“Në bisedat që zhvilluam pas 7 tetorit me terroristët e Hamasit në burg, disa prej tyre thanë se u ishte e qartë se sulmi që Yahya Sinwar e kishte planifikuar me vite do kryhej përfundimisht, por askush nuk i pyeti kurrë për këtë”, thotë një zyrtar i lartë në Shërbimin e Burgjeve të Izraelit (IPS).
“Disa e njihnin personalisht Sinwarin dhe dëshmuan se skenari i përgjakshëm ishte thellësisht i rrënjosur në botëkuptimin e tij dhe shihej si një mision jetësor. Ata thanë se asgjë – as diplomacia, as stimujt ekonomikë – nuk mund ta kishte penguar atë.
“Është mjaft e habitshme,” shton oficeri, “që Sinwar kaloi 23 vjet në burg, por askush nuk kreu kurrë një profil të thellë psikologjik ose të personalitetit të tij. Kjo mund të kishte ndihmuar në identifikimin e farave të shkatërrimit që ai më vonë lëshoi.”
Këto zbulime nxjerrin në pah rolin unik të IPS-së – dhe inteligjencën e gjerë, shpesh të anashkaluar që mbledh.
“Ndryshe nga agjencitë e tjera që vëzhgojnë armikun nga larg ose përmes takimeve të fshehta, ne jemi në kontakt të drejtpërdrejtë dhe të vijueshëm me një rezervuar të madh armiqsh,” shpjegon një zyrtar tjetër i IPS-së.
“Sapo një i burgosur çohet në qeli , kontakti i tij me oficerët e inteligjencës që e arrestuan ose e morën në pyetje bëhet i kufizuar. Në atë pikë, ne ndërhyjmë.”
Burgu, vëren ai, bëhet një mikrokozmos i shoqërisë palestineze.
“Aty keni të burgosur nga të gjitha moshat, fraksionet dhe sektorët. Përtej informacionit mbi komplotet terroriste dhe vendimet operative, bisedat me dhe midis të burgosurve zbulojnë shumë për ndjenjën publike në rrugët palestineze.”
Këto mësime kanë çuar në reflektim të thellë të brendshëm brenda IPS-së që nga masakra e 7 tetorit.
“Ne dështuam kaq keq – jo vetëm që nuk kishim njohuri paraprake për planet e Hamasit për 7 tetorin, por askush nuk e priste këtë. Askush nuk na tha, ‘ju dështuat’, sepse askush nuk supozoi se do kishim inteligjencë që në fillim – edhe pse ne mbajmë një numër të madh terroristësh të Hamasit.”
Ky pranim i hapur erdhi nga Komisioneri i atëhershëm i Policisë (IPS), Kobi Yaakobi, në një fjalim drejtuar oficerëve të burgut në maj 2024. Kjo shënoi fillimin e një fushate gjithëpërfshirëse reformash që synonte shndërrimin e shërbimit nga një sistem kontrolli në një organizatë sigurie të plotë.
Në zemër të reformës është një krah i përforcuar i inteligjencës, tani i përmirësuar nga një divizion në një drejtori të udhëhequr nga një oficer me gradë komisioneri. Personeli është zgjeruar, me rekrutë nga Inteligjenca e IDF-së, Shin Bet dhe policia. Janë krijuar role të reja dhe një qëllim qendror trajnimi është rrjedhshmëria në arabisht – një mjet jetësor si për ndërveprimin e përditshëm ashtu edhe për deshifrimin e mendësisë së të burgosurve.
Më pak të mitur
Inteligjenca e IPS-së tani është plotësisht e integruar me agjencitë kombëtare. Përfaqësuesit e saj ulen në tavolinat kryesore të vendimmarrjes dhe vlerësimit.
“Perceptimi mbizotërues dikur ishte se burgu izolon terroristët dhe ngrin ndikimin e tyre”, thotë një figurë e lartë.
“Por në të vërtetë, zhvillimi, planifikimi dhe veprimtaria politike vijojnë. Disa hynë në burg si terroristë të rinj dhe dolën si udhëheqës në nivel kombëtar. Në shoqërinë palestineze, koha e gjatë në burg shihet si një simbol nderi.”
Për dekada të tëra, burgjet kanë shërbyer si inkubatorë ku të burgosurit zhvilluan diskutime strategjike, morën pjesë në procese politike dhe formësuan politikat e organizatave të tyre. Ata gjithashtu zhvilluan dhe ndanë taktika – veçanërisht në lidhje me rezistencën ndaj marrjes në pyetje – dhe mbajtën të mësuarit e vijueshëm rreth shoqërisë izraelite. Sinwar, për shembull, mësoi rrjedhshëm hebraisht, lexoi biografi izraelite dhe ndoqi median dhe diskursin publik.
Ky realitet ndryshoi në mënyrë dramatike pas 7 tetorit. IPS, ashtu si establishmenti më i gjerë i mbrojtjes, kishte vepruar sipas një politike të përmbajtjes dhe qetësisë: t’u jepte të burgosurve njëfarë autonomie në emër të ruajtjes së rendit. Por jo më. Mensa dhe televizorë në qeli janë eliminuar.
Transfertat e parave janë të kufizuara. Furnizimi me energji elektrike dhe ujë është i kufizuar. Vizitat e avokatëve – shpesh të përdorura për të kaluar mesazhe – tani kontrollohen rreptësisht. Kontrollet intensive të qelive, veçanërisht për telefonat e kontrabanduar, janë bërë rutinë.
Këto kushte më të ashpra kanë çuar në një rënie të arrestimeve, veçanërisht midis të miturve që më parë kërkonin burgosje për të përfunduar provimet e shkollës përmes telefonit dhe për të aksesuar bursat e Autoritetit Palestinez. Sot, rreth 11,000 të paraburgosur të sigurisë mbahen në Izrael – prej tyre, vetëm rreth 1,000 janë të burgosur të dënuar. Afërsisht 3,000 janë nga Gaza, shumica e të kapur pas 7 tetorit. Rreth 250 konsiderohen se kanë “gjak në duar”, nga 550 para marrëveshjeve të fundit të pengjeve për të burgosur.
Hamasi mbetet fokusi kryesor për inteligjencën e IPS-së, jo vetëm për të mbledhur informacion, por edhe për të parandaluar grupin të veprojë brenda burgjeve. Terroristët e lartë izolohen, transferohen shpesh dhe përzihen në qeli të përbashkëta me rivalët, veçanërisht nga Fatah. Sistemi i hershëm i përfaqësuesve të të burgosurve që lidheshin me zyrtarët e IPS-së është çmontuar, duke eliminuar strukturën udhëheqëse të burgjeve të Hamasit, e cila dikur përfshinte figura si Abbas al-Sayed, truri i bombardimit të Park Hotel në vitin 2002.
Ndryshimi në dinamikën e burgjeve
Ndryshimi i ekuilibrit të brendshëm të Hamasit është i dukshëm pas hekurave. Udhëheqësit e lartë të Gazës që vranë figura të Bregut Perëndimor dhe të diasporës kanë fituar ndikim. Pothuajse e gjithë udhëheqja e Hamasit në Bregun Perëndimor tani është e burgosur në Izrael, përfshirë ligjvënës dhe ish-ministra.
Një nga figurat kryesore është Mohammad Jamal Natsha i Hebronit, një parlamentar i arrestuar në mars për drejtimin e një rrjeti të gjerë terrorist. I vetmi udhëheqës i mbetur (dhe relativisht i margjinalizuar) i Gazës që është ende aktiv në burg është Hassan Salameh, i burgosur që nga viti 1996 për orkestrimin e bombardimeve vdekjeprurëse në mesin e viteve 1990.
“Një nga misionet tona kryesore është të gjurmojmë krahët e Hamasit”, thotë një oficer i lartë i IPS-së.
“Kjo mbikëqyrje vijon edhe pas lirimit të tyre, sepse një i burgosur mund të largohet nga burgu – por burgu nuk e lë atë.”
Ish-të burgosurit si Sinwar shpesh punojnë pa pushim për të liruar shokët e tyre, duke përdorur platforma si Klubi i të Burgosurve Palestinezë për të përhapur propagandë anti-Izrael dhe për të mbledhur fonde. Një shembull është Abd al-Nasser Issa, një terrorist i Hamasit nga kampi i refugjatëve Balata i cili shërbeu 30 vjet para lirimit të tij në shkurt.
Një terrorist i nivelit të mesëm kur u burgos, ai u shfaq si një udhëheqës i vjetër. Duke folur rrjedhshëm hebraisht dhe duke mbajtur një diplomë master në studime demokracie, Issa publikoi kërkime ndërsa ishte i burgosur. Ai tani shërben në udhëheqjen e Hamasit në Bregun Perëndimor, duke vepruar nga Turqia.
Në një podcast të kohëve të fundit, Issa u pyet: “Tridhjetë vjet burg nuk ishin të mjaftueshme? A nuk doni të qetësoheni pranë detit?”
Ai u përgjigj: “Do ta shijoj jetën – por në të njëjtën kohë, lufta duhet të vijojë derisa të burgosurit të jenë të lirë.”
Midis fraksioneve të tjera, asnjë grup nuk ushtron ndikim të krahasueshëm në burg. Një përjashtim është Marëan Barghouti i Fatah, i cili ka vuajtur pesë dënime të përjetshme që nga viti 2002. Ai vazhdimisht del në sondazhe si favorit në zgjedhjet e ardhshme presidenciale palestineze.
“Ne e izolojmë Barghoutin për ta penguar atë të udhëheqë veprimtari politike ose të ushtrojë një ndikim negativ”, thonë zyrtarët e IPS-së.
“Ai e paraqet veten si president, por nuk gëzon admirimin që gëzonte dikur.”
Pas vijës së kuqe
Thellësia e njohurive që mbledh IPS është e dukshme në Rakefet, një strukturë speciale në kompleksin e burgut Ramla. Rreth 90 të paraburgosur mbahen atje, kryesisht operativë të Nukhba-s të përfshirë në masakrën e 7 tetorit, së bashku me disa nga njësia elitare Radëan e Hezbollahut.
Shumica u kapën gjatë sulmit në Izraelin jugor ose pak më pas. Të mbajtur në një kompleks nëntokësor, kontakti i tyre i vetëm i jashtëm është përmes vizitave të avokatëve. Qelitë e tyre përmbajnë vetëm një shtrat, një peshqir, sapun dhe letër higjienike. Kur një roje troket, ata duhet të gjunjëzohen me kokën ulur dhe duart pas shpine, përgjatë një vije të kuqe në dysheme.
“Ky grup është si një laborator i gjallë i shpëlarjes së trurit nga Hamasi”, thotë komandanti i objektit.
“Mosha mesatare është 25 vjeç, që do të thotë se ata u rritën tërësisht nën sundimin e Hamasit. Historitë e tyre personale tregojnë se Gaza para 7 tetorit nuk ishte një shoqëri civile, por një projekt xhihadist që synonte tërësisht shkatërrimin e Izraelit. Ata nuk shprehin keqardhje. Për ta, izraelitët janë një murtajë që duhet zhdukur.”
Në ditët e para pas kapjes së tyre, shumë prej tyre rrëfyen. Por me kalimin e kohës, ata filluan të distancoheshin nga krimet, duke pretenduar identitet të gabuar. Shumica kanë stërvitje luftarake. Disa prej tyre janë nga njësia komando detare e Hamasit që bastisi plazhin Zikim. Ata ishin stërvitur për rezistencë ndaj marrjes në pyetje dhe vijojnë të shfaqin disiplinë, pastërti dhe qëndrueshmëri mendore në izolim, ku komunikimi i tyre i vetëm është me avokatët.
“Ne e kufizojmë ndërveprimin e tyre dhe i pengojmë ata të formojnë hierarki”, thotë komandanti i burgut.
“Edhe oficerët e Hamasit, si komandantët e kompanive ose batalioneve, nuk marrin trajtim të veçantë. Nuk ka zëdhënës apo përfaqësues. Për shumicën e tyre, bota e tyre ngriu më 7 tetor”, shton një oficer i lartë i IPS-së.
“Ndërgjegjësimi i tyre për atë që po ndodh në Gaza është minimal.”
Një mënyrë se si ata “qëndrojnë të informuar” është përmes posterave të mëdhenj që mbulojnë muret e qelive të tyre, duke përshkruar shkatërrimin në Gaza nën mbishkrimin “Gaza e Re”. Shumica e njerëzve nuk janë në dijeni të muajit aktual ose fillimit të Ramazanit.
Të gjithë rojet në objekt i nënshtrohen kontrollit psikologjik dhe stërvitjes speciale për të minimizuar kontaktin me të paraburgosurit.
“Qëllimi ynë”, thotë komandanti, “është të parandalojmë si dhunën ashtu edhe vetëvrasjen – në mënyrë që ata përfundimisht të mund të sillen para drejtësisë.”
Duke ecur përpara, inteligjenca e IPS-së do mbetet thelbësore, pavarësisht nëse lirohen më shumë terroristë në marrëveshjet e ardhshme. Njohuritë operative të agjencisë, së bashku me kuptimin se lufta mund të përfundojë, por konflikti do vijojë, nënkuptojnë se burgjet e Izraelit do vijojnë të luajnë një rol kyç në pamjen më të gjerë të sigurisë.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Ynet
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
