinez nën AP-në”.
Komisioneri gjithashtu do “ndjekë përpjekjet e reformës së AP-së në bashkërendim me donatorët ndërkombëtarë, institucionet financiare dhe partnerët arabë të angazhuar në zhvillimin institucional palestinez”.
Burimi i përfshirë në diskutime theksoi se reformat që plani i Blair pret nga AP-ja “nuk janë kozmetike” dhe se një pjesë e arsyes pse nuk ka një afat kohor të caktuar që GITA t’ia dorëzojë autoritetin e Gazës AP-së është se procesi është “i bazuar në performancë”.
Megjithatë, burimi sqaroi se afati kohor do jetë disa vjet, “jo dhjetë”.
Plani parashikon krijimin e Autoritetit të Promovimit të Investimeve dhe Zhvillimit Ekonomik në Gaza për të siguruar investime për GITA-n dhe rindërtimin e Gazës. Do jetë një “autoritet i drejtuar nga biznesi, i udhëhequr nga profesionistë të biznesit dhe i ngarkuar me gjenerimin e projekteve të investueshme me kthime reale financiare”.
Do krijohet një organ i veçantë për të siguruar dhe shpërndarë grante qeveritare.
Gjithashtu, Autoriteti Ekzekutiv Palestinez do raportojë te GITA dhe Sekretariati i saj Ekzekutiv, i cili do të ndërveprojë më drejtpërdrejt me palestinezët duke ofruar shërbime “përmes një administrate jopartiake dhe profesionale”.
PEA do drejtohet nga një shef i emëruar zyrtarisht nga bordi i GITA-s dhe do jetë përgjegjës për mbikëqyrjen e një sërë ministrish teknokratike, duke përfshirë shëndetësinë, arsimin, financat, infrastrukturën, çështjet gjyqësore dhe mirëqenien.
Gjithashtu, PEA-së do t’i raportojnë edhe komunat e Gazës, të cilat do jenë përgjegjëse për ofrimin e shërbimeve në nivel lokal; një forcë policore civile e Gazës e përbërë nga oficerë “të rekrutuar në nivel kombëtar, të verifikuar profesionalisht dhe jopartiakë” të ngarkuar me ruajtjen e rendit publik dhe mbrojtjen e civilëve; një bord gjyqësor i kryesuar nga një jurist arab i cili do mbikëqyrë gjykatat dhe zyrën e prokurorisë publike të Gazës; dhe “Njësia e Ruajtjes së të Drejtave të Pronës” e lartpërmendur.
Parandalimi i ringjalljes së Hamasit
Forcën policore civile do ta mbështesë “Forca Ndërkombëtare e Stabilizimit (ISF) – një forcë sigurie shumëkombëshe me mandat ndërkombëtar, e krijuar për të siguruar stabilitet strategjik dhe mbrojtje operacionale në Gaza gjatë periudhës kalimtare”.
“Ajo siguron integritetin kufitar, pengon ringjalljen e grupeve të armatosura, mbron operacionet humanitare dhe të rindërtimit dhe mbështet zbatimin e ligjit lokal përmes koordinimit – jo zëvendësimit”, thuhet në plan.
Në një referencë të dukshme ndaj detyrës së saj për të luftuar mbetjet e Hamasit, plani thotë se ISF do “kryejë operacione të synuara për të parandaluar ringjalljen e grupeve të armatosura, për të ndërprerë kontrabandën e armëve dhe për të neutralizuar kërcënimet asimetrike ndaj rendit publik dhe funksioneve institucionale”.
Në një aneks mbi kostot e GITA-s, plani shpjegon se buxheti do zgjerohet çdo vit, ndërsa organi i ri qeverisës gradualisht do fillojë operacione në të gjithë Rripin e Gazës.
Buxheti i vitit të parë është vendosur në 90 milionë dollarë, i vitit të dytë në 135 milionë dollarë dhe i vitit të tretë në 164 milionë dollarë. Shifrat nuk përfshijnë kostot e ISF-së dhe ndihmën humanitare, megjithatë, dhe burimi i njohur me diskutimet tha se vlerësimet ishin konservative.
Si do përfundojë lufta
Ndërkohë që plani i Blair nuk është i vetmi plan për menaxhimin e Gazës pas luftës, duket se është propozimi i vetëm që ka siguruar mbështetjen e SHBA-së. Megjithatë, burimi i përfshirë në diskutime pranoi se nuk mund të konsiderohet një plan i SHBA-së derisa Trump ta thotë publikisht këtë.
Dokumenti gjithashtu ka kaluar nëpër disa raunde redaktimesh që kur u mor nga The Times of Israel, pasi Blair vazhdon të marrë reagime nga palët e interesuara, tha burimi.
“Mënyra për t’i dhënë fund luftës është që palët e interesuara rajonale të bien dakord mbi parimet se si do qeveriset Gaza më pas në një mënyrë që Hamasi të mos jetë i përfshirë dhe i paarmatosur dhe i paaftë për të rifituar pushtetin”, tha burimi.
“Kjo mund të ndodhë vetëm nëse ka një strukturë të re qeverisëse në Gaza me një forcë serioze sigurie nga bashkësia ndërkombëtare. Kjo nuk mund të jetë AP në fillim. AP do jetë një partner. Ata do të konsultohen dhe do bashkërendohen, por nuk do jenë ata që do menaxhojnë Gazën që në ditën e parë. Kjo do të ndodhë më vonë pasi të reformohen”, shtoi burimi.
Zyra e Blair nuk pranoi të komentojë mbi të dhënat e këtij lajmi.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Times of Israel
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
