Një furnizim i qëndrueshëm me naftë nga Irani para Republikës Islamike siguronte që Izraeli të prekeshte më pak nga embargoja arabe e viteve 1970, megjithatë kriza energjetike solli inflacion të lartë; vështrime të drejtpërdrejta mbi tituj, vendime dhe debate që formësuan atë epokë.
Duket si fantazi sot, por ekzistoi një kohë kur Irani mbajti anën e Izraelit dhe ndihmoi në sigurimin e energjisë së nevojshme. Që nga themelimi i shtetit, Izraeli përballej me vështirësi në sigurimin e furnizimeve të besueshme me naftë kryesisht për shkak të embargos së Lidhjes Arabe dhe kërkesave të ripërtereshta për kompanitë ndërkombëtare që të ndërprisnin çdo lidhje me Izraelin.
Bashkimi Sovjetik fillimisht furnizoi Izraelin me naftë, por nën presion të shteteve arabe, pas Luftës së Suezit në 1956, ndërpreu kontratat me të.
Nga viti 1957 deri në 1979, Irani u bë shpëtimtar i pazëvendësueshëm i Izraelit për furnizime nafte bashkë me Meksikën dhe Norvegjinë duke siguruar dërgesa të rregullta. Vetëm në vitin 1973 pati ndërprerje të vogla, gjatë Luftës së Kipurit.
Megjithatë, kur Shah-u u rrëzua dhe Ayatollah Khomeini erdhi në pushtet, kjo linjë energjie përfundoi pa kthim.
Kriza globale e energjisë në vitin 1973
Lufta e Kipurit (1973) shënoi fillimin e një krize më të gjerë energjetike globale. Në hakmarrje për mbështetjen perëndimore ndaj Izraelit, vendet arabe imponuan embargo nafte që tronditi botën.
Mediat e asaj kohe reflektonin tensionet e mëdha:
- 4 nëntor 1973 – Titulli në “Yedioth Ahronoth”: “Arabët mblidhen për të vendosur: kush do të marrë naftë — dhe kush jo. Arabia Saudite, pionierja e luftës me naftë, ka deklaruar se do t’i ndalojë furnizimet çdo vendi që transferon karburant ose nënprodukte të tij te SHBA-ja. Çmimet në Amerikë janë ngritur ndjeshëm e mungesat frikësojnë për festat e Krishtlindjes…”.
- 21 nëntor 1973 – “Shtetet e Tregut të Përbashkët duken gati të furnizojnë Holandën ‘nën tavolinë’. Ministrat evropianë po hartojnë një pozicion të ri për krizën në Lindjen e Mesme…” Arabët thanë: “Do të tregojmë mëshirë ndaj Holandës nëse kundërshton politikën izraelite të pushtimit…”.
- 22 nëntor 1973 – Mbreti Faisal i Arabisë Saudite i tha Henry Kissinger-it: “Presidenti Nixon duhet të deklarojë mbështetje për tërheqjen izraelite. Embargoja do të vazhdojë deri në zgjidhjen e çështjes palestineze dhe të Jerusalemit.”.
- Dhjetor 1973 – Gjermania Perëndimore ndaloi lëvizjen e makinave të dielave për shkak të mungesave, ndërsa në samitet europiane arabët vazhduan të kërkonin kushtëzime në këmbim të naftës .
Përmbledhje ndërkombëtare
Embargoja shkaktoi një recesion global: furnizimi ra, kërkesa u rrit, dhe çmimet u ngritën fillimisht me dhjetëra për qind, pastaj me qindra për qind .
Operacionet industriale dhe transporti u ndërruan rrënjësisht; u zgjuan politikat për energji alternative: bërthamore, të gjelbërta dhe burime të ripërtëritshme. U krijuan edhe rezervat strategjike nafte dhe u themelua Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë për koordinim global.
Në atë kontekst, për Izraelin, fakte historike si “Operacioni Nickel Grass” ilustrojnë përpjekjet e fuqishme ushtarake dhe diplomatike për të kompensuar mungesën energjetike .
VINI RE: Ky artikull është pronësi intelektuale e Ynetnews
