Parqe të mbushura me ujë, nënkalime nën ujë dhe rrugë të mbuluara nga uji deri në gju – Singapori, një vend thuajse nën nivelin e detit nuk është i panjohur me atë që ekspertët e quajnë “përmbytje bezdisëse”, të cilat, megjithëse të rënda, nuk përbëjnë një kërcënim të madh për njerëzit ose pronën. Por në një komb të vogël ishullor që krenohet me planifikimin afatgjatë, përmbytjet e fundit konsiderohen një paralajmërues i gjërave shumë më të këqija që mund të vijnë në të ardhmen.
Qyteti-shtet i Azisë Juglindore vlerëson se detet përreth mund të rriten me 1.15 metra deri në fund të këtij shekulli. Në një “skenar më të frikshëm”, ato mund të rriten deri në 2 metra deri në vitin 2150, sipas parashikimeve të fundit të qeverisë. I kombinuar me baticat e skajshme të larta dhe stuhitë, nivelet e detit ndonjëherë mund të tejkalojnë ato të sotmet deri në 5 metra, që është një lartësi më e madhe se rreth 30% e Singaporit.
Zgjidhja e propozuar? Një varg ishujsh artificialë të banueshëm me gjatësi 13 kilometra që do shërbejnë edhe si një mur deti që mbron gjithë bregdetin juglindor të vendit me gjerësi 50 kilometra.
I quajtur “Long Island” – një titull i përkohshëm tani për tani – projekti ka të ngjarë të kërkojë dekada dhe miliarda dollarë për t’u përfunduar. Plani parashikon rikuperimin e rreth 5 milionë katrorëve tokë (dy herë e gjysmë më e madhe se Parku Qendror i Nju Jorkut) nga Ngushtica e Singaporit.
Ideja daton që nga fillimi i viteve 1990, megjithëse ka fituar një vrull të konsiderueshëm vitet e fundit. Në vitin 2023, agjencia e planifikimit urban të Singaporit, Autoriteti i Rindërtimit Urban (URA), zbuloi një plan fillestar që përfshinte tre pjesë toke të lidhura nga porta baticash dhe stacione pompimi.
Studimet inxhinierike dhe mjedisore janë duke u zhvilluar, që do të thotë se forma dhe pozicioni i ishujve mbeten subjekt i ndryshimit. Por duket se ka pak dyshim midis zyrtarëve se planet, në një formë apo në një tjetër, do zbatohen më vonë këtë shekull.
“Është një propozim shumë ambicioz,” tha Adam Switzer, një profesor i shkencës bregdetare në Shkollën Aziatike të Mjedisit në Universitetin Teknologjik Nanyang (NTU) të Singaporit.
“Dhe është me të vërtetë një dëshmi e mënyrës se si Singapori e merr në konsideratë planifikimin afatgjatë për pothuajse gjithçka që bën.”
Më shumë se mbrojtje bregdetare
Zyrtarët e Singaporit thonë se ata morën në konsideratë një mur deti bazik, por donin të ruanin qasjen e banorëve në bregdet. Plani i URA-s do krijonte mbi 19 kilometra parqe të reja bregdetare, me tokë gjithashtu të mundshme për përdorim banesor, rekreativ dhe tregtar.
Lee Sze Teck, një këshilltar në firmën e pasurive të patundshme Huttons Asia me seli në Singapor, i tha CNN-së nëpërmjet email-it se Long Island ofron “potencialin për të ndërtuar midis 30,000 dhe 60,000 shtëpi” si në projekte banimi të ulëta ashtu edhe të larta.
Toka në Singapor, një nga tregjet më të shtrenjta të pronave në botë, është e njohur për mungesën e saj. Si e tillë, krijimi i hapësirës për strehim siguron që projekti “mund t’i shërbejë komunitetit në një sërë mënyrash të ndryshme”, tha Switzer i NTU-së.
Dhe ekziston një tjetër dobësi gjeografik, që rregullohet nga propozimi: mungesa e ujit në Singapor.
Pavarësisht klimës tropikale dhe investimeve të mëdha në impiantet e shkripëzimit, vendi është mbështetur prej kohësh në ujin e importuar (të transportuar përtej kufirit nga lumi Johor i Malajzisë fqinje) për të përmbushur kërkesën. Por mes pakënaqësisë së vijueshme midis zyrtarëve malajzianë për marrëveshjen dhjetëvjeçare – dhe me përdorimin e ujit të Singaporit që pritet të dyfishohet deri në vitin 2065 – vetëmjaftueshmëria është një përparësi gjeopolitike.
Duke u lidhur me kontinentin në secilin skaj, Long Island do krijonte një rezervuar të ri të madh, duke bllokuar ujë të ëmbël që në të kundërt do shkarkohej në det. Sëitzer, i cili këshillon agjencitë qeveritare, por nuk është i përfshirë drejtpërdrejt në projekt, tha se propozimi mund të japë një “kontribut të madh” në nevojat në rritje të ujit të Singaporit.
“Qeveria po kërkon sa më shumë përfitime të jetë e mundur. Nuk ka të bëjë vetëm me mbrojtjen bregdetare.” – tha ai.
Përgatitja e vendit për të ardhmen
Zyrtarët thonë se presin që Long Island do duhet “disa dekada” për t’u planifikuar, projektuar dhe zbatuar. Pasi toka të rikuperohet, do duhen vite, apo edhe dekada, para se të jetë vendosur mjaftueshëm për të ndërtuar mbi të.
Qeveria e Singaporit po e mbështet Long Island si një tregues të vizionit të saj afatgjatë – një temë e zakonshme në politikën e ishullit.
(Babai themelues i vendit dhe kryeministri i parë, Lee Kuan Yew, tha në mënyrë të famshme: “Unë nuk po bëj llogari për mandatin e ardhshëm…Po llogaris në terma të brezit të ardhshëm; në terma të 100 viteve të ardhshme; në terma të përjetësisë.”)
Djali më i madh i Lee dhe më vonë kryeministri, Lee Hsien Loong, tha në vitin 2019 se mbrojtja e vendit nga rritja e nivelit të deteve mund të kërkojë 100 miliardë dollarë të Singaporit (78 miliardë dollarë amerikanë) gjatë shekullit të ardhshëm. Më herët këtë vit, partia e tij në pushtet, Partia e Veprimit Popullor – e cila ka fituar të gjitha zgjedhjet që nga pavarësia e Singaporit në vitin 1965 – e paraqiti Long Islandin në mënyrë të spikatur në manifestin e saj zgjedhor, me pasardhësin e Lee-t më të ri, Lawrence Wong, i cili gjithashtu e mbështeti personalisht projektin.
Bonifikimi i tokës ka qenë gjithmonë qendror në përpjekjet e Singaporit për të siguruar të ardhmen. Sipërfaqja totale e vendit është, sot, 25% më e madhe se kur kolonialisti Sir Stamford Raffles e themeloi atë si një pikë tregtare për Kompaninë Britanike të Indisë Lindore në fillim të shekullit të 19-të. Në të vërtetë, bregdeti mbi të cilin do ndërtohet Long Island u bonifikua vetë gjatë të ashtuquajturit “Bonifikimi i Madh” i viteve 1960 dhe 1970, kur pothuajse 6 milje katrorë tokë e re, duke përfshirë një shtrirje të gjatë plazhi, u krijuan në lindje të vendit.
Megjithatë, bonifikimi i tokës vjen me sfidat e veta politike dhe mjedisore. Procesi kërkon sasi të mëdha mbushjeje (Long Island do kishte nevojë për 240 milionë metër kub) e cila tradicionalisht përbëhet nga rërë e importuar. Por eksportuesit kryesorë të Azisë Juglindore, Indonezia, Malajzia, Kamboxhia dhe Vietnami, të gjithë në kohë të ndryshme kanë ndaluar eksportet e rërës, duke përmendur shqetësime mjedisore mbi gërmimin e saj.
Singapori aktualisht po eksploron alternativa që do zvogëlonin varësinë nga fqinjët e tij. Hulumtimet janë duke u zhvilluar, për shembull, për të parë nëse hiri nga deponitë e djegura mund të përdoret, së bashku me tokën dhe mbeturinat e ndërtimit.
Ndërkohë, Shoqëria e Natyrës e Singaporit ka shprehur një sërë shqetësimesh mjedisore, duke përfshirë ndikimin e bonifikimit të tokës në gaforret e zonës, breshkat skifter dhe zogjtë malajzianë.
“Një pamje shumë më e gjerë”
Disa vende të tjera të ulëta po – ose po shqyrtojnë – përdorimin e bonifikimit të tokës për të zbutur efektet e ndryshimeve klimatike.
Propozimi i Indonezisë për një mur gjigant detar që mbron kryeqytetin e saj, Xhakartën, mbetet i zhytur në debate të nxehta politike më shumë se një dekadë pasi u zbuluan planet e para. Tailanda dhe Maldivet janë ndër vendet e tjera që kanë sugjeruar ndërtimin e ishujve si përgjigje ndaj rritjes së nivelit të detit.
Në Danimarkë, ndërtimi i një gadishulli artificial prej 271 hektarësh që mbron kryeqytetin, Kopenhagenin, nga përmbytjet filloi në vitin 2022, megjithëse është ende subjekt i protestave të vazhdueshme.
Në të kundërt, deri tani ka pasur pak kundërshtime të rëndësishme ndaj Long Island të Singaporit. Rezistenca ndaj përmbytjeve duket të jetë një përparësi në një vend që ka shpenzuar 2.5 miliardë dollarë Singapori (1.9 miliardë dollarë) për të përmirësuar infrastrukturën e tij të kullimit që nga viti 2011.
Skema mund të jetë shembulli i rezistencës, por Switzer i NTU tha se strategjia më e gjerë mund të përfshijë gjithçka, nga riorganizimi i sedimenteve deri te “zgjidhjet e bazuara në natyrë”, si ndërtimi i shtretërve të gocave të detit ose zgjerimi i mangrovave dhe shkëmbinjve nënujorë në det të hapur.
“Long Island është vetëm një pjesë e një tabloje shumë, shumë më të madhe”, shtoi ai.
VINI RE: Ky material është pronësi inteleketuale e CNN
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
